هنر مجسمه سازی + معرفی آثار برتر

هنر مجسمه سازی به‌عنوان شکلی از کنش انسان در نسبت با جهانش، از دوران ماقبل تاریخ وجود داشته است. اولین آثار مجسمه سازی شناخته‌شده مربوط به حدود ۳۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح است. انسان اولیه، اشیایی سودمند خلق می‌کرد که با فرم‌هایی شبیه به مجسمه تزئین شده بودند. مردمان باستان همچنین برای مقاصد معنوی یا مذهبی، پیکرهای حیوانی و انسانی را که با استفاده از استخوان، عاج یا سنگ حکاکی شده بودند، خلق می‌کردند. فرهنگ‌های مصر و بین النهرین اغلب مجسمه‌هایی را در مقیاسی عظیم می‌ساختند. این مجسمه‌ها به زندگی مذهبی مربوط می‌شد یا به‌عنوان یادگاری ماندگار برای قدرت حاکمان عمل می‌کرد. از طرفی در یونان و روم باستان، شکل انسان موضوع غالب در مجسمه سازی بود و هنرمندان یونان به درجه بالایی از طبیعت‌گرایی در مجسمه‌سازی‌هایی با فرم بدن انسان، دست یافتند.

مجسمه چیست ؟

یکی از ماندگارترین انواع هنرهای تجسمی، مجسمه است که نقش بسیار پر اهمیتی در تکامل و رشد فرهنگ جهانیان ایفا می کند.
به طوری که نه تنها نمی توان منکر نقش آن در هنر کلاسیک شد بلکه نمی شود آنرا در توسعه و پیشرفت هنر رنسانس ایتالیا نادیده گرفت.
همزمانی کاربرد آن در معماری نیز در رشد و پیدایش هنر مذهبی بسیار مورد توجه بوده است.

به طوریکه هنوز هم این نوع از هنر نقش بسیار مهمی در بیان و تجسم وقایع و افراد تاریخی دارد.
در طول تاریخ آن، می توان بسیاری از هنرمندان شهودی چون فیدیاس (phidias) ، میرون ( myron )
و دوناتلو (Donatello) میکل آنژ (Michelangelo) و برنینی (Bernini) و هنری مور (Henry Moore) و پیکاسو (Picasso) و کنستانتین برانکوشی (Constantin Brancusi) نام برد.

ویدئو هنر مجسمه سازی

آیا مجسمه سازی جز هنرهای صنایع دستی محسوب می شود ؟

همانطور که می دانید صنایع دستی به معنی ساخت محصولات با دست و بدون دخالت ماشین است . هنر مجسمه سازی نیز تماما با دست ساخته می شود. حتی در بازار های خرید صنایع دستی انوع مجسمه های کوچک خمیری، گچی و پلیستر وجود دارد و بخ فروش می رسند .

مجسمه سازی چیست ؟

مجسمه سازی چیست ؟ همان گونه که پیداست مجسمه سازی با ساخت مجسمه معنا پیدا می کند.
مجسمه سازی با حجم سازی تفاوت داشته و در واقع پیکر تراشی است.
مجسمه سازی، پیکر تراشی و یا تندیسگری نام های متفاوتی برای هنری است که به شکل دادن اشیا در هر اندازه و با هر مصالحی اطلاق می شود.

انواع مجسمه سازی

پیکره را میتوان سه بعدی و یا نقش برجسته ساخت. مجسمه سه بعدی مستقل است و فضا اشغال می کند، در حالی که نقش برجسته بر روی زمینه متصل شده و کمی از سطح بیرون آمده است. مجسمه سازی را بر اساس مصالح ساخت میتوان دسته بندی نمود. در ادامه به معرفی رایج ترین مصالح مجسمه سازی خواهیم پرداخت.

هنرهای هفتگانه جهان کدامند؟

مجسمه سازی با گل

مجسمه سازی با گل را میتوان ساده ترین تکنیک مجسمه سازی دانست. شکل پذیری گل نسبت به سایر مصالح ساخت بیشتر است و از آنجا که دیرتر خشک میشود و امکان اصلاح کار وجود دارد، برای شروع مجسمه سازی ایده آل است. رایج ترین ماده برای مجسمه سازی با گل خاک رس است؛ معمولا از ابزار پلاستیکی و چوبی و کاردک های مختلف برای مجسمه سازی با گل استفاده میشود.

مجسمه سازی با گچ

در روش مجسمه سازی با گچ مخلوطی از گچ، سیلیس و آب تهیه میشود؛ طرح اولیه مدلسازی شده و با گچ قالب گیری میشود. هنگامی که مجسمه از قالب خارج شد با ابزار مناسب قطعات اضافه را جدا مینمایند و پس از سنباده کاری و پرداخت مجسمه آماده میشود. مجسمه سازی با گچ برای ساخت پیکره، تندیس و احجام کاربرد زیادی دارد. شیوه مجسمه سازی با گچ مشابه شمع سازی و دیگر فرآیندهای قالب گیری است و به ابزار پیچیده ای نیاز ندارد.

مجسمه سازی با چوب

چوب یکی از مرسوم ترین مواد اولیه برای ساخت تندیس است که به سادگی در دسترس قرار دارد. اگر چه برای مجسمه سازی با چوب میتوان از چوب انواع درختان استفاده نمود؛ بهتر است پیش از ساخت مجسمه به کاربرد و محل قرار گیری آن دقت نمود. چوب درختانی مثل گیلاس، گردو و کاج برای مجسمه سازی با چوب ایده آل هستند چرا که حکاکی و پرداخت چوب این درختان ساده است و البته کار نهایی از زیبایی بیشتری برخوردار خواهد شد. در این شیوه معمولا یک طرح اولیه آماده میشود و سپس با ماژیک طرح را روی چوب پیاده سازی میکنند. در نهایت با تراشیدن قسمت های اضافی اثر نهایی خلق میگردد.

ابزار لازم برای مجسمه سازی با چوب در حقیقت همان ابزار رایج نجاری است و اگر تمایل دارید هنر مجسمه سازی با چوب را فرا بگیرید بهتر است ابزار آلات رایج مثل اره، مغار، سنباده و … را تهیه نمایید.

صنایع دستی چوبی

مجسمه سازی با سنگ

در شیوه مجسمه سازی با سنگ بیشتر از سنگ های مرمریت و تراورتن استفاده میشود؛ خاصیت آهکی بودن این سنگ ها باعث برش پذیری بهتر آنها می گردد و هنرمند با تراشیدن قسمت های اضافی حجم مورد نظر را روی سنگ ایجاد مینماید. مجسمه سازی با سنگ علاوه بر آثار هنری برای تزئین بنا ها نیز کاربرد دارد. از این تکنیک برای پیکر تراشی و ساخت تندیس استفاده میشود و هنرمندان ایتالیایی از پیشتازان این تکنیک در دنیا هستند. ابزارهایی مثل قلم، چکش و فرز سنگ بری برای مجسمه سازی با سنگ ضروری هستند.

تفاوت مجسمه سازی با سایر رشته های هنرهای تجسمی :

عنصر حجم نقش بسیاری در طرح نهایی یک مجسمه دارد و این خصلت مجسمه سازی را از دیگر هنرهای بصری متفاوت می کند.
مجسمه می تواند به صورت نقش برجسته باشد و به زمینه ای انحصاری ارتباط داشته باشد و یا می تواند به صورت مستقل هویتی انحصاری داشته باشد.
هر چه که هست سه بعدی بودن و مجسمه سازی با هم عجین شده اند.

هنر آینه کاری + انواع سبک های آن

کاربرد مجسمه در بزرگداشت ها :

مجسمه‌های بسیاری برای بزرگ‌داشت وقایع تاریخی ساخته شده‌اند.
از آن جمله می‌توان به مجسمهٔ نبرد هیروشیما اشاره کرد.
مجسمه‌ها ممکن است به یادبود بزرگان تاریخ ساخته شوند، همچون مجسمهٔ مهاتما گاندی و بسیاری مجسمه‌ها نیز به عنوان هنری عمومی به نمایش گذاشته می‌شوند.
معدودی مجسمه‌ها خود به مظهری از تاریخ بدل می‌شوند، مانند مجسمه آزادی در ایالات متحده.
همچنین در ایران سالانه بسیاری از جشواره‌ها و یا دوسالانه‌های برپا می‌شود که به عنوان قدردانی و یادبود به منتخبین [ تندیس ] هدیه داده می‌شود.

مجسمه سازی و اعتقادات

در یونان باستان مجسمه های سنگی و برنزی از پیکر قهرمانان را در اماکن عمومی به نمایش می گذاشتند.
و نمادی از خدایان متعدد را نیز در قالب مجسمه هایی کوچک و بزرگ در معابد جای می دادند.
مصری ها مجسمه هایی از سنگ و چوب، برنز یا گچ ساخته و در مکانی حفاظت شده قرار می دادند.
این مجسمه ها شبیه به فرد تازه وفات یافته بودند زیرا مصری ها گمان داشتند که روح مرده به دنیا باز می گردد و با دیدن این مجسمه از سرگردانی نجات پیدا می کند.
البته خدایانی از سنگ یا برنز را نیز در معابد مورد احترام قرار می دادند.

انواع روش های مجسمه سازی :

اجرای تندیس فلزی

قبل از شروع کار باید از ایده ای که در ذهن دارید چندین طرح زده و از بین آن ها بهترین را انتخاب کنید.
از گچ یا خمیر مجسمه سازی ماکت طرح را ساخته و آماده اجرای تندیس فلزی می شویم.
فلزات را به اندازه های مختلف و دلخواه برش داده و با مقیاس مناسب در کنار یکدیگر قرار داده و به هم جوش می دهیم تا طرح تکمیل شود.

اجرای تندیس چوبی و سنگي
در این شیوه نیز باید طرح زده و ماکت کوچکی از طرح را آماده کنیم.
با توجه به اندازه نهایی طرح سنگ و یا چوب مناسب را انتخاب کنید.
این موضوع در ساخت نهایی اثرگذار است پس باید نهایت دقت را انجام دهید.
در این قسمت باید طرح مورد نظر را روی سنگ و یا چوب انتقال دهید این کار می تواند توسط ماژیک نیز انجام شود.
موارد اضافی را از حجم اصلی جدا کنید و آماده ریزه کاری شوید.
برای کنده کاری نیاز به ابزار مناسب می باشد و در انتها نیز پیکره، سوهان و سنباده زده شده و سطح کار صاف خواهد شد.

اجرای مجسمه های فایبرگلاس و یا بتنی :

طرز کار با فایبرگلاس و بتن در مجسمه سازی، تا حدودی مشابه است.
مانند کار با سازه های دیگر باید طرح را کشیده و ماکت کوچکی از آن آماده کنید.
این ماکت را با گچ، گل و یا خمیر مجسمه سازی می توانید اجرا کنید.
برای ساخت مجسمه اصلی در ابعاد بزرگ بتنی و یا فایبرگلاس باید اسکلت بندی داشته باشید.
اسکلت بندی می تواند با میلگرد و توری تکمیل شود.
این کار نیاز به آموزش و مهارت دارد.
در این زمان باید روی اسکلت را با گچ و یا گل بپوشانید نوع پوشش بستگی به نوع کار دارد.
تا اینجا باید کلیت کار مشخص شده باشد. پس از انجام یک سری ریزه کاری و قالب گیری از مدل کار را ادامه می دهیم.

قالب گیری گچی در مجسمه سازی :

اغلب برای طرح های گچی از فایبرگلاس برای قالب گیری نهایی استفاده می شود.
و طرح هایی که با خمیر مجسمه سازی و یا گل مجسمه سازی انجام شده اند را عموما با گچ قالب گیری می کنند.
قالب گیری در طرح های بزرگ تر به صورت تکه ای انجام می شود.
پس از اتصال تکه های قالب می توانید درون قالب را با موادی که از قبل مشخص شده پر کنید.
لازم به ذکر است که قالب را قبل از خشک شدن کامل از هم باز نکنید.
در نهایت اصلاحات و ریزه کاری های لازم را هنرمند مجسمه ساز انجام می دهد.
این گونه پیکره ها به طور معمول رنگ می شوند.

اجرای مجسمه برنزی
طرح و مدل گچی ساخته شده و با موادی از جنس سیلیکون قالب زده می شود.
مجسمه های برنزی با موم زنبور عسل و قالب دولایه گچی با ضخامت مناسب کار می شوند و قالب تحت حرارت قرار گفته و مجسمه بعد از خنک شدن قالب از آن خارج می شود.
پرداخت نهایی و پتینه کاری روی مجسمه در انتها، موجب زیبایی مجسمه خواهد شد.

مجسمه‌سازی سنتی

هنر مجسمه‌سازی سنتی تا پیش از قرن بیستم، چهار مشخصه‌ی اصلی داشت:

• تنها فرم هنری سه بعدی بود.
• صرفا جنبه‌ی بازنمایی و نمایشی داشت.
• آن را صرفا هنر فرم جامد می‌پنداشتند و عنصر فضای خالی همواره در کنار حجم و جرم دیده می‌شد. علاوه بر اینکه این فرم جامد هیچ‌گونه حرکتی نداشت.
• مجسمه‌سازان سنتی تنها از دو تکنیک کندن (carving) و مدل‌سازی (modeling) استفاده می‌کردند. آنها یا به‌صورت مستقیم مجسمه را با کنده‌کاری بر روی متریال انتخابی خود همچون چوب و سنگ می‌ساختند و یا مجسمه را از درون آن با استفاده از گل، گچ، موم و مواد مشابه خلق می‌‌کردند.

مجسمه‌سازان سنتی عموما از مجسمه‌های یونان و رم باستان الهام می‌گرفتند.

مجسمه‌سازی مدرن

هنر مجسمه‌سازی امروز دیگر محدود به مفاهیم مجسمه‌سازی سنتی، ابزارها و تکنیک‌های آن نیست. جنبه‌ی بازنمایی آن با انتزاع (abstarct) جایگزین شده و همچنین می‌تواند حالت جامد و بدون حرکت خود را از دست بدهد. در هنر مجسمه‌سازی مدرن، عنصر فضای خالی با دقت بیشتری برای نمایش یک مفهوم به کار گرفته شده و مجسمه می‌تواند تحرک و جنبش داشته باشد.

امروزه برای ساخت یک مجسمه علاوه بر تکنیک‌های کندن و مدل‌سازی می‌توان از مونتاژ کردن، چسباندن و یا هولوگرام استفاده نمود. از این رو مجسمه‌سازی در دنیای مدرن امروز، فاقد چهار ویژگی عنوان شده در بخش پیشین می‌گردد.

تغییر شکل مجسمه‌سازی در دنیای امروز

پیش از این تاریخ هنر تنها دو فرم اساسی برای مجسمه‌سازی را می‌شناخت: مجسمه و نقش برجسته که خود نقش برجسته، بر اساس میزان برجستگی به سه نوعbas relief،haut-relief (نقش برجسته با میزان عمق و برجستگی کمتر از واقعیت) و sunken-relief (حجاری) تقسیم می‌گردید.

امروزه فرم‌های جدیدی همچون هولوگرام و تندیس‌های جنبا و یا مجسمه‌های متحرک (mobile sculpture) به وجود آمده‌اند. بنابراین فرم‌های این هنر نیازمند بازتعریف است.

تاریخچه‌ی هنر مجسمه‌سازی

پیشینه‌ی هنر سه‌بعدی مجسمه‌سازی به دوران ماقبل تاریخ (40000 الی 4000 سال قبل از میلاد) باز می‌گردد. نخستین آثار شناخته شده متعلق به عصر حجر هستند. ونوس برخات رم (شاید قدیمی‌ترین پیکره‌ی انسانی ) و ونوس تن تن هر دو قدمتی بالغ بر 230 هزار سال پیش از میلاد دارند. از آن زمان تاکنون، مجسمه‌سازان در تمامی تمدن‌های باستانی و نیز در تمامی جنبش‌های هنری مهم، فعالیت داشته‌اند.

پس از مجسمه‌سازی مصر باستان، قرون طلایی که در تکامل هنر مجسه‌سازی نقش اصلی را داشته‌اند، اروپای دوران کلاسیک یا اروپای دوران قدیم (500 تا 27 سال سال پیش از میلاد)، دوره‌ی گوتیک (1150 الی 1300 میلادی)، رنسانس ایتالیا (1400 الی 1600 میلادی) و دوره‌ی باروک (1600 الی 1700 میلادی) هستند.

عناصر طراحی در مجسمه‌سازی

دو عنصر اصلی در مجسمه‌سازی حجم و فضا هستند.

عنصر حجم مهم‌ترین عنصر در مجسمه‌سازی است و شامل طول، عرض و ارتفاع است. از اتصال نقاط در یک صفحه، یک خط، از حرکت یک خط در فضای سه‌بعدی یک صفحه و از حرکت یک صفحه در فضا یک حجم به وجود می‌آید. در هنرهای تجسمی دو بعدی نظیر نقاشی، طراحی و یا عکاسی تنها می‌توان توهمی از حجم را با استفاده از اصول پرسپکتیو و سایه‌روشن ایجاد نمود.

بنابراین عنصر حجم، توده‌ی جامد مجسمه است که با سطوح بیرونی آن احاطه شده است.

عنصر دوم فضا است. فضا درحقیقت هوای پیرامون حجم را شامل می‌شود و از چند طریق حجم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نخست آنکه عنصر فضا ،مرزها و لبه‌های حجم را مشخص می‌کند. دوم آنکه فضا می‌تواند توسط بخشی از حجم محصور گردد و موجب ایجاد حفره‌ها و مناطق خالی در مجسمه گردد. سوم آنکه فضا می‌تواند بخش‌های مجزای یک مجسمه در فضا را با یکدیگر پیوند دهد.

نمونه هایی از هنر مجسمه سازی