امروزه صنعت حصیربافی طرف‌داران بسیار زیادی دارد. بافت انواع حصیر چوبی پیشرفت‌های بسیاری کرده و در طول سال‌های متمادی، روش‌های جدید و ابزارهای متنوعی برای تولید محصولات حصیری ارائه شده است. حصیربافی در کشور ما قدمت دیرینه‌ای داشته و تاریخچه‌ای وسیع برای آن وجود دارد. اولین دست‌سازه حصیربافی در ایران، متعلق به نقشی از شهداد است که در حدود ۳۰۰۰ سال پیش تولید شده است. در ادامه کوتاه درباره تاریخچه حصیر و زیرانداز حصیری و دیگر کاربردهای آن برایتان خواهیم گفت.
یکی از وسایلی که هم در آشپزخانه‌ها و هم در دکوراسیون منازل از گذشته تا حال مورد استفاده بوده، به کارگیری سبد ها، سفره ها و وسایلی با بافت حصیری است. در چند دهه اخیر استفاده سبدها و محصولات حصیری، به دلیل جایگزین شدن مواد و اشیاء دیگر مانند پلاستیک، که هم ارزان‌تر بودند، هم طول عمر بیشتری داشتند و هم مراقبت از آنها آسان‌تر بود، کاهش یافته است.
درخوزستان به دلیل وجود نخل‌های فراوان، این صنعت رواج و رونق بسیاری دارد. همچنین به دلیل نزدیکی این استان به رودخانه و وجود نی و نیزارها، حصیربافی جزو صنایع دستی پرطرفدار در این استان است. حصیربافی در این استان انواع مختلفی نیز دارد. از مهمترین آثار خلق شده با حصیر و نی در خوزستان، کپو بافی است. برگ درخت خرما را به دور نی می‌پیچند و با کاموا تزئین می‌کنند. در استان‌های شمالی ایران هم به دلیل وجود نیزارهای فراوان، صنعت حصیربافی در مقیاسی بزرگ انجام می شود. حتما در سفرهای شمالی خود سبدهای حصیری را در مسیر بسیار دیده‌اید. علاوه بر این دو منطقه در سیستان و بلوچستان نیز حصیربافی جزو مشاغل به شمار می‌رود. به دلیل نوع آب و هوای این منطقه استفاده از حصیر رونق و کاربرد فراوان دارد.
تاریخچه حصیر
حصیر چوبی در سراسر جهان کاربردهای فراوانی دارد. از تمدن‌های قدیمی چین گرفته تا سومری‌ها در مصر و سرخ‌پوستان آمریکایی، همه‌وهمه از تولیدکنندگان عمده حصیر در اعصار گذشته بوده‌اند. حصیربافی در هر کشوری بر اساس فرهنگ و سنن آن منطقه انجام می‌شود. همچنین یافته‌های تاریخی و آثار باستانی نشان می‌دهند که جنس اولین زیراندازهای بشر از حصیر بوده است.
این شغل در هر یک از نواحی ایران بر اساس گویش و زبان‌های محلی هر یک از آنها نام به‌خصوصی دارد. در منطقه سیستان، بافت انواع محصولات حصیری را اصیل‌بافی می‌گویند و در بلوچستان، از آن به نام شگرد یاد می‌شود.
در مناطق شمالی ایران نیز این صنعت بسیار گسترده شده است. در این مناطق حصیربافی از چوب پشت‌بند انجام می‌شود و متریال اولیه این محصولات با صنایع حصیربافی سیستان و بلوچستان متفاوت است.
نام‌های پخل‌بافی، مرواربافی، ترکه‌بافی، چم بافی، سبدبافی و… هر یک برای این صنعت استفاده می‌شوند که هرکدام در یک ناحیه جغرافیایی به‌کار می‌روند.
باگذشت زمان، امروزه سبد ها و محصولات حصیری مجدداً جایگاه خاصی را در بین مصرف کنندگان یافته‌اند. به نظر، طراحان دکوراسیون داخلی، توانستند همراه با مدرن سازی دکوراسیون‌ها، جایگاه ویژه‌ای نیز برای اینگونه محصولات برای علاقه‌مندان و مشتاقان بیابند. حصیربافی در بیشتر شهرهای ایران انجام می‌شود. اما با توجه به شرایط اقلیمی متفاوت در ایران، نحوه ساخت حصیر و مواد مورد استفاده برای ساخت وسایل حصیری متفاوت است. به شکلی متفاوت مختص یک منطقه خاص.
ویژگی‌های زیرانداز حصیری
انواع حصیر چوبی و زیرانداز حصیری، با ویژگی‌های منحصربه‌فردی ارائه می‌شوند که این محصولات را متمایز از انواع زیراندازهای پلاستیکی و پارچه‌ای و… می‌کند.
- از جمله این ویژگی‌ها می‌توان به دوخت اطراف این زیراندازها اشاره کرد. اطراف و لبه‌های زیراندازهای حصیری را می‌دوزند تا بافت آن پاره نشود و در نرود. به‌این‌ترتیب ماندگاری محصول در طول سال‌های متمادی بیشتر خواهد بود.
- این الیاف حصیری قابلیت تاشو نیز دارند و به همین خاطر در طول سفر، جای کمی در بین وسایل شما اشغال می‌کنند.
- یکی از ویژگی‌های مهم این محصولات، مقاومت بالایی است که در برابر نور خورشید دارند. اگر این زیراندازها را در مقابل نور مستقیم خورشید قرار دهید، هیچ آسیبی به بافت آنها وارد نمی‌شود و خراب نمی‌شوند.
- همچنین رطوبت نمی‌تواند، بر الیاف حصیری و محصولات تولید شده با آنها تأثیر بگذارد و سبب آسیب دیدن این لوازم شود.
- الیاف حصیری رنگ ثابتی دارند که در طولانی‌مدت تغییر نمی‌کند. تثبیت رنگ در این محصولات نیز از ویژگی‌های قابل‌توجه آنها است.
- این محصولات، تار و پود بسیار محکمی دارند که به‌خوبی در هم تنیده شده‌اند و به هنگام شست‌وشو و جابه‌جایی از هم جدا نمی‌شوند.
- انواع زیراندازهای حصیری کاربرد بسیاری نیز دارند. این محصولات به‌سادگی می‌توانند، جایگزین فرش و موکت‌های منزل شما شوند.
- استفاده از حصیر در محیط آشپزخانه نیز بسیار متداول است. از آن‌جا که رطوبت و حرارت بالا آسیبی به جنس بادوام و مقاوم حصیر نمی‌رساند، استفاده از آنها در آشپزخانه بسیار مناسب است
نکات کلیدی در خرید انواع حصیر
قیمت
قیمت این زیراندازها یکی از مهمترین مواردی است که باید در حین خرید به آن توجه کنید. انتخاب هر یک از این محصولات بر اساس قیمت این اقلام سبک سنگین می‌شود! و افراد بر این اساس این زیراندازها را انتخاب می‌کنند.
در خرید این محصولات نیز باید به ابعاد و سایز زیراندازها دقت داشته باشید. زیرا ابعاد و سایز آنها در هر یک از اشکال هندسی این محصولات به‌گونه‌ای خاص تعیین شده است. برخی از این زیراندازها به‌صورت مربعی و برخی از آنها به‌صورت مستطیلی تولید می‌شوند.
جنس زیرانداز
به جنس زیرانداز نیز دقت کنید. برخی از الیاف حصیری خاصیت ضد آب دارند. از آن جا که از این زیراندازها بیشتر در مسافرت و پیک‌نیک استفاده می‌شوند، خاصیت ضد آب این محصولات بسیار موردتوجه قرار دارد. هر چه جنس زیرانداز حصیری شما مرغوب‌تر باشد، طول عمر آن نیز بیشتر خواهد بود.
رنگ‌بندی و مدل
انواع زیراندازهای حصیری را با رنگ‌بندی زیبایی ارائه می‌دهند. در حین خرید به رنگ و مدل این محصولات نیز توجه کنید. از آن جا که در طول سفر و پیک‌نیک‌ها، اغلب زیراندازها خاکی و گلی می‌شوند، بهتر است رنگ این الیاف قهوه‌ای باشد تا آلودگی‌های زیر آن مشخص نشوند و منظره نازیبایی بر سطح زیرین زیرانداز شما ایجاد نشود.
وزن حصیر
وزن این کالا نیز یک فاکتور مهم است که باید در حین خرید موردتوجه قرار داشته باشد. برخی از زیراندازها به همراه یک کیف حمل‌کننده ارائه می‌شوند که سهولت بیشتری در طول سفر ایجاد می‌کنند. این کیف‌های حمل‌کننده، دسته‌دار هستند و به همین خاطر می‌توان آنها را برای مسیرهایی با پیاده‌روی‌های طولانی‌مدت نیز به کار برد.
قابلیت شستشو
یکی از مهمترین مواردی که در حین خرید زیرانداز حصیری باید موردتوجه قرار گیرد، قابلیت شست‌وشوی این محصولات است. انواع زیرانداز پس از هر سفر یا گردش خارج از شهر، آلوده می‌شوند و نیاز به نظافت دارند. ازاین‌رو قابلیت شست‌وشوی این محصولات بسیار اهمیت دارد.
قلق‌های انتخاب حصیر و زیرانداز حصیری
در زمان انتخاب زیرانداز حصیری باید چند نکته را مدنظر داشته باشید تا پس از خرید، مثل بسیاری از کالاهایی که در اتخاب آن شتباه کرده‌ایم روانه انبار یا ته کمد نشود.
- الیاف زیرانداز حصیری
- ضدآب بودن
- ابعاد زیرانداز
- جنس زیرانداز
- کیفیت بافت
- قابلیت تاشوندگی
الیاف زیرانداز حصیری
محصولات و زیراندازهای حصیری مدل‌های مختلفی دارند و حصیر به‌کاررفته در ساخت هر یک از آنها جنس و کیفیت منحصربه‌فردی دارند. برای خرید هر نوع زیرانداز حصیری، باید به ضخامت این الیاف توجه داشته باشید.
ضدآب بودن
وجود خاصیت ضد آب در الیاف حصیری نیز یکی از مهمترین مواردی است که باید بررسی کنید. اگر جنس حصیر زیرانداز مورد نظر شما ضدآب باشد، در مسافرت‌ها و پیک‌نیک‌های فضای باز، دچار مشکل نمی‌شوید. اگر زیراندازهای حصیری را بر روی چمن‌های خیس پهن کنید، آسیبی به ساختار حصیری آن وارد نمی‌شود و آب و رطوبت در آنها نفوذ نمی‌کند.
ابعاد زیرانداز
برای خرید زیرانداز، به تعداد نفرات خانواده خود نیز توجه داشته باشید. هر یک از این زیراندازها، ظرفیت خاصی دارند. بهتر است، زیرانداز انتخابی شما کمی بزرگ‌تر از میزان نیاز و تعداد نفرات شما باشد.
جنس زیرانداز
جنس زیرانداز انتخابی نیز بسیار اهمیت دارد. در بازارهای فروش انواع زیراندازهای حصیری، برزنتی، پلاستیکی، پارچه‌ای و… ارائه می‌شوند که در میان آنها مدل‌های حصیری بیشتر موردتوجه قرار دارند. برای خرید محصولات تولید شده از حصیر به نحوه بافت الیاف آنها دقت کنید.
کیفیت بافت
در صورتی که حصیر انتخابی شما تار و پود محکمی نداشته باشد و الیاف آن سست باشند، نمی‌توان به کیفیت آن اطمینان کرد.
قابلیت تاشوندگی
در صورتی که زیراندازها بسته‌بندی و کیف حمل مناسبی داشته باشند، آلودگی ای در آنها ایجاد نمی‌شود و از محصول در برابر هرگونه آسیب محافظت می‌شود.
روش شست‌وشوی انواع حصیر چوبی
حصیر به‌سادگی شسته می‌شود و قابلیت شست‌وشوی آن افراد بسیاری را برای استفاده از این محصولات ترغیب کرده است. اما در شست‌وشوی انواع الیاف حصیری باید نکات بسیاری را در نظر داشته باشید. محصولات حصیری اغلب در خارج از منزل مورداستفاده قرار می‌گیرند، ازاین‌رو در معرض آلودگی‌های مختلف قرار دارند.
- برای شست‌وشوی این محصولات باید از آب ولرم استفاده کنید. استفاده از آب با دما و حرارت بالا بر روی الیاف حصیری، اثرات سوئی بر کیفیت این اقلام بر جای می‌گذارد.
- برای شستن این محصولات باید از مواد شوینده مناسبی استفاده کنید تا کیفیت شست‌وشو در حد مطلوبی باشد. قدرت پاک‌کنندگی این مواد بسیار مهم است.
- برای نظافت زیراندازهای حصیری ابتدا آنها را بر روی یک سطح صاف پهن کنید و گردوغبار موجود بر روی آنها را با یک دستمال تمیز کنید.
- پس از تمیز کردن گردوغبار، مواد شوینده را بر روی این زیراندازها بریزید و با کمی آب آلودگی‌ها را از روی زیرانداز پاک کنید. برای این منظور می‌توانید از برس فرش نیز استفاده کنید. در این صورت فرایند شست‌وشوی حصیر ساده‌تر می‌شود.
زیرانداز حصیری از دو بخش تشکیل می‌شود. قسمت رویی آنها که از جنس حصیر و الیاف سلولزی است؛ قسمت زیرین آنها که از جنس پلاستیک است. به همین خاطر پس از شست‌وشوی این الیاف، در زمان کوتاهی خشک می‌شود. محصولات حصیری در برابر آب و رطوبت مقاوم هستند و در مجاورت این مواد، پوسته‌پوسته نمی‌شوند و رنگ آنها نیز از بین نمی‌رود.
کاربردهای حصیر و زیرانداز حصیری
برای خرید هر یک از این محصولات، باید فاکتورهای متعددی را مدنظر داشته باشید. نوع کاربرد خود از این محصولات را نیز مشخص کنید.
- اگر می‌خواهید انواع تمرینات ورزشی را بر روی زیرانداز انتخابی خود انجام دهید، بی‌شک باید از محصولات نرم‌تر و انعطاف‌پذیرتری استفاده کنید. در این زمینه زیراندازهای فومی بیشتر کارایی دارند. چراکه زیرانداز حصیری، سطح سفت و محکمی دارد و برای انجام حرکات ورزشی مناسب نیستند.
- زیراندازهای برزنتی نیز در این بین یک مدل پرطرفدار و محبوب هستند که خاصیت ضدآب آنها، بسیار مورد توجه است. انتخاب یک زیرانداز ضدآب، برای حفظ آرامش در محیط بسیار اهمیت دارد. در حین خرید این فاکتور مهم را نیز در نظر داشته باشید.
- اگر در کف زیراندازهای حصیری شما از لایه‌های پارچه‌ای استفاده شده باشد، وزن این زیراندازها کمتر خواهد بود. همچنین استفاده از زیراندازهای حصیری با لایه برزنتی فومی، برای انجام تمرینات یوگا و پیلاتس نیز بسیار متداول است.
- یکی دیگر از مدل‌های پرطرفدار زیراندازهای حصیری، انواع زیراندازهای اسپان باند است. از این پارچه در لایه زیرین زیرانداز حصیری استفاده می‌کنند.
- کوهنوردان یکی از مهمترین مصرف‌کنندگان زیرانداز حصیری هستند. سبک بودن وزن این محصولات برای استفاده از آنها در سفرها و پیاده‌روی‌های طولانی‌مدت مقدور می‌باشد.
- عایق بودن زیراندازهای حصیری در برابر گرما و سرما نیز بسیار اهمیت دارد. هرچه این زیراندازها ضخیم‌تر باشند، قلوه‌سنگ‌ها و شن و ماسه‌های موجود در طبیعت، کمتر شما را اذیت می‌کنند. شما می‌توانید از این زیراندازها، در زیر چادرهای مسافرتی خود نیز استفاده کنید.
- برای استفاده از این زیراندازها، پیش‌تر یکبار سطح آنها را با دستمال پاک کنید.
خرید آنلاین حصیر و زیرانداز حصیری
امروزه باتوجه‌به پیدایش اینترنت و افزایش خریدهای غیرحضوری، امکان خرید آنلاین زیراندازهای حصیری نیز برای خریداران فراهم شده و می‌توانید با ورود به سایت‌های اینترنتی و دسته‌بندی مربوطه، انواع زیراندازها را بررسی کنید.
- ابعاد، متراژ، جنس و تمام ویژگی‌های زیرانداز در سایت مشخص شده است تا با آگاهی کامل بتوانید نسبت به خرید عمده یا جزئی اقدام کنید.
- تولیدکنندگان باتوجه‌به سلیقه افراد گوناگون، متنوع‌ترین زیراندازها را در سایزهای ۴،۶،۹ و ۱۲ متر تولید و به بازار وارد می‌کنند. انواع زیراندازهای حصیری را در اشکال گوناگون ارائه می شوند تا از این طریق بتوانند رضایت تمام مشتریان را جلب کنند.
- توجه داشته باشید که زیراندازهای حصیری ضدآب مناسب‌ترین نوع زیرانداز برای استفاده در طبیعت و سواحل است. بنابراین بهتر است به هنگام خرید محصول دقت کنید.
- متراژ محصول را نیز متناسب با تعداد نفرات خانواده انتخاب کنید. زیراندازهای ۱۲ متری معمولاً برای ۲۴ نفر و زیراندازهای ۹ متری برای ۱۸ نفر مناسب است. در واقع تولیدکننده، سایزهای متفاوت را برای تعداد نفرات مختلف عرضه کرده تا نیاز هر مشتری تأمین شود
ابزار و مواد لازم برای بافت حصیر
حصیربافی، صنعتی است که در آن انواع ساقه‌ها و رشته‌های گیاهی را با ابزاری مخصوص می‌بافند. این الیاف ریشه‌ها و ساقه‌های خشکیده چوبی هستند که مورد استفاده قرار می‌گیرند. در هر ناحیه‌ای بر اساس پوشش گیاهی موجود در منطقه، از ابزار و لوازمی خاص برای بافت محصولات حصیری استفاده می‌شود.
- در حصیربافی اغلب از الیاف سلولزی استفاده می‌شود. برای انجام این کار، به وسایل خاصی نیاز دارید.
- برای آغاز کار، باید یک لوگو یا نخ‌تاب در دسترس داشته باشید که از وسایل اولیه ساخت محصولات حصیری به‌شمار می‌رود.
- استفاده از پلار یا شانه‌های مخصوص بافت نیز ضرورت دارد و فرایند ساخت این محصولات را حرفه‌ای‌تر می‌کند. این ابزار را در زبان عامیانه حصیرشانه می‌گویند.
- داس یا ابزارهای ساده‌تری مثل قیچی و چاقو نیز برای بافت حصیر، مورد استفاده هستند.
- برای بافت محصولات حصیری باید مواد خام مخصوص را تهیه کنید و با بافتن آنها لوازم حصیری موردنیاز را تولید کنید.
در هر شهر یا کشوری، الیاف سلولزی به خصوصی یافت می‌شود که می‌توان از هر یک برای حصیربافی استفاده کرد. در برخی مناطق الیافی مانند: گالی یا جگن و لی مورداستفاده هستند. در مناطق شمالی که تولید برنج به‌صورت گسترده انجام می‌شود، از ساقه برنج برای تولید محصولات حصیری استفاده می‌کنند. ساقه برنج را اصطلاحاً کلوش می‌نامند. سوف یا سیم یل سوم نیز یکی از مواد خام مورد استفاده در بافت این محصولات است. همچنین نوعی آلاله بلند نیز در ساخت این محصولات به‌کار می‌رود که آن را کولر می‌نامند.
این روزها برای ساخت محصولات حصیری، از دستگاه‌های پیشرفته و صنعتی حصیربافی استفاده می‌کنند که روند تولید لوازم حصیری را با سرعت بیشتری همراه می‌کنند
- یکی از مواد خام پراستفاده در تولید محصولات حصیری، درخت داز است که عمدتاً در بلوچستان یافت می‌شود.
- ساقه گندم هم که در همه نقاط کره زمین یافت می‌شود، از ابزارها و الیاف اولیه ساخت لوازم حصیری است که آن را پخل نیز می‌نامند.
- برای ساخت حصیر و زیرانداز حصیری از برگ‌های نخل نیز استفاده می‌شود که کیفیت بسیار بالایی در این اقلام ایجاد می‌کنند.
اما محصولات حصیری نگهداری خاصی دارند، در زیر به مهمترین آنها اشاره می‌کنیم.
- بهتر است پس از هربار مصرف این محصولات حصیری را با آب گرم شستشو کنید و سپس با دقت آنها را خشک نمایید.
- از قراردادن محصولات حصیری در معرض آفتاب به مدت طولانی پرهیز کنید زیرا سبب خشک شدگی الیاف می‌شود.
- از قراردادن محصولات در محل و جای مرطوب و نمناک نیز بپرهیزید زیرا باعث می‌شود که محصولات حصیری دچار لک هایی شوند که از بین بردن آنها غیر ممکن است. همچنین سبدهای حصیری دچار تغییر رنگ می‌شوند و سطح آنها باد می‌کند و عملا غیرقابل استفاده خواهند شد.
- اگر قرار است از سبدهای حصیری به عنوان ظرف پذیرایی استفاده کنید، سطح آنها با حوصله و یا دستمالی بپوشانید.
- سبدهای حصیری باید به دور از منبع گرما، مثل اجاق گاز و فر باشند. زیرا رنگها آنها به سرعت کم رنگ شده و بافت آنها از بین می‌رود.
- اگر سبدهای حصیری نزدیک اجاق گاز باشند، به دلیل تبخیر روغن و چربی و وجود دوده بر سطح این ظروف، به سرعت از بین می‌روند.
- برای کارهای متفاوت بهتر است سبدهای متفاوتی داشته باشید. سبدی مخصوص نان، سبدی مخصوص نگهداری گلدان و سبدی مخصوص پذیرایی و ….
- اگر در سبد حصیری گلدان گذاشته‌اید در هنگام حمل و نقل مراقب بافتهای سبد حصیری باشید.
چطور محصولات حصیری را تمیز کنیم؟
- از شستشوی مکرر سبدهای حصیری پرهیز نمایید.
- بهتر است برای شستشوی محصولات حصیری کمتر از مواد شیمیایی استفاده کنید. به مرور زمان بافت این محصولات از بین خواهد رفت.
- برای چربی زدایی از سبدهای حصیری می‌توانید از مسواک آغشته به محلول آب و صابون نیز استفاده کنید.
- برای چربی زدایی از محصولات حصیری بهتر است آنها را در آب و نمک فرو برده و سپس با برس آنها را شستشو کنید این عمل باید آرام صورت گیرد تا الیاف آن از هم جدا نشوند.
- اگر محصولات حصیری دچار رسوب گرفتگی شدند، می‌توانید با استفاده از انواع سرکه و یا آب لیمو این رسوبات را از بین ببرید. برای این منظور حوصله‌ای را به سرکه آغشته کنید و بر روی قسمتهای رسوب گرفته بکشید. رسوبات از بین خواهند رفت.
آخرین دیدگاه‌ها