بسته بندی صنایع دستی

چرا بسته بندی صنایع دستی

صنایع دستی ایران در عین حال که از ارزش مادی و معنوی ویژه ای برخوردار است، اما فکر چندانی در زمینه بسته بندی آن نمی شود و شاید بتوان گفت تعداد انگشت شماری از فعالان این عرصه پا را از عرضه ی سنتی فراتر گذاشته اند و رویکردی مدرن به ارائه ی آن داشته اند

• اهمیت بسته بندی
• الزامات طراحی و تولید بسته بندی
• اطلاعات بسته بندی ها
• بسته بندی صنعتی و سنتی
• بسته بندی صنایع و صادرات
• انواع بسته بندی

 

اهمیت بسته بندی صنایع دستی

از آنجا که این صنایع بیشتر به عنوان هدیه خریداری می شوند پس نیازمند بسته بندی هایی در خور ارزش آن ها هستند. اگر فعالان این عرصه به فکر بسته بندی نباشند هیچ گاه نمی توانند این صنعت را جهانی کنند و به فکر صادرات آن باشند. چون در صادرات یکی از عوامل موفقیت فروش بسته بندی با کیفیت می باشد

زمانی که تصمیم می گیریم کالایی را برای خود یا به عنوان هدیه از بازار تهیه کنیم، اولین چیزی که به آن توجه می کنیم و خواه و ناخواه به چشم مان می آید ظاهر آن است. مخصوصا در مواردی که زیبایی یا بهداشت (در مورد مواد غذایی) حرف اول را می زند. اما زمانی که قرار است کالایی را برای هدیه دادن انتخاب کنیم جدا از مساله کاربردی بودن، همیشه نحوه ارائه یا بسته بندی آن اهمیت قابل توجهی دارد

یک بسته بندی مناسب در زمان هدیه دادن ارزش ظاهری و باطنی هدیه ی ما را بیشتر خواهد کرد و در مخاطب مان تاثیر مثبتی خواهد گذاشت . جنس، مدل و رنگی که برای بسته بندی هدیه مان انتخاب می کنیم احساس و یا مقصود مان را به مخاطب القا می کند. پس با یک انتخاب بجا می توانیم احساس، مقصود یا اهداف شخصی و سازمانی خود را به مخاطبین ارائه دهیم

چرا بسته بندی در صنایع دستی اهمیت زیادی دارد؟

بسته بندی صنایع دستی بر خلاف تصور برخی هنرمندان و مدیران موضوعی فانتزی و تشریفاتی نیست، یک بسته بندی شکیل می تواند به حفظ و نگهداری کالا، صادرات بیشتر و معرفی بهتر کمک کند، وقتی از بسته بندی صحبت می شود، فقط زیبایی و یا نیاز مصرفی آن مطرح نیست، بلکه بسته بندی یکی از ابزارهای اصلی در مارکتینگ، فروش موفق و ارائه درست یک محصول مطرح است؛ بسته بندی همان لایه بیرونی جنس است و نقش اصلی را در ایجاد انگیزه برای خرید آن ایفا می کند

بسته بندی نخستین و رویی ترین بخش از یک جنس است که با چشم خریدار ارتباط می گیرد، در واقع بسته بندی حلقه رابط محصول و خریدار است. خرید صنایع دستی توسط یک خریدار خواه یک گردشگر خارجی یا داخلی، تفاوتی ندارد، اما باید به این درک رسیده باشیم که اگر گردشگر خارجی جنس را می خرد باید بسته بندی نمادی از اصفهان به او بدهد و اگر گردشگر داخلی می خرد باید با بسته بندی ارزش کالا را به او یادآور شویم

الزامات طراحی و تولید بسته بندی صنایع دستی

برای شروع کار عملی در این بخش نیاز به داشتن اطلاعات و خلاقیت در سه بخش است

آگاهی نسبی از محصولات صنایع دستی کشورمان که در قالب ۱۴ گروه و ۲۵۰ رشته تعریف شده اند. در یک تقسیم بندی با رویکرد ایجاد بسته بندی می توان آنها را به سه دسته آسیب پذیر درجه یک (محصولات گروه سفال، سرامیک و شیشه)، آسیب پذیر درجه دو (محصولات گروه چوبی، فلزی، سنگی، چرمی، دریایی و صنایع مستظرفه و آسیب پذیر درجه سه (محصولات گروه بافته های داری و زیراندازها، نساجی سنتی، رودوزی های سنتی، پوشاک سنتی، چاپ های سنتی که به طور کلی می توان تاشدنی نامید، تقسیم نمود

برخورداری از دانش و خلاقیت طراحی و تولید بسته بندی به طور عام

آگاهی از الزامات طراحی و تولید بسته بندی مختص محصولات صنایع دستی که می توان این الزامات را در این موارد خلاصه نمود

 

۱. فرم بسته بندی

محصول تعیین کننده فرم است. این همان عاملی است که بیشترین اشتباهات و سخت گرفتن ها در مورد آن صورت می گیرد. اصلا بیایید به مکعب مستطیل فکر کنیم بعد هر تغییری خواستیم در فرم آن ایجاد کنیم. خلاقیت در طراحی نباید منجر به افزایش قیمت تمام شده تولید بسته بندی و طولانی شدن و سخت شدن پروسه تولید شود. در واقع فرم تابع عملکرد است. فرم بسته بندی کار کرد و ابعاد و اندازه آن را نیز تعیین می کند و تعبیه دسته مناسب در صورت لزوم، سهولت در باز و بسته شدن، ایستایی و عدم جدا شدن دو بخش بسته در صورت کشویی بودن آن از جمله مواردی است که در طراحی فرم بسته بندی باید در نظر گرفته شود. یکی از مزیت ها و ویژگی هایی که بسته بندی صنایع دستی باید از آن برخوردار باشد ترانسپارنت یا شفاف بودن قسمتی از آن است تا بتواند تا حدی که از استحکام آن نکاهد محصول داخل آن را نمایش دهد (وجود پنجره در بسته بندی).

خرید صنایع دستی 

۲. گرافیک بسته بندی صنایع دستی

گرافیک شامل رنگ، نقوش و تمام نوشته جاتی است که در بسته بندی هایی چاپی بر روی بسته می نشیند و شامل موارد زیر است:

رنگ : اثرگذارترین عنصر جاذب بسته بندی از نظر بصری و در دید اول رنگ آن است. رنگ باید در بسته بندی صنایع دستی در عین جذاب و زیبا بودن با هویت محصول فرهنگی داخل آن تناسب داشته و رنگ نوشته ها و دیگر عناصر باید در رنگ حاکم بسته خود را نشان دهد، توجه به رنگ مورد پسند فرهنگ کشورهای مقصد صادرات صنایع دستی حائز اهمیت است.

شناسنامه

شناسنامه محصول بسته بندی شده عامل بسیار مهمی است که در شناساندن و در نهایت خرید محصول به ویژه توسط توریست و خریداران خارج از کشور نقش حیاتی ایفا می کند. مواردی همچون سابقه و تاریخچه تولید محصول در منطقه، مواد اولیه، روش تولید و غیره در شناساندن محصول به خریداران موثر است (به زبان کشور مبداء و مقصد فروش و صادرات کلاهای صنایع دستی).

نقش

به کار گیری نقوش سنتی و ملی ما مانند اسلیمی، بته جقه، ختایی و غیره به صورت محو یا نمایان یکی از راهکارهای نشان دهنده محصول فرهنگی محتوی درون است، نقوش محلی هر استان نیز می تواند در کنار این نقوش و یا به صورت مستقل بکار گرفته شود. المان تاریخی، طبیعی و فرهنگی: این عناصر نشان دهنده سابقه ذهنی از هر استان است که می تواند به عنوان سفیر در شناسایی استان به کل دنیا موثر واقع شوند. به طور مثال گنبد سلطانیه نماد تاریخی استان زنجان، بلوط نماد طبیعت استان کهگیلویه و بویراحمد و چادرهای عشایر، آداب و رسوم و پوشش آنها نماد فرهنگی استان های عشایر خیز.

نشان تجاری : نشان تجاری با برند می تواند برای معرفی تولید کننده، شرکتها و غیره که بسته را سفارش می دهند برای نمایش هویت آنها بر روی بسته بندی نشانده شود. این مورد انگیزه ای است تا کیفیت محصولات صنایع دستی تداوم داشته باشد. بسته بندی محلی است برای حضور و ظهور برند.

نماد

در بین شهرهای ایران تنها اصفهان دارای نماد است. برج قوس (آذرماه) نماد اصفهان است. این نگاره تاریخی نقش تصویر فرد تیراندازی را با سر انسان و تنه ببر با شیر و دم اژدها نشان می دهد.

الزامات فروش : یکی از مواردی که ضرورت ایجاد بسته بندی را در زمان حال و آینده ثابت می کند الزامات فروش کالاست. درج ایران کد، شماره ثبت، بارکد و … مواردی از این دست هستند. این امر زمانی محقق می شود که محصولات صنایع دستی دارای بسته بندی باشند. این موارد به صورت گرافیکی بر روی بدنه بسته بندی چاپ میشود. علایم هشدار دهنده : علایم هشدار دهنده در بسته های استاندارد به صورت گرافیکی و توسط طراح و شرکتهایی که در چاپ و تولید بسته بندی فعالیت دارند لحاظ می شود. در محصولات صنایع دستی به ویژه سفال و سرامیک و دیگر اقلام شکستنی این علایم نشان دهنده محتوی و ویژگی این محصولات هستند. شکستنی بودن، دوری از حرارت و رطوبت و نیز توجه به مسایل بازیافت و زیست محیطی، نمونه ایی از این علایم است. طراحی و چاپ این علایم بسیار ضروری و اجتناب ناپذیر است

۳. نوع محصول

نوع محصول تعیین کننده تمام ویژگی های نام برده در طراحی و تولید بسته بندی است. به طور مثال گلیم یک محصول فراگیر است که به طور تقریبی تمامی استان ها از آن برخوردار هستند و تولید کنندگان بسته بندی با توجه قابلیت تا خوردن سهولت بسته بندی و با ارزش بودن زیراندازها و دست بافته ها می توانند برای شروع، این محصولات را هدف طراحی و تولید قرار دهند، در یک تقسیم بندی و با توجه به میزان و معیار آسیب پذیری محصولات صنایع دستی می توان آنها را به ۳ گروه آسیب پذیر درجه ۱، درجه ۲ و درجه ۳ تقسیم نمود. به طور مثال محصولات سفال و سرامیک و شیشه در گروه ۱، محصولات سنگی و چرمی در گروه ۲ و دست بافته های داری و زیراندازها در گروه ۳ قرار می گیرند.

۴. مواد اولیه

در حال حاضر رویکرد ایجاد و گسترش بسته بندی به دو بخش تقسیم شده است :

۱) بسته بندی صنعتی

۲) بسته بندی سنتی

در بسته بندی صنعتی مواد اولیه ایی همچون مقوا، کارتن و غیره و با هدف تولید انبوه، تحمل و حفظ محتوی بسته و با قیمت مناسب توسط شرکت تولیدی تعریف می شود. در بسته بندی سنتی که توسط هنرمندی که برای کالای خود یا دیگری به صورت دست ساز بسته بندی تولید می کند، مواد اولیه شامل مواد اولیه محصولات صنایع دستی از قبیل حصیر، پارچه ها، دست بافته های سنتی و مواد بومی استان و منطقه است.

 

۵. وزن محصول

وزن محصول با مواد اولیه و طراحی فرم محصولات صنایع دستی ارتباط مستقیم دارد. در محصولاتی مانند ظروف سنگی و یا سفالی باید طراح و تولید کننده برای افزایش مقاومت بسته ها به مواد اولیه آن توجه ویژه نماید

 

۶. تولید انبوه

در نظر گرفتن قابلیت تولید انبوه در طراحی بسته بندی صنایع دستی بسیار با اهمیت است. متاسفانه کارهای صورت گرفته اخیر در همین جا متوقف شده و به تولید انبوه نرسیده است. داشتن قابلیت تولید انبوه در بسته بندی محصولات صنایع دستی با در نظر گرفتن امکانات ساخت، مواد اولیه با قیمت مناسب، و دور ریز کم و زمان تولید پایین می تواند در نهایت به کاهش قیمت بسته بندی ها منجر شود

 

۷. ضربه گیرها

در محصولات شکستنی مانند سفال، سرامیک و شیشه، ضربه گیرها باید حتما در نظر گرفته شوند تا بسته بندی مهمترین وظیفه خود در این کالاها یعنی حفاظت را انجام دهد. این ضربه گیرها از اجناس فوم، مقوا و… در اندازه های مختلف توسط شرکتهای تولید کننده بسته بندی های صنعتی به کار گرفته می شود. ۸- انبارداری : یکی از مسایلی که فروشگاه های صنایع دستی در خصوص بسته بندی با آن روبه رو هستند فضایی است که این بسته ها در فروشگاه یا انبار اشغال می کنند. اگر در طراحی و تولید این بسته ها تمهیدی اندیشیده شود که قبل از اینکه کالایی در هنگام فروش داخل آن قرار گیرد تا شود و روی هم قرار گیرد می تواند در انبارداری بسته بندی ها سهولت ایجاد کند.

بسته بندی صنایع دستی و افزایش صادرات

امروزه خریداران صنایع دستی در سراسر جهان دوست دارند احساس خاص بودن داشته باشند

ارزش یک محصول دیگر به دوام یا مفید بودن آن ختم نمی شود ، بلکه بسته بندی محصولات نیز بسیار اهمیت پیدا کرده است

صنایع دستی به عنوان بخشی از صنایع در حال رشد در سراسر جهان شناخته می شود

استفاده از بسته بندی منحصر به فرد برای صنایع دستی راهی عالی برای افزایش صادرات این محصولات به خارج از کشور است

یک بسته بندی منحصر به فرد برای صنایع دستی به روند شخصی سازی محصولات در بازارهای داخلی و حتی خارجی کمک می کند

بنابراین اطمینان حاصل کنید که به ایده بسته بندی صنایع دستی خود به اندازه کافی فکر کرده اید. آن را به عنوان روشی که می خواهید از مشتری خود استقبال کرده و در یاد آنها بمانید در نظر بگیرید. خوشحال کردن مشتریان و تبدیل آنها به یکی از مشتریان وفادار از اهداف هر کسب و کاری است

وقتی بسته بندی به روشی خلاقانه و حرفه ای انجام شود ، به محصولات شما ارزش افزوده بخشیده و در نتیجه تاثیر زیادی بر روی رشد تجارت شما می گذارد

 

 

 

 

انواع بسته بندی ها به چند دسته کلی تقسیم می شوند ؟

بسته بندی یکی از اقدامات اولیه برای بازاریابی محصولات به شمار می رود. از انواع بسته بندی ها می توان به بسته بندی شیشه ای، بسته بندی فلزی و بسته بندی پلاستیکی و پاکت ها اشاره کرد که در مقاله زیر به شرح هر کدام از آنها می پردازیم.

بسته بندی شیشه ای

یکی از قدیمی ترین ظروف بسته بندی مواد ظروف شیشه ای است. در باستان قدیم ساخت بطری های شیشه ای یک صنعت مهم بشمار میرفته است. مزایا شیشه و ظروف شیشه ای در بسته بندی کالا عبارت است از: شیشه از نظر شیمیایی خنثی است به عبارتی با محتوای درون خود هیچ واکنشی نشان نمی دهد، طعم و مزه ی محصول در بسته بندی شیشه بدون تغییر حفظ می شود. شیشه غیر قابل نفوذ، فاقد بو و بهداشتی می باشد. ظرف شیشه ای از استحکام خوبی برخوردارند و به اشکال، اندازه ها و رنگهای مختلف ساخته می شود. شیشه شفاف بوده و اجازه ی رویت محتوای خود را به خریدار و عرضه توسط فروشنده در فروشگاههای زنجیره ای میدهد

ویژگی بسته بندی شیشه ای

باید نیازهای مصرف کننده ی نهایی را برآورده سازد. باید خصوصیاتی دارا باشد که آن را برای عملیات شکل دادن مناسب می سازد. باید با هزینه های تولید شود که در بازار فروش رقابت کند

معایب شیشه و ظروف شیشه ای

شیشه حساس به شوک های حرارتی و عوامل خارجی است لذا میزان درصد شکستن شیشه یا ظروف شیشه ای در مقایسه با مواد اولیه ی بسته های دیگر بالا است. ظروف شیشه ای وزن زیادی دارد که باعث افزایش هزینه ی حمل و نقل آن نسبت به انواع دیگر بسته بندی می شود. این خطر وجود دارد که در هنگام پرنمودن محصول در ظروف شیشه ای قسمتی از آن خرده شده به مواد غذایی انتقال یابد

بسته بندی فلزی یا ظروف فلزی (حلبی)

در شناخت بسته های فلزی عموما از دو دسته مواد استفاده می شود. مواد اولیه ای که در ساختمان اصلی ظروف بسته را تشکیل می دهد. موادی که نقش کمکی دارند بدین معنی که برای مقاوم نمودن بسته در برابر خوردگی و… از آنها استفاده میشود.

برای تولید و ساخت بسته های فلزی بر حسب نوع کاربرد از مواد اولیه مختلفی استفاده میشود. زیرا بسته ها در کاربردهای متنوع دارای خواص متفاوت هستند. مواد اولیه ی مورد استفاده در بسته های فلزی آلومینیوم، قلع، آهن، نیکل، روی و سرب میباشد که به صورت مواد خام معدنی بوده که بعد از استخراج و انجام فرآیندهایی تغلیظ گردیده و بهره برداری میشوند. به عنوان مثال از آلومینیوم و مقدار کمی از روی و آهن برای تهیه ی ظروف آشپزخانه استفاده میشود که مقاومت زیادی در برابر زنگ زدگی و پوسیدگی دارد. برای افزایش در مقابل زنگ زدگی درصد منگنز را تا ۲۵.۱ درصد افزایش میدهند و یا صابون ها و مواد پاکننده اسیدیته ی ضعیفی هستند که از فویل آلومینیوم استفاده می گردد. از فولاد برای تهیه ی ظروف و بشکه استفاده میشود.

مزایای استفاده از قوطی های فلزی

اغلب آنها در مقابل ضربه های خارجی مقاوم هستند. قوطی های فلزی در مقابل درجه حرارت بالا (استریلیزاسیون) از مقاومت بالایی برخودار است. مواد اولیه ی بسته بندی از مقاومت فوق العاده ای نسبت به نفوذ آب، رطوبت، نور و اکسیژن برخوردار است. خاصیت مسموم کنندگی آن بسیار پائین است.

معایب استفاده از قوطی های فلزی

در آنها پدیده ی خوردگی در مقایسه با مواد اولیه بسته بندی دیگر سریعتر ایجاد میشود در اثر خوردگی تغییراتی در سطح و داخل قوطی ایجاد میشود بخصوص هیدروژن آزاد شده در داخل قوطی منجر به بادکردگی قوطی فلزی و در نتیجه سوراخ شدن آن می شود. خوردگی حاصل در قوطی فلزی می تواند باعث تغییر رنگ و کاهش ویتامین های محتوای موجود گردد.

بسته بندی پلاستیکی

پلاستیک ترکیباتی هستند با زنجیره ی طولانی و به وسیله ی پلیمریزاسیون ترکیبات ساده که منومر نام دارند شکل گرفته اند که به دو دسته تقسیم می شوند

ترموپلاست ها موادی هستند که با گرما نرم و در اثر کاهش حرارت سخت میشوند . این مواد به علت داشتن خواص از قبیل مقاومت در برابر ضربه، کشش، سایش و خراش در بسته بندی های مختلف استفاده می شود و در ساخت جعبه های شفاف، جعبه جواهرات، لوازم آرایش، بطری های بادی،چاپ جعبه و بشکه ها برای بسته بندی محصولات غذایی، بسته بندی روغن ها، چربیها، بسته بندی گازوئیل و بسته بندی نوشابه ها و بسته بندی شامپو ها به کار می رود

ترموست ها

پلاستیک هایی هستند که در اثر گرما ذوب و پس از سرد شدن مجددا تحت تاثیر گرما قرار نمی گیرند تا زمانی که در دمای بسیار بالا بسوزند. این مواد از آنجایی که مقاومت خوبی در برابر روغن ها، اکسیداسیون و چربی ها دارند و از طرفی بی بو و شفاف هستند، لذا در کلیه ی صنایع برای بسته بندی کوتاه مدت نظیر آب آشامیدنی و در مصارف بهداشتی و دارویی بکار می روند و همچنیین از انواع مختلف ترموست ها بصورت آستر و لاک جهت پوشش داخلی قوطی بسته بندی مواد غذایی استفاده می شود

مزایای بسته بندی پلاستیکی

دارای وزن مخصوص کم و قیمت نازلند. از قابلیت شکل پذیری بالای در دستگاههای اتوماتیک بسته بندی برخوردارند. آنها در برابر تعداد زیادی از کالاهای بسته بندی شده که خاصیت اسیدی ويا قلیایی دارند مقاومند. پلاستیکها به انرژی کمتری در تولید و شکل دهی نسبت به قوطی فلزی و بطری شیشه ای نیاز دارند. با اضافه نمودن افزونی های مجاز میتوان خصوصیات پلاستیک را بهبود بخشید. پایداری شیمیایی بالایی دارند. محدودیت کمتری در احتمال نشت و اثر مایعات وجود دارد. سرعت تولید بالا دارند. قابلیت بازیافت و استفاده مجدد جزو در موارد خاص دارند. قابلیت چاپ، تزئین و جلوه بسیار مطلوبی داردند

معایب بسته بندی پلاستیکی

قابلیت برگشت پلاستیک ها به محیط زیست بسیار کند است و تجزيه آن مشکل در نتیجه چرخه ی طبیعت را برهم می زند. اکثر پلاستیک ها به اشعه ی (UV) خورشید حساسند و مشکلاتی از قبیل شکنندگی یا بروز بیماری ها را موجب می شوند. عموما از پلاستیک ها در دمای بالا نمی توان استفاده کرد. مواد افزودنی مانند پلاستیسایزرو به منظور افزایش قابلیت های نظیر انعطاف بیشتر و مقاومت در برابر اشعه ی ماوراء بنفش غالبا مشکلاتی در بازیافت بوجود می آورد. از معایب مهم پلاستیک این است که به عنوان ماده ی کمک کننده در کارخانه استفاده و در هنگام تماس با مواد غذایی به مواد غذایی منتقل می شود.

پاکت های کاغذی (Monarch)

پاکت های کاغذی بر اساس ابعاد، اشکال، نوع کاغذ، تعداد لایه و … به انواع بسیار متنوعی تقسیم می شود. مثل پاکت دارو، پاکت کاتالوگ، پاکت پول کیف ها و ساک دستی کاغذی یا کیسه ها (Sacks&Aag) انواع بسته بندی صنایع دستی کاغذی با توجه به تعداد لایه های تشکیل دهنده عبارتند از

– بسته های یک لایه نظیر پاکت نامه

– بسته های چندلایه نظیر پاکت سیمان