این روزها که در رابطه با مشکلات اقتصادی زیاد صحبت می‌شود، ریشه و مشکل را در وجود اقتصاد تک محصولی می‌دانند! اگر ما قادر باشیم از دیگر جنبه‌ها و بخش‌های توانمند کشور خود هم استفاده کنیم، می‌توانیم گشایش‌های اقتصادی خوبی را تجربه کنیم!
برای دانلود فایل pdf لیست کامل رشته های صنایع دستی به انتهای مطلب مراجعه کنید
صنایع دستی به عنوان یکی از محصولات صادراتی و تولیدی ایران به شمار می‌آید به صورت که در تمام جهان، فرش دستباف ایران زبانزد خاص و عام است. ما برای توسعه این بخش از اقتصاد کشور خود نیازمند این هستیم که در مورد رشته‌های موجود در این حوزه اطلاعات کافی کسب کنیم.
رشته های صنایع دستی در دانشگاه عبارتند از :
- پژوهش هنر
- فلسفه هنر
- صنایع دستی
- تاریخ هنر جهان اسلام و رشته هنر اسلامی
- مطالعات موزه
- مدیریت موزه
- نقاشی ایرانی
همچنین رشته های صنایع دستی سنتی ایران شامل:
- بافته‌های داری
- دستبافی
- شیشه گری
- سفالگری
- گلیم بافی
- فرش بافی
- حصیر بافی
- کپو بافی
- کبف دوزی
- جاجیم بافی
- خراظی
- و …
در ادامه سعی می‌کنیم با بررسی چند رشته صنایع دستی معروف و پرطرفدار ایرانی، اطلاعات خوبی به شما ارائه کنیم:
گلیم بافی، هنری دیرینه و جذاب
گلیم به معنای نوعی فرش با بافت ساده پشم و پنبه (یا گاهی اوقات پشم و موی بز) است. گلیم بافی به فرایند یک در میان گذراندن نخ‌های تاروپود از زیر و روی یکدیگر می‌گویند. این صنعت به عنوان یک حوزه اختصاصی برای بانوان هنرمند مناطق عشایری و سنتی ایرانی شناخته می‌شود.
برخی از ابزارهای لازم در این رابطه عبارت‌اند از:
|
ابزار |
کاربرد |
| دار | مهم‌ترین وسیله در صنعت گلیم بافی برای قرارگرفتن گلیم که می‌تواند در دو نوع عمودی و افقی باشد |
| دفتین یا دفه | وسیله ای برای محکم کردن الیاف تار و پود در گلیم |
| قیچی | وسیله ای برای جدا کردن تار و پود |
حصیر بافی، هنری رایج در سراسر جهان
یکی دیگر از رشته‌های رایج صنایع دستی در ایران، حصیر بافی است که از گذشته‌های دور در اکثر کشورهای آفریقایی، کشورهای جنوب شرقی آسیا (مثل اندونزی، تایلند، ایران و …) رایج بوده است! افراد مختلف برای تأمین هزینه‌های خود و یا حتی پر کردن اوقات فراغت به این هنر مشغولند. در ایران بیشتر مناطق شمالی و جنوبی کشور در این هنر فعالند. لینک محصولات
|
ابزار |
کاربرد |
| قیچی | بریدن تیکه های چوب |
| درفش | قراردادن ترکه‌های اضافه در بافت طرح و یا ایجاد سوراخ |
| چاقو | بریدن الیاف ضخیم |
| چسب | محکم کردن تکه‌های اضافی چوب |
| گاز یا چراغ الکلی | سوزاندن پرزها |
| خط کش متری و نواری | اندازه گیری چوب و علامت گذاری بر روی آن |
| درفش با نوک پهن | باز کردن بافت در صورت لزوم |
کپو بافی، هنر مردمان جنوبی ایران 
کپو یکی از صنایع دستی رایج در جنوب ایران است که با برگ درخت خرما بافته می‌شود. کپو به در گویش دزفولی به شی کروی شکل گفته می شود که توسط زنان روستایی مناطقی اطراف دزفول و شوش قدیم در دوره ایلامی ها بافته می شد . کپوی دزفول دارای نشان ثبت ملی است و اکنون نیز در لیست ثبت جهانی نیز قرار گرفته است .
توریست‌های داخلی و خارجی با ذوق به این آثار هنری نگاه می‌کنند و دوست دارند آن را برای خانه یا محل کار خود تهیه کنند.
از کپو بافی می‌توان برای سبدهای نان، زینت بخشیدن آشپزخانه و سفره کمک گرفت.
جاجیم، زیر انداز دو لایه!
جاجیم بافی یکی دیگر از رشته‌های صنایع دستی ایران است که در آن از پارچه ضخیم استفاده می‌شود و رنگ‌های متنوعی دارد. یکی از مزیت‌های جاجیم‌ها، نداشتن پرز است. از جاجیم می‌توان برای محافظت از سرما و یا زیر انداز استفاده کرد. این محصولات به واسطه رنگ‌های زیبایی که دارند، از قدیم مورد توجه بوده‌اند.
نظر شما در رابطه با رشته‌های صنایع دستی در ایران چیست؟ شما چه رشته‌های دیگری می‌شناسید؟ در بخش نظرات، صحبت‌های خود را با ما و دیگر افراد علاقه مند به این حوزه به اشتراک بگذارید.
پوشاک سنتی
« پوشاک » در لغت به معنای پوشیدنی ، لباس و جامه ؛ و « پوشیدن » به معنای دربرگرفتن ، نهفتن یا پنهان کردن چیزی و نگهدارنده است.
لباسهای محلی
بافتنیهای سنتی (کلاه، جوراب و…)
برقع
پای‌پوشهای سنتی (گیوه، گیوه‌چینی، آجیدهدوزی یا تخت کشی، گیوهدوزی، گیوه‌بافی، چاروقدوزی، چموشدوزی)
پوستیندوزی
چوقادوزی
عروسک‌بافی
قلاب‌بافی
مجمسه های محلی (مومی)
رودوزی‌های سنتی
ودوزی سنتی هنر آراستن پارچه های ساده با نخ های ابریشمی و پشمی رنگی است. تمایل انسان به زیبایی و آراستن خود، او را واداشت تا پارچه های ساده ای که برای لباس استفاده می کرد را بیاراید تا روح زیباگرای او ارضا شود. هنر رودوزی از دیرباز در تمام نقاط جهان انجام می شده و می شود. اما رودوزی سنتی تماما با دست انجام می گیرد و در کشور ما دارای تنوع بسیاری است. فقط کافی است تا به زنان و دختران هنرمند مقداری پارچه ی بی روح، نخ و سوزن دهند تا روح زندگی را بر پیکره ی پارچه بدمند.
آجیدهدوزی (لایه دوزی)
آیینه‌دوزی
اشرفی‌دوزی (سکه دوزی)
بلیش‌دوزی (قزاق دوزی)
پته‌دوزی (سلسله دوزی)
پولک‌دوزی
پیله‌دوزی
تسمه‌دوزی
تفرشی دوزی
چهل‌تکهدوزی (خاتمی دوزی، لندرهدوزی)
خوس‌دوزی
دانه‌دوزی
ده‌یک‌دوزی (برجسته‌دوزی)
رودوزی بمپور
زرتشتی‌دوزی
زرک‌دوزی
زغره‌دوزی
ستاره‌دوزی
سرافی‌دوزی
سرمه‌دوزی
سکه‌دوزی (چشمه‌دوزی، دوریشدوزی، ژوردوزی)
سوزن‌دوزی
سوزن‌دوزی اصفهان (گلدوزی و گندمی‌دوزی)
سوزن‌دوزی بلوچ (خامه‌دوزی، سیاه‌دوزی سیستان و ابریشم‌دوزی نقش زرک)
سوزن‌دوزی ترکمن (سیاه‌دوزی ترکمن)
شرابه‌دوزی (منگوله‌دوزی، آویزه‌دوزی)
شمسه‌دوزی
صدف‌دوزی
قلاب‌دوزی
قلاب‌دوزی اصفهان
قلاب‌دوزی رشت
قیطان‌دوزی (فتیله‌دوزی، مغزی‌دوزی، یراقدوزی)
کتیبه‌دوزی
کردی‌دوزی
کم‌دوزی (کمان‌دوزی، کمه‌دوزی)
گلابتوندوزی (بادلهدوزی)
لانه‌زنبوردوزی
مخمل‌دوزی
مرصع‌دوزی (سنگ‌دوزی)
مرواریددوزی
مضاعف‌دوزی
ملیله‌دوزی
ممقان‌دوزی
منجوق‌دوزی
نقده‌دوزی
نقش‌دوزی
نواردوزی
هنرهای دستی وابسته به معماری
معماری سنتی ایران ،تجلی نمادین جهانی ابدی و ازلی است که این جهان را محلی گذرا و واسطهای برای رسیدن به مرتبهای والاتر به منظور وصول به آرامش درونی میداند ؛معماری ایران که به صورتهای گوناگون در بناهای مختلف متجلی گشته، جایگاه خاصی را داراست که در آن ،عقاید و رسوم و آیین ها در شرایط جغرافیایی و اقلیمی نمود آشکاری دارد و حاصل دسترنج هنرمندانی است که برای اعتلای این هنر با تکیه بر ایمان خویش ،از جانِ خود مایه گذاشته و در این راه از هیچ کوششی دریغ نورزیده اند. همراه با اساتید معماری، استادان صنایع دستی نیز با همان تفکر فوق اما تجلی یافته در هنرِ خاص خویش، تکامل بخش و اثرگذار بر معماری سنتی ایرانی بوده اند.
آهک‌بری (ساروج‌بری)
گچ بری
مقرنس‌کاری / مقرنس سازی
سفال، سرامیک و کاشی سنتی
سفال، به محصولاتی گفته می شود که با استفاده از انواع خاک های رس، کائولن و … و با روش های مختلف ( چرخ کاری ، لوله ای، ورقه ای، دستی ) گِل را فرم داده و سپس در کوره با حرارت حدود ۸۰۰ تا ۹۰۰ درجه سانتی گراد پخته می شوند. مانند انواع کاسه ، کوزه ، گلدان و … .
خرمهره سازی
سفال و سرامیک
کاشی مشبک
کاشی زرین فام
کاشی معرق
کاشی معقلی
کاشی مینایی
کاشی هفت رنگ
نقاشی روی سفال (نقاشی روی لعاب، نقاشی زیر لعاب)
صنایع دستی مستظرفه
صنایع دستی مستظرفه، یکی از گروه‌های صنایع دستی ایران و دربرگیرنده‌ی چند رشته‌ی فرعی با ویژگی‌های منحصربه‌فرد است که در هر رشته، با توجه به ابزارها، مواد مصرفی و روش کار، محصولات ویژه‌ای تولید می‌شود.
در صنایع دستی مستظرفه، نگاره‌ها، نقوش و طرح‌های سنتی با یاری ذوق، نیروی تخیل و توانمندی طراحان، بر روی اشیا و زمینه‌های گوناگون پدیدار می‌شود. همچنین، اغلب رشته‌های صنایع دستی مستظرفه نقش مهمی در سایر رشته‌های صنایع دستی ایران ایفا می‌کنند.
از میان رشته‌های صنایع دستی مستظرفه ایران، می‌توان به این موارد اشاره نمود: پاپیه‌ماشه، تذهیب، تشعیر، جلدسازی، خوشنویسی، صحافی سنتی، طراحی سنتی (طراحی فرش)، قطاعی کاغذ و پارچه، کاغذسازی دستی، نقاشی سنتی ایرانی، نقاشی سنتی دیواری، نقاشی سنتی روی استخوان، نقاشی قهوه‌خانه‌ای، نقاشی گل‌و‌مرغ، نقاشی لاکی و نگارگری ایرانی.
پاپیه ماشه
تذهیب
تشعیر
جلدسازی
صحافی سنتی
طراحی سنتی (طراحی فرش و…)
قطاعی (کاغذ و پارچه)
کاغذسازی دستی
نقاشی سنتی دیواری
نقاشی روی استخوان
نقاشی قهوه‌خانه‌ای
نقاشی گل و مرغ
نقاشی لاکی
نگارگری ایرانی (نقاشی ایرانی / مینیاتور)
تزیین ساز و جامه دان ساز
صنایع دستی چرمی
چرم طبیعی از دیرباز توسط بشر مورد استفاده های فراوانی قرار گرفته است. بشر در طول تاریخ از چرم به عنوان ساخت پوشاک و کفش و حتی نوشتن بر روی صفحات چرمی استفاده کرده است. با گذر زمان انسان توانسته به خلق صنایعدستی مختلفی در زمینه چرم دست یابد.
جلدسازی چرمی سنتی
سراجی سنتی
سوخت روی چرم
معرق چرم
نقاشی روی چرم
نقش اندازی ضربی روی چرم
زینسازی
ساخت و تزیین ساز و کیف ساز
آبگینه
تراش، از اصیل ترین و متداول ترین روش های تزیین سرد آثار شیشه ای است که سابقۀ آن در ایران به دوران هخامنشیان می رسد. بهترین نمونه های آثار شیشه ای دوران ساسانی آثاری هستند که با چرخ تراش، تزیین یافته اند.
آینه‌کاری
تراش شیشه
شیشه حرارت مستقیم
شیشه‌گری فوتی
معرق شیشه / شیشه خانه‌بندی
نقاشی پشت شیشه
نقاشی روی شیشه
همجوشی شیشه
صنایع دستی چوبی
صنایع دستی چوبی یکی از صنایع ظریف و جذاب صنایع دستی است که هر کسی با دیدن آن به هنر و زیبایی آن پی می برد. یک اثر ظریف و زیبای چوبی که با دست خلق شده است، تا سالها نشان دهنده ذوق آفریننده آن است و از آنجایی که مواد اولیه ی آن که چوب است در بخشهایی از ایران به فراوانی و به طور طبیعی وجود دارند، انواع محصولات صنایع دستی که از چوب و یا ساقه ی درختان ساخته می شوند نیز مورد استقبال قرار گرفته است.
حجم‌های چوبی سنتی (پیکرتراشی)
ارسی سازی
بامبوبافی
ترکه‌بافی (ارغوان‌بافی، مرواربافی، چم‌بافی)
چیق‌بافی
حصیربافی (بوریابافی)
خاتم‌کاری
خراطی
ساخت سازهای چوبی سنتی
سوخت روی چوب
قواره‌بری
کپوبافی
کنده‌کاری روی چوب
گره‌چینی
محرق چوب
مشبک‌کاری
معرق چوب
معرق منبت
منبت چوب
نازک‌کاری
نقاشی روی چوب
صنایع دستی سنگی
دنیای صنایع دستی به قدری وسیع و گسترده است که هیچ کس نمیتواند ادعا کند همه ی صنایع دستی را می شناسد. هنر و به خصوص صنایع دستی مانند دریایی بی پایان می ماند که هیچ ساحلی را نمی توان برای ان متصور شد . یکی از صنایع دستی ، صنایع دستی سنگی است که در این مقاله به یکی از رشته های ان یعنی خراطی سنگ می پردازیم .
حجم‌های سنگی
تراش سنگهای قیمتی و نیمه‌قیمتی
سنگ تراشی سنتی (حجاری)
حکاکی روی سنگ
خراطی سنگ
فیروزه کوبی
مرصع کاری
مشبک سنگ
معرق سنگ
موزائیک سنگ
پیشه‌های سنتی وابسته به صنایع دستی
ابریشم‌کشی
رفوگری
رنگرزی گیاهی
گلابتوندوزی
نخ‌ریسی سنتی
صنایع دستی فلزی
صنایع دستی فلزی تعاریف متفاوتی دارد اما می توان گفت که تزیین و شکل دهی فلزات برای ساخت اشیای تزیینی و کاربردی به وسیله ابزار خاص و روش های متفاوت به صورت حجمی و مسطح را هنر فلز کاری می گویند که در رشته های مختلف از فلز برای ساخت آثار تاریخی و دست سازه ها استفاده می شود .
تنوع آثار فلزی سنتی بر گرفته از نوع کاربرد ، شکل ظاهری و همچنین روش ساخت آنهاست .
حجم‌های فلزی سنتی
افزار فلزی (جنگ‌افزار‌سازی و …)
جُنده کاری
چاقو سازی
چلنگری
حکاکی روی فلز
دوات‌گری
زمودگری
ساخت زیورآلات سنتی
ضریح سازی
علامت‌سازی
قفل سازی
قلم‌زنی
کوفته‌گری (طلاکوبی روی فولاد و غیره)
گرگوربافی
مس‌گری
مشبک فلز
ملیله‌کاری: شامل سینی زینتی، سرویس بشقاب، کاسه و وسایل مصرفی
میناکاری
مینای خانه‌بندی (پنجره‌ای / مشبک)
مینای مرصع
مینای نقاشی
ورشوسازی
دانلود فایل pdf :
سر فصل دروس رشته صنایع دستی و تعداد واحدها 1402
سرفصل دروس رشته صنایع دستی که در جمع 144 واحد است به شرح ذیل است:
دروس عمومی: 23 واحد
دروس پایه: 31 واحد
دروس اصلی: 25 واحد
دروس تخصصی: 56 واحد
دروس اختیاری: حداقل 9 واحد
| دروس عمومی | |||
| نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
| معارف اسلامی 1 و 2 | 4 | ادبیات فارسی 1 و 2 | 4 |
| اخلاق و تربیت اسلامی1و2 | 3 | زبان خارجی 1 و 2 | 4 |
| تاریخ اسلام | 2 | *انقلاب اسلامی و ریشه های آن از قرن سیزدهم | 2 |
| تربیت بدنی 1 | 1 | *متون اسلامی | 2 |
| تربیت بدنی 2 | 1 | *زیست شناسی | 2 |
(*) دروس که با این علامت نشان گذاری شده اند هر کدام 2 واحد بوده و دانشجو باید 2 درس از درس فوق را انتخاب کند.
| دروس پایه | |||
| نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
| مبانی هنرهای تجسمی 1 و 2 | 6 | مبانی هنرهای تجسمی 1 و 2 | 6 |
| کارگاه عکاسی پایه 1 و 2 | 4 | کارگاه عکاسی پایه 1 و 2 | 2 |
| انسان، طبیعت و طراحی 1 | 3 | انسان، طبیعت و طراحی 1 | 4 |
| آشنایی با هنر در تاریخ 1 و 2 | 4 | آشنایی با هنرهای سنتی ایران | 2 |
| دروس اصلی | |||
| نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
| هندسه نقوش در صنایع دستی ایران 1 و 2 | 4 | تحقیق در صنایع دستی ایران 1 و 2 | 4 |
| مرمت و نگهداری آثار هنری 1 و 2 | 6 | انسان، طبیعت و طراحی 2 | 3 |
| خوشنویسی و طراحی حروف 1 | 2 | طرح اشیاء در تمدن اسلامی | 2 |
| تحول صنایع دستی در دنیا | 2 | تاریخچه کتابت | 2 |
| دروس تخصصی | |||
| نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
| کارگاه صنایع دستی 1 | 4 | کارگاه صنایع دستی 2 | 3 |
| کارگاه صنایع دستی 3 | 3 | کارگاه صنایع دستی 4 | 3 |
| کارگاه صنایع دستی 5 | 3 | کارگاه صنایع دستی 6 | 3 |
| کارگاه صنایع دستی 7 | 5 | کارگاه صنایع دستی 8 | 4 |
| کارگاه صنایع دستی 9 | 4 | کارگاه تخصصی صنایع دستی 1 | 8 |
| کارگاه تخصصی صنایع دستی2 | 8 | پروژه | 8 |
| دروس اختیاری | |||
| نام درس | تعداد واحد | نام درس | تعداد واحد |
| آشنایی با رشته های هنری معاصر | 2 | مدیریت تولید صنعتی | 4 |
| حکمت هنر اسلامی | 2 | خوشنویسی و طراحی حروف 2 | 3 |
| هندسه مناظر و مرایا | 2 | کارگاه مواد و روش های ساخت 1 و 2 و 3 | 6 |
| تاریخ طراحی صنعتی و اختراعات | 2 | ||
دانشگاه هایی که در رشته صنایع دستی پذیرش دانشجو دارند (بر اساس دفترچه کنکور 96)
| دانشگاه الزهرا | دانشگاه بیرجند | دانشگاه سمنان |
| دانشگاه سیستان و بلوچستان | دانشگاه شهرکرد | دانشگاه هنر تهران |
| دانشگاه کاشان | دانشگاه مازندران | دانشگاه هرمزگان |
| دانشگاه هنر اصفهان | دانشگاه غیر انتفاعی علم و هنر یزد | دانشگاه بجنورد |
| دانشگاه شیراز | دانشگاه محقق اردبیلی | دانشگاه غیرانتفاعی سوره |
گرایش های رشته صنایع دستی در کارشناسی ارشد
در دفترچه کنکور ارشد « مجموعه هنرهای پژوهشی و صنایع دستی» شامل ده رشته زیر است:
- رشته پژوهش هنر
- صنایع دستی
- نقاشی ایرانی
- تاریخ هنر ایران اسلامی
- تاریخ هنر جهان اسلام
- حکمت هنر اسلامی
- هنر اسلامی (با 6 گرایش)
- تاریخ هنر ایران باستان
- مدیریت موزه
- مطالعات موزه
آخرین دیدگاه‌ها