با ارزش‌ترین آثارهنری و زیباترین صنایع دستی ایران

امروز در رابطه با صنایع دستی ایران برایتان صحبت خواهم کرد. در چند بخش ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های صنایع دستی ایران را برای شما بازرگو خواهم کرد. صنایع دستی ایران باارزش‌ترین آثار هنری ما به شمار رفته و جلوه‌ای از فرهنگ اقوام ماست.

معنی صنایع دستی

صنایع دستی به معنای لغوی تلفیق هنر و دست انسان است. اگرچه صنایع مشترکی در برخی از شهرها وجود دارد ولی صنایع دستی هر منطقه از ایران منحصر به فرد است. در تار و پود هر اثر می‌توانیم نشانه‌هایی از فرهنگ ریشه‌دار یک شهر و یا روستا را مشاهده کنیم. صنایع دستی ایران به عنوان یکی از سه قطب صنایع دستی دنیا به شمار می‌رود.

هویت هر کشوری را می توان در لا به لای فرهنگ و تاریخ آن تمدن کهن یافت، و این هویت بخشی از یک داستان باستانی از ارتباطات هنر و تمدن انسان های آن منطقه را بیان می کند.ایران با دارا بودن تمدنی فاخر و بسیار عمیق، یکی از پایه گذاران تمدن فرهنگی و تاریخی در میان تمام کشورهای دنیا محسوب می گردد.این جلوه از تمدن ایران را می توان در هنر به جا مانده از نیاکان ایرانیان در آثار تاریخی همچون مقبره ها، مساجد، کاخ ها و بسیاری دیگر از این دسته از آثار یافت، اما در این آثار تاریخی آثار هنری نقش اصلی را عهده دار می باشند.

آثار هنری با بکارگیری در انواع ساختارهای جامعه نقش خود را در انتقال رسالت خود، به عنوان یک بخش از هویت فرهنگی ایران با ایجاد لایه های مختلف بومی و ملی در آثار فرهنگی از گذشته تا به امروز ایفا کرده است.

اما در میان آثار هنری با وجود فرهنگ های مختلف در سراسر ایران شاهد آثار متفاوتی هستیم که یکی از فاخرترین این آثار هنری، هنر صنایع دستی می باشد که جلوه ای از فرهنگ قومی و ملی را به عرصه ظهور می رساند.

ویژگی های صنایع دستی

• انجام قسمتي از مراحل اساسي توليد توسط دست، ابزار و وسايل دستي.
• حضور موثر و خلاق انسان در توليد و شكل بخشيدن به هنری طراحی گشته و، امكان ايجاد تنوع و پياده كردن طرح‌هاي مختلف در مرحله‌ي ساخت محصولات متنوع هنری
• ایجاد و یا بهره وری از مواد اولیه بومی
• بکارگیری اصول فرهنگی و ایجاد نگاره های فرهنگی بومی و ملی
• مقرون به صرفه بودن نسبت به ارزش آن در مقایسه با محصولات دیگر
• قابلیت ایجاد بسترهای گسترش تولیدی در مناطق مشابه بومی
• قابلیت انتقال پروسه تولید از طریق خانوادگی و یا اصول انتقال فرهنگی آن منطقه مانند شاگرد و استادی

فرش های دستباف | زیباترین صنایع دستی ایران

فرش دستباف و گلیم نمادی است که از دوران باستان تا به امروز نماد اقوام ایران و ایرانیان بوده است، و این محبوبیت به صورت بین المللی با پذیرش فرش ایرانی به عنوان زیباترین و بالاترین کیفیت در این زمینه از صنایع دستی مورد پذیرش قرار گرفته است.

فرش های دستباف ایرانی با طراحی منحصر بفرد و با تکیه بر سنت طرح های جلوه نگر و بعضا قومی و ملی در سده ۱۷ در به اوج شکوفایی خود دست یافت و این امر تا به امروز فرش های دستباف ایرانی همچون گلیم، زیلو، قالی و قالیچه ها را در زمره یکی از محبوب ترین آثار صنایع دستی جهان قرار داده است.

صنایع دستی بافت و نساجی و خلق زیباترین صنایع دستی ایران

بافت و نساجی سنتی از قدیمی‌ترین صنایع دستی ایران به شمار می‌روند. این صنعت در راستای رفع نیاز انسان به پوشش و برخی اقلام مورد نیاز روزمره شکل گرفت و به شاخه‌های مختلفی تقسیم شد. امروزه می‌توان صنعت بافت و نساجی سنتی را یکی از متنوع‌ترین صنایع دستی ایران دانست. در استان‌های مختلف کشور ما بافت انواع فرش و گلیم و گونه‌های مختلفی از نساجی سنتی رواج دارند که از معروف‌ترین صنایع دستی این مناطق هستند. برخی از زیرشاخه‌های این صنعت عبارت‌اند از: گبه بافی، جاجیم بافی، ابریشم بافی، چادر شب بافی، مخمل بافی، پرده بافی، خوس بافی، نوار بافی، شمد بافی و چفیه بافی.

کیف گلیمی از زیباترین صنایع دستی ایران

کیف های گلیم به دلیل ساخت شدن بدنه آن با گلیم دستباف از ارزش بالایی برخوردار است و جزو صنایع دستی نسبتا جدید است . کیف گلیمی در مناطق مختلف دوخته می شوند و هر منطقه از گلیم مخصوص به خود استفاده می کند. در مجموعه دوراونتاش نیز گلیم های بافته شده جزو منطقه خود است که طبق طراحی مشخص شده ای بافته می شوند.

ظروف مسی و شیشه ای جزو زیباترین صنایع دستی ایران

از کهن ترین تکنولوژی های ایرانیان می توان از فناوری تولید ظروف مسی و شیشه ای و شکل دهی در سده های گذشته با طراحی خاص اشاره نمود.

شیشه گری نه تنها در ایران بلکه در جهان از ابتدایی ترین تکنولوژی پیشرفته ساخته دست بشریت است که ایرانیان از پیشروان این علم بودند، و آثار این شیشه در مقیاس جهانی نیز به نام ایرانیان ثبت گردیده است.

اما دوران اوج این صنعت را پس از فراز و نشیب های بسیار زیاد می توان در دوره سلجوقیان کنکاش نمود.

رودوزی‌های سنتی یکی از زیباترین صنایع دستی ایران هستند

هنر رودوزی به‌دلیل علاقه انسان به تزیین لباس و وسایل مختلف مانند رومیزی و انواع رواندازها شکل گرفت. هنر رودوزی نیز از صنایع دستی متداول در نقاط مختلف ایران است و در شهرهای مختلف با ابزار متنوعی انجام می‌شود. از معروف‌ترین شاخه‌های رودوزی می‌توان به سوزن دوزی، ملیله دوزی، پته دوزی و قلاب دوزی اشاره کرد.

از دیگر زیر مجموعه‌های صنایع دستی رودوزی می‌توان به خامه دوزی، چشمه دوزی، ستاره دوزی، گلابتون دوزی، سیاه دوزی و مخمل دوزی اشاره کرد.

 

صنایع دستی فلزی از قدیمی ترین و گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

کشف فلز در روزگار باستان توجه انسان را به این ماده نخستین برای ساخت لوازم مورد نیاز زندگی جلب کرد و استفاده از آن برای تهیه انواع ظروف و ابزار روزمره، به‌دلیل استحکام بالای این ماده متداول شد. در میان آثار به‌جای‌مانده از دوران ایران باستان نمونه‌های زیادی از انواع وسایل فلزی به چشم می‌خورند. به همین دلیل می‌توان قدمت صنایع دستی فلزی را به دوران ایران باستان نسبت داد.

از معروف‌ترین شاخه‌های صنایع دستی فلزی می‌توان هنرهای دواتگری، حکاکی، قلم زنی، زرگری، طلا کاری، نقره کوبی، مس کوبی، ریخته گری، زیور سازی، اسلحه سازی و علامت سازی را نام برد.

سرامیک و سفال گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

سفال و سرامیک جز کهن ترین هنری های طراحی در ایران محسوب می گردد و استفاده در آثار تاریخی و فرهنگی مختلف و همچنین نقش این صنعت در ساخت ابزار دکوری و کاربردی سبب محبوبیت این صنعت در سراسر جهان گردیده که ایران سهم قابل توجهی در این بازار را به خود اختصاص داده است.

این علم با قدمتی ۱۰ هزار ساله یک از صنایع پیشرفته بالقوه باستانی بوده که قدیمی ترین این کارگاه های سفالگری جهان در شوش قرار دارد.

میناکاری گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

میناکاری که به آن میناگری و میناسازی نیز گفته می‌شود یکی از هنرهای اصیل ایرانی است که سابقه‌ای حدود ۵ هزار سال دارد. این هنر که یکی از مشهورترین و پرطرفدارترین صنایع دستی ایران است بیشتر روی مس انجام می‌شود؛ اما می‌توان آن را روی طلا، نقره و سفال نیز انجام داد.

طلا و نقره از جمله فلزاتی هستند که در زمان ترکیب با مینا اکسید نمی‌شوند به همین دلیل نیز می‌توان طرح‌هایی با جزئیات و شباهت زیاد را روی آن اجرا کرد این در حالی است که ظروف مسی چنین قابلیتی ندارند.

نقاشی مینیاتور خاص ترین، گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

مینیاتور هنری ست که در آن هنرمند با رنگ های منحصر به فرد، موارد گران بها مانند طلا و نقره و تکنیک های تخصصی نقاشی آثاری در مقیاس های کوچک خلق می کند. این نوع نقاشی جزییات بی شماری دارد و در قدیم روی عاج و استخوان حیوانات کشیده می شد، اما امروزه در مقیاس های متفاوت و روی اشیای متنوع از جمله مقوا، کاغذ، شیشه، چوب و غیره نیز رسم می شود.

هنر نقاشی مینیاتور از پرطرفدارترین صنایع دستی ایرانی در غرب است که توسط علاقه مندان به هنر و تمدن بسیار تحسین می شود و به عنوان نقاشی ایرانی و شرقی گران بها شناخته می شود.

خاتم کاری یکی از گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

خاتم کاری یکی دیگر از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران است که قدمتی دیرینه دارند. در مورد اولین مبتکر ساخت ظروف خاتم‌کاری شده بین هنرمندان این حوزه روایت‌های مختلفی وجود داد؛ اما هیج‌کدام از این روایت‌ها به درستی زمان ساخت اولین خاتم را مشخص نمی‌کنند.

در این هنر از مواد اولیه گوناگون شامل انواع استخوان (استخوان و عاج فیل، استخوان اسب و استخوان شتر)، مفتول‌های فلزی شامل برنج و نقره و آلومینیوم و صدف و در رنگ‌های مختلف برای شکل‌گرفتن چندضلعی‌هایی زیبا استفاده می‌شود. دسته چند ضلعی‌ها با ظرافت بریده شده و در نهایت نیز کنار هم قرار می‌گیرند تا سطح شی مورد نظر با خاتم پوشیده شود.

 

فیروزه کوبی می تواند گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران باشد

فیروزه سنگی ارزشمند، کمیاب و فوق العاده خوشرنگ است که در ایران شهر نیشابور را خاستگاه آن می دانند. هنر فیروزه کوبی نیز به کنار هم قرار دادن تکه های بسیار ریز این سنگ گران بها روی فلزاتی همچون مس و برنج گفته می شود که به وسیله ی لاک مخصوص آن ها را به هم می چسبانند.

زیورآلات باستانی گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

آلیاژ های گران قیمت و البته بسیار شکیل و زیبا از دیرباز یکی از صنایع مورد علاقه ایرانیان و کشورهای دیگر بوده است.

در ایران شهرهای غربی و جنوبی با دارا بودن آلیاژهای مختلف از جنس های مختلف مثل طلا، نقره، فیروزه و… شروع به تولید و ایجاد انواع زیورآلات با طرح های متنوع و سبک و سیاق فرهنگ و هنر بومی خود کردند.

این زیورآلات و نحوه طراحی و شکل دهی به این فلزات گرانبها، مورد توجه کشورهای مختلف همسایه و سطوح دیگر جهان قرار گرفت و در قرن های گذشته تبدیل به یک صنایع دستی لوکس و محبوب گشت، و امروزه مردم بخشی از هویت خود را طرح های اصیل این اقوام می توانن بیابند.

منبت کاری گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

منبت‌ کاری یکی از هنرهای اصیل اصفهانی است که در شهرهای دیگر نیز دیده می‌شود. در این هنر روی چوب حکاکی و کنده‌کاری انجام می‌شود. اسناد و مدارک موجود نشان می‌دهند که سابقه این هنر به بیش از ۱۵۰۰ سال پیش باز می‌گردد.

یکی از قدیمی‌ترین آثار منبت‌کاری شده موجود یک لنگه در چوبی است که روی آن نقوش‌ زیبایی شکل گرفته است.

منبت‌کاری مانند خاتم کاری در دوره صفویه بسیار پیشرفت می‌کند و به یکی از هنرهای طراز اول اصفهان تبدیل می‌شود.

ابزار اصلی برای منبت کاری به‌عنوان یکی از هنرهای دستی ایران، مغار است که در انواع شکل‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سرمه دوزی و گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

این صنعت با قدمتی که به دوره اشکانیان باز می گردد، این نوع هنر که از قدیمی ترین انواع هنر تزیینی پارچه محسوب می شود، با توجه به قدمت ایران در صنایع هنر دستی در این زمینه به خواستگاه مخاطبان این هنر بدل نموده است.محبوبیت این هنر تا آنجا پیشرفت که در دوره تیموریان پرده های تزئینی خانه کعبه را با استفاده از سرمه دوزی انجام داده اند، که باعث ایجاد نقش و نگار های بسیار زیبا و جلوه ای منحصر بفرد در کعبه گشته بود.سرمه ها به طور معمول از فلزات گرانبها و براق مانند طلا و نقره ساخته می شدند، که در اعصار بعد برای ایجاد کاربردی عمومی تر در بین مردم، از فلزات آلیاژی دیگر که با قیمت کمتر ولی با همان زیبایی وجود داشته اند، در ایجاد نقش های تزئینی مورد استفاده قرار گرفته است.

هنر جوک کاری در روش کار به خاتم شباهت بسیاری داشته اما یکی از مهم‌ترین تفاوت‌های آن این است که در جوک کاری مانند خاتم تنها در روکاری به کار نمی‌رود  و گاهی به‌عنوان یک شیء مستقل نیز ساخته می‌شود.

جوک کاری در واقع ایجاد نقوشی هندسی با استفاده از چند رنگ چوب است که آن‌ها را در کنار هم قرار داده و سطح مقطعی کوچک به شکل مثلث، مستطیل یا لوزی شکل می‌گیرد. جوک کاری در اصل به معنای قطعه‌قطعه کردن و جوکوب کردن چوب است.

در هنر جوک کاری به‌عنوان یکی از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران از مواد اولیه مختلفی مانند چوب درختان نارنج، عناب، گردو و چنار استفاده می‌شود. از این هنر در پوشاندن دور جعبه‌ها، قاب‌های عکس، تزئین مبلمان‌های فاخر و بسیاری موارد دیگر استفاده خواهد شد.

کاشی هفت رنگ و گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

یکی از مهم‌ترین صنایع دستی شیراز، کاشی هفت رنگ است که قدمت آن به دوران معماری اسلامی برمی‌گردد. در کاشی هفت رنگ شیراز، ابتدا کاشی‌های اعاب‌دار سفید در کنار هم چیده شده و سپس نقش‌های مختلفی روی آن‌ها طراحی و رنگ‌آمیزی می‌شود.

با رنگ‌آمیزی و طراحی روی هر کاشی، مجدد روی آن لعاب خورده و سپس در کوره قرار می‌گیرد تا رنگ‌ها تثبت شوند.

در کاشی هفت رنگ شیراز از رنگ‌های سیاه، سفید، قرمز، حنایی، زرد، فیروزه‌ای و لاجوردی استفاده می‌شود. این کاشی‌ها بیشتر برای اماکن متبرکه بکار می‌روند و مهم‌ترین ویژگی‌ آن‌ها، ترکیبات خاص لعاب و کیفیت بالای کاشی است.

معرق کاری و گرانترین و زیباترین صنایع دستی ایران

معرق کاری در اصل به هنر برش چوب و مواد مختلف به اشکال مشخص و ساخت قطعات مسطح مانند تابلو، قفسه، میز و … گفته می‌شود.

در این هنر از مواد اولیه مختلفی برای شکل‌گیری طرحی خاص استفاده می‌شود که از آن جمله می‌توان به صدف، انواع چوب، فلزات، استخوان، کانی و مواد دیگر اشاره کرد.

سابقه هنر معرق به دوره سلجوقی و قرن ششم هجری برمی‌گردد و در ابتدا روی سطح میز، در و بوفه بکار می‌رفت اما به مرور زمان نقش‌های اسلیمی که با چوب‌های مختلف شکل می‌گرفتند بیشتر شد و این هنر به اوج خود رسید.

در هنر معرق کاری ابتدا طرح مورد نظر روی یک سطح کشیده شده و سپس به بخش‌های مختلف تبدیل می‌شود.

صنایع دستی تبریز

تبریز یکی از استان‌های پرطرفدار کشور در حوزه انواع صنایع دستی مختلف است. یکی از مهم‌ترین صنایع دستی این استان، فرش‌های دستبافت هستند که مختص تبریز بوده و حتی به خارج از کشور نیز صادر می‌شوند. در ادامه به بررسی برخی دیگر از پرطرفدارترین صنایع دستی ایران در تبریز می‌پردازیم.

• سفالگری (خاک سفید)
• سوزن دوزی
• کفش دوزی

صنایع دستی اصفهان

همه ما سفرها به فکر خرید صنایع دستی هستیم تا آن را به عنوان یادگاری از آن شهربه خانه ببریم. اصفهان یکی از متنوع‌ترین و پرطرفدارترین صنایع دستی ایران را دارد که وقتی نام آن‌ها برده می‌شود بسیاری از ما به یاد نمونه‌های اصیل و تاریخی آن می‌افتیم. در ادامه از مهم‌ترین صنایع دستی اصفهان خواهیم گفت.

• میناکاری
• خاتم کاری
• منبت کاری
• قلمکاری
• فیروزه کوبی
• قلم زنی

صنایع دستی شیراز

• معرق کاری
• جوک کاری
• کاشی هفت رنگ
• شیشه گری

صنایع دستی مشهد

• پوستین دوزی
• نمد بافی
• ارغوان بافی
• شعر بافی