خاتم کاری یکی از زیبا ترین و اصیل ترین هنر های صنایع دستی ایران است. تعریف کلی خاتم کاری عبارت است از آراستن سطح اشیاء با اشکال هندسی خیلی کوچک به صورتی شبیه موزاییک کاری که با در کنار هم قرار گرفتن این اشکال یک طرح منظم زیبا و چشم نواز خلق می شد. هنگامی که قدم در بازار خرید صنایع دستی می گذاریم محصولات خاتم کاری با دست جلوه ای منحصر به فرد دارند که هر کسی را شیفته ی خود می کنند.برای ساخت کوچکترین طرح هندسی خاتم نیاز به سه مثلث می باشد و برای بزرگترین طرح به ۴۰۰ مثلث نیاز داریم. مواد اولیه برای تولید این اثر هنری موادی نظیر چوب، استخوان و فلز می باشد. در حال حاضر اصفهان مهد این هنر است و خاتم اصفهان شهره جهانی دارد. این صنایع دستی بسیار زیبا هم به صورت تزیینی هم به صورت کاربردی استفاده می شود.
خاتم کاری و کسب درآمد چگونه انجام می شود
در ابتدایی ترین مرحله خاتم سازی، بایستی اشکال مورد نظر توسط استادکار طراحی و تنظیم گردد. سپس مواد اولیه نظیر انواع چوب، استخوان و فلزات با رنگ های مختلف به کمک ابزارهای لازم به قطرها و طول متفاوت برش داده می شوند و به شکل مثلث ایجاد می گردند. مثلث های برش داده شده با سوهان کاری به فرم دلخواه شکل می گیرند.
قرار دادن مثلث های چوبی، فلزی و استخوانی در کنار هم به دقت بالا و دستانی ماهر و هنرمند نیاز دارد. با استفاده از سریشم مثلث ها در کنار یکدیگر چسبانده می شوند اما برای استحکام و چسبیدن کامل اجزا به یکدیگر، نخی را محکم به دور کار می پیچند. پس از این اقدام، به اصطلاح “پره” درست می شود. این فرایند و مراحل ادامه پیدا کرده و با چسباندن پرهها در کنار هم تکرار میشوند تا در نهایت و پس از مراحلی چون پرس،لاک و صیقلی کردن، طرح و شکل مورد نظر که همیشه به صورت اشکال منظم هندسی هستند، ایجاد گردد.
مواد و مصالح خاتم سازی
چوب: چوب فوفل، آبنوس، عناب، شاه چوب، آزاد، بقم، نارنج و چوب شمشاد.
فلز: مفتول های طلایی یا نقره ای، مس، برنج، آلومینیوم.
استخوان: استخوان ساق پا و دست شتر یا اسب، عاج فیل، استخوان مصنوعی
رنگ سبز:این رنگ از ترکیب نشادر، براده مس و سرکه تهیه می شود. استخوان های بریده شده را در ظرف حاوی محلول رنگی می ریزند و مدت شش ماه در معرض نور خورشید قرار می دهند. امروزه از آنجائیکه تهیه استخوان شتر مشکل است، از چوب نارنج به جای استخوان شتر استفاده می کنند و برای رنگ کردن آن، از رنگ سبز مخصوص رنگرزی پشم استفاده می کنند.
از مهمترین مصالح خاتم سازی نوع چوب استفاده شده در فرایند ساخت است که با توجه به رنگ، ظرافت، زیبایی و استحکام برای کاربردهای مختلف به کار می روند و هریک ارزش خاص خود را دارد. در خاتم سازی از استخوان حیواناتی نظیر شتر، اسب، گاو، عاج طبیعی فیل وعاج مصنوعی، پس از پاکسازی و رنگآمیزی، به علت استحکام و رنگ سفید آنها استفاده می شود. برای ماندگاری و استقامت خاتم ساخته شده، فلزات رنگی مانند نقره و آلومینیوم برای رنگ سفید و برنج برای رنگ زرد در خاتم کاری کاربرد بسیاری دارند.
عمده ترین ابزارهای مورد نیاز را می توان در دسته بندی های زیر قرار داد
ابزارهای طراحی و کارگاهی مانند چکش، آهنربا، قیچی، پرگار، دریل و مته، دستگاه دینام، گونیای فلزی، خطکش، نخ پرک، سریش، لاک مخصوص و چسب برای چسباندن و تثبیت قطعات به سطح کار
ابزارهای ساینده، مانند انواع رنده، سوهان ها، سمباده و مغار
انواع پرس، نظیر انواع گیرهها
میزان درآمد خاتم کاری چقدر است؟
درآمد خاتم کاری یکی از مهمترین فاکتورهایی است که پیرامون این رشته هنری، مورد بررسی قرار میگیرد. بر اساس گزارش سازمان صنایع دستی حدود ۳ هزار نفر در رشته خاتم کاری فعالیت دارند. درآمد خاتم کاری به میزانی است که میتوان این رشته را به عنوان شغل اصلی انتخاب کرد.
اما یکی از مهمترین معضلات درباره در آمد خاتم کاری این است که آموزشهای لازم برای هنرجویان این رشته وجود ندارد. توجه داشته باشید که اگر قصد دارید خاتم کاری را به عنوان شغل انتخاب کنید. بایستی حداقل ۲ سال وقت بگذارید و به آموزش مشغول شوید ولی حتی پس از ۶ ماه آموزش میتوانید در سطوح پایینتر، مشغول کار شوید و درآمد کافی داشته باشید.
همانطور که میدانید خاتم کاری هنری است در بین ایرانیان محبوب بوده و همواره کسانی که به این حرفه مشغول هستند از میزان فروش محصولات خود رضایت دارند. همچنین فعالان در زمینه صادرات صنایع دستی بر این باور هستند که با حمایتهای دولت، صادرات خاتم کاری میتواند تا ۲۰ درصد، افزایش پیدا کند.
در نتیجه خاتم کاری می تواند به عنوان شغل اصلی انتخاب شود و درآمد قابل توجهی برای هنرمندان این رشته به ارمغان آورد.
خاتم کاری با توجه به عوامل مختلفی که در ادامه عنوان می کنیم بستگی دارد
نکات تاثیرگذار در کیفیت محصولات خاتم کاری و کسب درآمد
کوچک بودن مثلثها
وجود طرحهای غیر تکراری و پیچیده
وجود چند ضلعیها یا گلهایی با تعداد اضلاع بیش از ۶ ضلع
صاف، یکنواخت و هموار بودن کل سطح خاتم
رنگ یکنواخت اثر و استفاده کمتر از رنگهای شیمیایی
برش دقیق و چیدمان موزون (خالی نبودن هیچ یک از قسمتهای خاتم)
متقارن بودن گلهای رسم شده در خاتم (قرینه بودن تمام اشکال در کل اثر)
استفاده زیاد از استخوان و مفتولهای فلزی در مساحت کم
وجود پوشش آستر و چسب مرغوب در پشت برشهای خاتم
فاکتورهای تاثیرگذار بر خاتم کاری و کسب درآمد
محبوبیت و مشهور بودن برند
مرغوبیت محصول
کیفیت و تمیزی کار
ظرافت
نوع سازه
میزان صادرات محصول
شرایط بازار خاتم کاری و کسب درآمد
بازار خاتم نیز مثل تمام حرفه های دیگر دارای چالش های مختلفی است این چالش های شامل موارد زیر می شوند.
نبود بستر آموزش : به دلیل پرکار بودن این حرفه و همچنین زمانبر بودن یادگیری آن با کمبود استاد مجرب مواجه هستیم
عدم حمایت های دولتی
چگونه خاتم کاری و کسب درآمد کنیم؟
فروش محصولات خاتم کاری
تولید انبوه
واسطه گری
سفارشات شخصی سازی شده
تولید هدایای سازمانی
فروش در فروشگاه های محلی
اجاره کارگاه های تولیدی
فروش محصولات خاتم کاری و کسب درآمد
به عنوان یکی از روش های اصلی درآمدزایی از این هنر می تواند به شما فرصتی برای کسب درآمد پایدار و استفاده از مهارت های خود به عنوان منبع درآمد ایجاد کند. اولین گام موفقیت در فروش محصولات خاتم کاری، تولید آثار با کیفیت و جذاب است. مهارت های خاتم کاری خود را به حداکثر برسانید و از مواد با کیفیت و مناسب برای آثار خود استفاده کنید. طراحی ها و مدل های منحصر به فردی ایجاد کنید تا محصولات شما مورد توجه مشتریان قرار گیرند.
برای موفقیت در فروش، نیاز است که بازار خود را به خوبی بشناسید. بررسی بازارهای محلی و بین المللی به شما کمک می کند تا نیش های بازار را شناسایی کنید. به عنوان مثال، ممکن است مشتریانی وجود داشته باشند که به دنبال جواهرات خاتم کاری، ساعت های دست ساز، یا دیگر محصولات زینتی هستند.
آخرین دیدگاهها