هنر مسگری از گذشته های بسیار دور برای تهیه ابزارهای شکار ، مهره ها و وسایل زینتی ، سربندها و آینه های صیقلی استفاده می شده و آثار زیادی در حفاری های باستان شناسان پیدا شده .آثار مسی زیادی در حفاری های تپه حصار دامغان پیدا شده.
در دوران معاصر، استان کرمان به دلیل هم‌جواری با معادن مس غنی یکی از مراکز اصلی ساخت ظروف مسی و کارهای هنری روی آنها محسوب میشود.
مسگری در ایران، یک هنر کهن و قدیمی، اما اصیل و بومی محسوب می شود. همه ما کم و بیش ظروف مسی را دیده‌ایم و یا یکی از آنها را در خانه داخل ویترین گذاشته‌ایم. ظروف مسی، سطح درخشان و براق به رنگ قرمز مایل به قهوه ای دارند. ظروف مسی به رنگ قرمز تند خود شهرت دارند و با بهترین و زیباترین طرح و نقش ها ساخته می شوند. قدمت تاریخی این هنر در ایران، بسیار غنی و ارزشمند است. ظروف مسی یکی از مهمترین صنایع دستی پرطرفدار در ایران هستند. این ظروف، کاربردهای زیادی دارند و حتی برای غذا خوردن هم میتوان از آنها استفاده کرد.فواید ظروف مسی بر کسی پوشیده نیست و تشخیص ظروف مسی اصل می تواند کمک بزرگی در این زمینه به شما داشته باشد.
ویدئو هنر مسگری
تاریخچه هنر مسگری و ظروف مسی در ایران
بشر بعد از کشف سنگ و گل برای کاربرد هایش به فلزات روی آورد و در بین تمامی فلزها مس اولین فلزی بود که زودتر از بقیه کشف شد و بکار رفت. این فلز به صورت خالص در طبیعت پیدا میشود و به راحتی قابل بهره برداری است. جلا و درخشش مس بسیار قابل توجه است. قدمت استفاده از مس در منابع و شواهد تاریخی باستانی به ۹۵۰۰ ق.م میرسد و تا قبل از هزاره ۵ ق.م یعنی همان کشف شدن ذوب مس به صورت خالص از آن استفاده میشود. برای شکل دادن به مس از چکش کاری سرد استفاده میکردند.
مدارک و شواهدی دقیق تر نشان داده که در شمال و مرکز ایران قدیمی ترین مراکز کار با فلزات در جهان بوده است و کشور ایران پیشگام کشف ذوب مس در تاریخ باستانی هستند. اولین کوره ذوب مس در شهر قزوین و شهرستان سگز آباد بوده. بیشترین سلیقه و ذوق هنر فلزکاری به دوره سلجوقیان باز میگردد که زنجان اصفهان خراسان موصل همدان و ری یکی از مهمترین مناطق فلزکاری به حساب می آمدند.
نفوذ ایرانیان در صنعت و هنر با عناصر بیزانسی در بغداد به هم آمیخت و در سراسر قلمرو اسلام گسترش یافت و از یک طرف از خاورمیانه تا اسپانیا و از سوی دیگر در آسیا تا مرزهای چین و هند کشیده شد. در عوض هنر ایرانی از سبک‌ها و روش‌های کشورهایی که در آن نفوذ کرده بود توانگر و برخوردار گردید و حامیان درجه اول صنایع و هنر، حکمرانان و سلاطين بودند. اما قدرت‌های سیاسی به ندرت زمانی طولانی پایدار می‌ماند و می‌بینیم که مراکز صنعت و هنر در نتیجه دست به دست گشتن قدرت‌ها از محلی به محلی منتقلی میشود.
مثلا از بغداد به بخارا و سمرقند و غزنه در خاور و ری و نیشابور در شمال تا مراغه و تبریز و سلطانیه در شمال غربی میرسد و دوباره به سمرقند و ری و تبریز و از آنجا به قزوین و اصفهان و شیراز و بالاخره به تهران برمی گردد. و در تمام این مراکز، هنر و صنایع دستی صدها سال پس از آن شکوفا بود بدین ترتیب گسترش تمدن در سراسر کشور دیده میشود. اشیای فلزی بسیارند چون سینی، دوری، کاسه، دیگ، بشقاب، آفتابه، آبخوری، هاون، چراغ، شمعدان، آینه، عودسوز، قوری، مجمعه و بسیاری از ابزار و لوازم دیگر. و روش کار کردن روی هر کدام آنها نیز تنوع زیادی دارد. این اشیاء را میشد ریخت، چکش کاری کرد، برید، سوراخ کرد یا از فلزات کشید. آرایش و تزیینی که روی این اشیاء فلزی به کار برده میشود عبارتست از حکاکی، قلمزنی، موجدارسازی، خاتم کاری، میناکاری، لعاب کاری و طلاکاری. گوهرنشانی و غیره.
وضعیت رونق هنر مسگری در حال حاضر
هنر مسگری امروزه در اصفهان ، کرمان، شیراز و کاشان و یزد از دوره ی اسلامی تا امروز وجود دارد و در این شهرها این هنر همچنان رونق دارد به طوری که در این شهرها یکی از بازارها به اسم بازار مسگرها اختصاص دارد.
در این بازار مسگرها انواع ظروف ، وسایل و اشیا مسی را درست می کنند. امروزه در این بازارها هنوز آثاری از این هنر یافت میشود. کشف دو کوره ذوب فلز در محوطه سه هزار ساله «اسپیدژ» در سیستان و بلوچستان نشان داد که مردم اسپیدژ، پیش از تاریخ به هنر مسگری و فلزکاری مسلط بوده‌اند.
تشخیص ظرف های مسی اصل:
تشخیص ظرف های مسی اصل:یکی از دغدغه خریداران ظروف مسی این است که نمی توانند ظروف مسی اصل را تشخیص دهند ، چندین روش برای تشخیص ظروف مسی وجود دارد که عبارتند از:
- چکش زنی ریز و منظم می باشد.
- قلع داخل ظرف درخشان و براق می باشد .
- ظرافت و ریزه کاری دارد
- از ورق مس با کیفیت استفاده شده است.
- از ورق ضخیم مس استفاده شده است
- مهر سازنده ظروف مسی روی ظروف هک شده است
موقع خرید ظروف مسی اصل به راسته مسگران در بازار زنجان ، بازارچه های صنایع دستی زنجان، مراکز و فروشگاه های معتبر مراجعه کنید تا از اصل بودن ظروف مسی اطمینان حاصل کنید.
هنر مسگری در اصفهان
هنر مسگری در اصفهانیکی از شهرهای مهم که در مسگری در ایران شهرت جهانی دارد، شهر اصفهان است. در شهر اصفهان، یک بازار مخصوص به نام بازار مسگرها وجود دارد که در میدان نقش جهان قرار گرفته است. بهترین و متنوع ترین ظروف مسی را می توانید در این بازار خریداری کنید. در شهر اصفهان در برخی از مناطق، معادن مس کشف شده است که این عامل باعث رونق صنعت مسگری در این شهر صنعتی و گردشگری گشته است. بازار مسگرها در اصفهان، هم یک جاذبه گردشگری برای مسافران و توریست ها محسوب می شود و هم شهروندان اصفهانی می توانند ظروف مسی را از آنجا خریداری کنند.
مسگری در ایران در شهر اصفهان تبدیل به یک صنایع دستی پرطرفدار شده است و نه تنها برای ساخت ظروف غذاخوری استفاده می شود، بلکه ورق های مسی با ضخامت باریک برای تزیین سایر صنایع دستی نظیر گلدان ها، سینی مسی یا تابلوهای تزیینی به کار می رود.خرید ظروف مسی اصفهان کمک می کند تا سبک زندگی سالم تری را دنبال کنید.
لوازم مورد نیاز هنر مسگری
متداول ترین ابزارها و لوازم مورد نیاز برای مسگری در ایران شامل ورق های مسی، چکش ها با اندازه های مختلف و برخی از ابزارهایی نظیر میخ های بزرگ با سر باریک می باشد. برای صنعت مسگری حتماً به کوره ذوب فلزات نیاز است. ظریف ترین نقش ها را میتوان روی ورقه های مسی اجرا کرد.در صنعت مسگری در ایران، علاوه بر ورق مس به عنوان مصالح اولیه، به فلز قلع برای آبکاری و همچنین پودر لحیم کاری هم نیاز است. انواع چکش، انواع سندان، قیچی مخصوص برش ورق های مسی، انواع سوهان، انبر در اندازه های مختلف، دستگاه برش دندانه ای، سایر لوازم مورد نیاز در این صنعت پر رونق هستند. زیباترین طرح و نقش ها با استفاده از چکش و سندان روی ورقه های مسی نازک قابل اجرا هستند. اگر هنرمند دقت و ظرافت را بکار ببرد، می‌تواند ظروف مسی منحصر به فرد را برای کاربردهای مختلف طراحی کند و بسازد. مسگری در ایران همچنان پر رونق است. ظروف مسی به دلیل خاص مناسب برای سلامتی انسان، پرفروش هستند. از دیرباز گفته شده است که غذا خوردن در ظروف مسی به سلامت جسم کمک می کند.
روش تولید ظروف مسی در گذشته
روش تولید ظروف مسی در گذشتهدر زمان های گذشته برای ساخت ظروف مسی و صنایع دستی مسگری استاد مسگر قطعات مس را به ورقه ی مس تبدیل می کرد. برای این کار بوته های مس را داخل کوره قرار میدادند و وقتی مس به حالت مذاب تبدیل می شد با انبرهای مخصوص بوته ها را از داخل کوره بیرون می آوردند و مس گداخته را داخل قالب های شمش مس میریختند.
سپس وارد قسمت اصلی کار میشدند یعنی تبدیل شمش مس به ورقه مس برای این منظور شمش مس را اینقدر می کوفتند تا به ورقه تبدیل شود. با چکش اینقدر بر روی شمش مس میکوبیدند تا به ورقه ی مس تبدیل شود. بعد از مدتی که از چکش کاری می گذشت فلز سرد میشد و دیگر چکش خوار نبود. در این هنگام باید دوباره مس را حرارت میدادند تا چکش خوار شود. این فرایند اینقدر ادامه می یافت تا فلز به قطر و اندازه ی مورد نظر برسد . سپس با استفاده از این ورق، ظروف مورد نظرشان را ایجاد می نمودند.
چگونه از ظرف مسی نگهداری کنیم؟
- قبل از اولین بار استفاده از ظرف مسی، بهتر است مقدار خیلی کم شیر داخل آن بجوشانید، سپس شیر را خارج کنید و ظرف را خشک کنید.
- برای شستشوی ظروف مسی از آب گرم، پارچه و خاکستر یا ماسه نرم به همراه تاید دستی استفاده کنید و از شوینده های با قدرت سایندگی بالا استفاده نشود.
- هیچ گاه ظروف مسی را در ماشین ظرفشویی قرار ندهید.
- برای جلوگیری از آسیب دیدن ظروف مسی در هنگام استفاده، بهتر است از ابزار چوبی یا پلاستیکی به جای ابزار فلزی استفاده کنید.
- ظروف مسی خود را به صورت منظم روکش کنید، یا به قول معروف سفید کنید.
ظرف مسی رو چگونه تمیز کنم؟
- روش اول: استفاده از پماد براق کننده فلزات
- روش دوم: استفاده از سرکه سفید و نمک
- روش سوم: استفاده از سس گوجه فرنگی (کچاپ)
کی متوجه بشم که ظرف مسی نیاز به قلع اندود دارن؟
- زمانی که قلع داخل ظروف مسی از بین رفت و مس اون دیده شد باید بدین براتون قلع اندود کنن.
برای اولین بار باید توی ظرف مسی شیر جوشونده بشه؟
- بله. این کار باعث میشه ظروف مسی زود سیاه نشن و به نوعی ضد عفونی هم بشه.(بعد از این کار شیر رو دور بریزید.)
استفاده از ظرف مسی خطرناک نیست؟
- اگر از ظروف مسی که قلع اندود شده اند استفاده کنید هیچ گونه خطری ندارد و حتی مفید هم هستند تنها در صورتی که قلع داخل ظروف مسی از بین برود و غذا درون آن نگهداری بشود و مس با آن اکسید شود تولید زنگار مس (که سبز رنگ است) مینماید اگر از ظروف مسی که زنگار دارد استفاده کنید باعث مسمومیت میگردد در غیر این صورت هیچ خطری ندارد.
پخت و پز غذاهای ترش و اسیدی در ظرف مسی امکان دارد؟
- بله. هیچ مشکلی نداره. فقط بعد از پخت و پز اون رو یه یه ظرف دیگه (غیر مسی) انتقال بدین. نگهداری غذا درون ظروف مسی توصیه نمی شود.
برای اینکه ظرف مسی زود سیاه نشوند چیکار کنم؟
- بعد از هر بار پخت و پز غذا رو یه ظرف دیگه انتقال بدین. و بعد از شست و شو با یه دستمال نرم اون رو کاملا خشک کنید. این کار از به وجود اومدن لک روی ظروف مسی جلوگیری میکنه.
برای اینکه قلع داخل ظرف مسی زود از بین نره چیکار کنم؟
- موقع شست و شو از یه ابر برای تمیز کردن داخل ظروف مسی استفاده کنید . موقع پخت و پز و سرو غذا از کفیر وملاقه ی فلزی استفاده نکنید.این کار باعث خراشیدن قلع داخل ظروف میشه.
نکاتی برای نگهداری از ظرف مسی
نکاتی برای نگهداری از ظرف مسی- ظرف مسی نویا تازه قلع شده را با۲_۳لیوان شیر وقدری آب بجوشانید سپس خالی کرده وبشویید،سپس برای استفاده آماده می شود.
- حرارت زیر ظرف مسی باید کمتر از ظرف های دیگر باشد زیرا به علت رسانایی زیاد مس ،قلع داخل آن می سوزد.
- داخل ظروف مسی (روکش قلع) را با سیم ظرفشویی نشویید ،بلکه اجازه دهید خوب خیس بخورد،سپس با اسکاج نرم بشویید .
- زمانی که قلع داخل ظروف مسی ساییده شد و به قرمزی مس رسید نیاز به قلع کردن (سفیدکردن) مجدد دارند .
- گاهی اوقات چربی درون ظروف ، لایه قلعی را می پوشاند و باعث سیاه شدن می باشد که ممکن است این اشتباه به وجود آید که ظرف نیاز به قلع اندود شدن دارد در حالی که با از بین بردن این لایه چربی و بدون قلع اندود کردن ، ظرف تمیز و آماده استفاده مجدد می شود .
.
ظرف مسی با ظروف استیل ضدزنگ سنتی به میزان قابل توجهی تفاوت دارند.
به عنوان مثال، ته قابلمه و دیگ های مسی صاف نیست و مستعد تغییر شکل هستند. این مسئله یک نقص تولیدی نیست بلکه یک ویژگی معمول ظرف مسی است. اگر بخشی منحنی دیگ به سمت داخل باشد، دیگ به خوبی روی اجاق قرار می گیرد.
.
اگر بخش منحنی به سمت بیرون باشد، کافی است که با دست به آن قسمت فشار بیاورید تا تورفتگی درست شود. چکش زنی مس، باعث تقویت آن شده و تضمین می کند که دیگ شکل خود را تا مدت زیادی حفظ کند.
.
در اصل دیگ ها و ماهی تابه های مس را می توان بر روی هر نوع اجاق گاز استفاده کرد (به غیر از اجاق های حرارت القایی).
اگر یک اجاق گاز شیشه ای سرامیکی داشته باشید، بهتر است از ظرف مسی ضخیم استفاده کنید، زیرا به احتمال کمتر دچار تغییر شکل می شوند.
اگر یک اجاق حرارت القایی دارید، از ظرفهای مسی دارای کف فرومغناطیسی استفاده کنید .
.
چند سالی است که ظرف مسی دوباره از ته گنجه ها و انباری ها بیرون آمده اند تا جای تفلون و استیل و چدن را بگیرند.
ظروفی که اتفاقا بسیار گران قیمت هستند و خریدن یک سرویس قابلمه و تابه از این جنس برایتان بسیار گران تر از ظروف رایج دیگر تمام می شود.
درباره طعم خوب غذا در ظروف مسی و خواصی که حین پخت به غذا منتقل می شود زیاد شنیده اید.
اما درباره ضررهای این ظروف چطور؟ نگهداری حرارت در ظرف مسی به مراتب بیش از سایر ظروف فلزی است و دلیل خوشمزه شدن و خوب جا افتادن غذا در این ظروف هم این است که حرارت در مس به طور یکنواخت توزیع می شود.
از طرف دیگر، مس از عناصر لازم برای فرآیند خونسازی و رفع کم خونی است به همین دلیل پخت غذا در این ظروف می تواند کم خونی را کم کند.
یک مزیت دیگر مس نسبت به ظروف رایج دیگر آن است که غذا در ظرف مسی خیلی سریعتر می پزد.
حتما تا به حال شنیده اید که سرخ کردن غذاها در ظرف مسی باعث تردتر شدن آن ها می شود و خورش های ایرانی مثل قرمه سبزی هم در این ظروف بهتر جا می افتند.
راز همه این خوشمزگی ها در ویژگی های فلز مس و رسانایی بسیار زیاد آن است.اما با این حال، ظرف مسی خالی از ایراد هم نیستند.
این ظروف هم مثل ظروف رویی، می توانند باعث مسمویت غذایی شما شوند که حتی گاهی به ناراحتی کبدی هم می انجامد!
بنابراین اگر از عاشقان و شیفتگان این ظروف گران قیمت قدیمی هستید، به دقت توضیحات ما را بخوانید.
ظروف مسی زود اکسید می شوند و ترکیب پذیری بالایی با مواد غذایی دارند.
به این ترتیب می توانند باعث مسمومیت شما شوند.
به همین دلیل در ظروف مسی از پوشش هایی از جنس قلع، نیکل، استیل و لعابی استفاده می شود تا میزان ورود مس به غذا کاهش پیدا کند اما مشکل اینجاست که وجود این آلیاژها باعث ورود فلزات سنگین به بدن می شود.
چون این لایه ها در هنگام پخت و پز به مقدار کم در غذا حل می شوند، به خصوص اگر غذاهای اسیدی برای مدت طولانی در این ظروف پخته یا نگهداری شوند.
از سوی دیگر، پخت و پز مواد اسیدی و قلیایی در ظروف مسی یا نگهداری این مواد در چنین ظروفی باعث تخریب غذا می شود.
در کنار همه این ها، بد نیست این را هم بدانید که کارشناسان تغذیه می گویند ظروف پیرکس و لعابی از بهترین ظروف برای پخت و پز هستند چون عناصر و فلزات کمتری را به داخل غذا منتقل کرده و مواد غذایی در آن ها به میزان بیشتری حفظ می شوند.
10 روش نگهداری از ظرف مسی :
10 روش نگهداری از ظرف مسی :- اگر می خواهید لکه ای از روی ظرف مسی پاک کنید، روی آن یک برش پیاز بمالید تا راحت تمیز شود.
- در ظروف مسی غذاهای اسیدی و ترش نپزید چون لایه داخلی ظرف را از بین می برند و باعث ورود بیش از اندازه مس به غذای شما می شود.
- مراقب باشید که در حین استفاده یا شستشو لایه پوششی محافظ از بین نرود.
- در ظروفی که لایه پوششی آنها از بین رفته نباید پخت و پز کرد در این صورت دچار مسمومیت مس می شوید که علایم آن تهوع، استفراغ و اسهال است.
همچنین مس اضافی در کبد ذخیره شده و باعث از کار افتادن کبد و در نهایت مرگ می شود. - ظروف مسی را هرگز نباید در ماشین ظرفشویی قرار داد و باید آنها را بعد از شستن بلافاصله خشک
کرد. - برای سرخ کردن بهتر است از ظروف آهنی و مسی استفاده نشود؛ زیرا روند تخریب روغن را تسریع می
کنند. - برای پاک کردن قسمت های بسیار کثیف ظرف مسی و براق کردن آنها نصف یک لیمو ترش را در نمک فرو ببرید و روی قسمت مورد نظر بمالید.
مخلوط سرکه و نمک هم مفید است.
کافی است وسیله را به همراه یک قاشق غذاخوری نمک، یک فنجان سرکه سفید و مقداری آب به مدت چند ساعت در ظرفی بجوشانید.
سپس آن را با محلول صابون و آب داغ بشویید و در نهایت آب بکشید و خشک کنید.
شیوه دیگر این است که یک قاشق چای خوری نمک را در یک فنجان سرکه سفید حل کنید و به آن آرد بیفزایید تا حالتی خمیری بیابد.
خمیر را روی سطوح ظرف بمالید و پانزده دقیقه تا یک ساعت آن را کنار بگذارید سپس با آب گرم ظرف مسی را بشویید و با پارچه نرم و تمیز آن را خشک تا براق شود. - برای شستشوی ظرف مسی از آب گرم و اسکاچ های نایلونی استفاده کنید. اما از استفاده از شوینده های با قدرت سایندگی بالا خودداری کنید.
- به جز لیمو و نمک، برای از بردن لکه های روی ظرف و حفظ درخشندگی آنها می توان از پولیش مس استفاده کرد.
- اگر می خواهید ظروف مسی شما زنگ نزند قلم مو را در آب پیاز فرو کرده و آن را روی ظروف مسی بمالید.
.
تا آنجا که می توانید از ظرف مسی برای پختن غذاهای ترش استفاده نکنید همچنین در ظروف مسی غذارانگهداری نکنید چون ضررهای خاص خودرادارد.پختن غذاونگهداری گوشت،گوجه فرنگی،آلو،جوشاندن سرکه،آبغوره وچغندر درظروف مسی توصیه نمی شود بله باتوجه به تمام فواید مس توصیه می کنیم ازنگهداری مواد غذایی که خاصیت اسیدی یا بازی دارند درظروف مسی جلوگیری شود.
هروقت مس داخل ظروف مسی دیده شد یعنی لایه قلع اندود آن آسیب دیدباید بدهید آن راقلع اندود کنندواز آن استفاده نکنید.تازمانی که لایه قلع ظرف ما آسیب ندیده باشد باخیال راحت از ظرف مسی استفاده کنید وجای نگرانی ندارد.
.
آماده سازی ظروف مسی
قبل ازاستفاده ازظروف مسی باید آنهارابرای استفاده آماده سازی کنید آماده سازی ظروف مسی بسته به اینکه ظرف ماروکش دارد یا نه آماده سازی می شوداگر ظرف ما فقط جنبه تزیینی داشته باشد .
مثلااگر یک گلدان مسی باشدمعمولاازروکشی برخوردارنیست واینگونه ظروف فقط چند وقت یکباربرای اینکه ظرف جلای خودراحفظ کندبا آب می شویند اما ظروف مسی که در آشپز خانه استفاده می شوندیا از آنها برای نوشیدن چای یانوشیدن آب و…استفاده می شوندبسته به اینکه روکش آنها قلع است یا استیل آماده سازی می شوند.
.
جوشاندن شیردرظروف مسی
اگرروکش ظروف مسی از قلع باشددر اولین باری که می خواهید از ظرف مسی استفاده کنیدمقداری شیر راداخل آن بجوشانید وآن رابریزید این کار هم ظرف راضد عفونی می کندوهم از سیاه شدن زود هنگام آن جلوگیری می کند.
راهنمای خرید گلیم دستباف + طریقه نگهداری آن
ظرف مسی با روکش استیل
اما اگر روکش ظرف مسی از استیل باشد البته منظور ما آماده سازی ظروف مسی با روکش استیلی است که در آشپز خانه وبرای پخت وپز مورد استفاده قرار می گیرندبرای آماده سازی آنها از روش زیر استفاده می شود.
ابتدا ظرف مورد نظررا با آب وصابون می شوییم وخشک می کنیم سپس ظرف مورد نظر را روی شعله متوسط روبه زیاد قرار می دهیم در حدود یک یا دو دقیقه که ظرف کاملا داغ شودسپس چند قاشق روغن درون ظرف می ریزیم وظرف راتکان می دهیم تا روغن به صورت یک پوشش نازک تمام ظرف رابگیردچند دقیقه صبر می کنیم تا روغن شروع به دود کردن کند وبسوزد بعد از این کار ظرف را از روی شعله برداشته وروغن را دور میریزیم حالا ظرف ما برای پخت وپز آماده است البته این کار را هرچند وقت یکبار انجام می دهیم مثلا هر دوسه ماه یک بار این کار راانجام دهید.
جذابب ترین مدل های ظروف هنر مسگری
آخرین دیدگاه‌ها