صنایع دستی مالزی با توجه به بافت تاریخی خود و البته حضور اقوام مختلف با باورها و فرهنگ های مختلف دارای اقلام بسیاری است .مالزی، یک آسیای واقعی است. در واقع، تقریبا هر چیزی که در آسیا وجود دارد، در این کشور یافت می شود، زیرا جمعیت این کشور عمدتا از سه گروه مالایی، چینی و هندوها تشکیل شده است و تنوع صنایع دستی مالزی ترکیب از هنرهای این کشورهاست.
این مقاله به شما کمک می کند تا با سوغات مالزی آشنا شده و یادگاری خوبی از سفر به این کشور داشته باشید.
ویدئو صنایع دستی مالزی
لینک مرتبط : خرید صنایع دستی
تاریخچه صنایعدستی مالزی
فدراسیون مالزی در شمال تنگهی مالاکا، در میان کشورهای تایلند و اندونزی و در محل تلاقی دو اقیانوس هند و آرام واقع شده است. مساحت این کشور حدود ۳۱۰ هزار کیلومتر مربع بوده که ۷۵٪ آن را جنگلهای انبوه پوشانده است. به علت باران فراوان (نزدیک به 1800میلیمتر در سال)، ارتفاع درختان اغلب تا ۴۰ متر (130 فوت) می رسد. شاید به همین علت و در نتیجهی فرسایش شدید خاک، زمینهای کشاورزی آن نسبتاً ضعیف بوده و بازده مطلوبی را ندارد. مهمترین محصول مالزی، کائوچوی طبیعی است که جزء رزین ها بوده و این کشور بزرگ ترین صادرکنندهی آن در جهان می باشد.
پس از آن، به علت وجود جنگلهای وسیع پالم (نخل)، صادرات روغن نخل که مصرف غذایی دارد، جزء مهمترین منابع درآمد ارزی کشور محسوب می شود. مهمترین مادّه معدنی در مالزی قلع می باشد و این کشور در زمینهی صدور آن مقام اول را احراز کرده است. برنامهی توسعهی صنعتی مالزی طی ۲۵ سال گذشته بسیار موفقیت آمیز بوده به نحوی که این کشور در مرحلهی خروج از گروه کشورهای جهان سوم می باشد.
جمعیت کشور مالزی
جمعیت مالزی حدود ۳۰ میلیون نفر است که سکنهی بومی (مالایی ها) به همراه مهاجران چینی، هندی، تایلندی و عرب، نژاد مختلطی را تشکیل داده اند. زبان رسمی، مالایی است که با مختصر تفاوتی در برخی لغات، همان زبان مردم اندونزی و برونئی می باشد و آن را با خط لاتین می نویسند. دین رسمی کشور اسلام بوده ولی اقلیتهای نژادی دیگر پیرو سایر ادیان می باشند. کشور مالزی به علت قرار گرفتن بر سر راه دریایی اروپا به چین و ژاپن از طریق تنگهی مالاکا، پیوسته مورد تهاجم قدرتهای خارجی بوده به طوری که از آغاز قرن شانزدهم، یورشهای مختلفی به این سرزمین صورت گرفته است.
انواع سوغات و صنایعدستی مالزی
۱ ) باجو کبایا | Baju Kebaya
باجو کبایا نوعی لباس زنانه ی سنتی مخصوص بانوان مالزی است که می تواند برای سوغات هم گزینه ی خوبی باشد. این لباس ها رنگ، طرح، کیفیت و سایز های مختلفی دارند و می توانید با توجه به سلیقیتان یکی از آن ها را خرید کنید.
۲ ) محصولات فلزی | Pewter Goods
از دیگر سوغات محبوب مالزی، ظروف فلزی است؛ ظروف فلزی که اغلب ترکیب قلع و سرب هستند. در خرید این ظرف ها حق انتخاب زیادی دارید زیرا انواع و اقسام مختلفی دارند و هر یک با طرحی منحصر به فرد ساخته شده اند.
۳ ) دست بافته های رنگارنگ | Hand Woven Crafts
اگر به دنبال خرید صنایع دستی به عنوان سوغات هستید این مورد مخصوص شما است، در مالزی با استفاده از چوب بامبو، پوسته نارگیل و برگ پندان ( pandan ) هنرمندانه وسایلی مثل کیف های دستی، کیسه های رنگارنگ زیبا و سبد می بافند. کیف های کوچک را می توانید به عنوان کیف پول استفاده کنید و تهفه ای ناب و به یاد ماندنی از سفرتان تهیه نمایید
لینک مرتبط : محصولات حصیری
۴ ) تافی سنتی
سفر شما به مالزی کامل نمی شود مگر آن که تافی های شیرین معرف به دودل ( Dodol ) را امتحان کنید. این تافی ها شیرین هستند و در اصل رنگ قهوه ای دارند اما در سال های اخیر به رنگ های دیگر هم تولید می شوند.
این خوراکی های خوشمزه عطر و طعم عجیبی دارند که امتحان کردن آن ها تجربه ی بسیار جالبی است. این تافی های خوشمزه در بسته بندی هایی با اندازه های گوناگون در بیشتر فروشگاه های این کشور به فروش می رسند.
۵ ) پارچه های رنگارنگ مالزی
همانطور که اشاره نمودیم پارچه یکی از اساسی ترین سوغات مالزی است در این بخش به معرفی برخی از پارچه های مهم و شاخص این کشور می پردازیم:
سانگت: سانگت ( Songket ) یکی از سوغات اصلی مالزی است در واقع مختص ایالت کلانتان این کشور می باشد. سانگت نوعی پارچه ی منحصر به فرد و خاص است که در آن از ابریشم و طلا استفاده می گردد.
این پارچه در حدود قرن ۱۲ میلادی به دلیل تجارت هند، مالزی و چین تولید شد. با این اوصاف جای تعجب نیست که سانگت از گران قیمت ترین سوغات مالزی هم باشد.
کومبائو:
کومبائو ( Pua Kumbu ) نام نوعی از پارچه های مالزیایی است که در رنگ و طرح های زیبایی تولید می شوند، ماده ی اصلی این پارچه ها پنبه است و جنس زخیمی دارد، حتی می توان در فصل پاییز به عنوان پتو و رو انداز از این پارچه استفاده کرد.
با خرید کومبائو با هنر مردمان مالزی بیشتر آشنا می شوید. در گذشته از پارچه های پنبه ای برای پوشش رهبران مذهبی استفاده می شد و نوعی پارچه ی تشریفاتی به حساب می آمد.
باتیک: باتیک ( Malaysian Batik ) نوعی پارچه ی خاص کشور مالزی است که با ترکیب ابریشم و پنبه تهیه می شود، این پارچه ها با استفاده از موم ( وکس ) و رنگ های گوناگون طراحی و زیبا سازی می گردند. اغلب باتیک ها نقش گل، پرنده و یا پروانه دارند و آن ها را برای تزیین و زیباتر کردن لباس ها به کار می برند.
شما می توانید شال گردن و بلوز هایی که از جنس باتیک هستند هم خریداری کنید که با قیمت های مناسب تری به فروش می رسند، برای مثال یک بلوز را می توانید به قیمت ۳۸ هزار تومان تهیه نمایید.
کروگسنگ نوعی سنجاق سینه است که زنان مالایی استفاده می کنند و اغلب آن ها را با زیور آلات و جواهراتشان هماهنگ انتخاب می نمایند و یا سه اندازه ی مختلف این سنجاق ها را تهیه کرده و باهم روی لباس هایشان نصب می کنند. شما می توانید این سنجاق ها را به لباس های کبایا ( Baju Kebaya ) نصب کنید و یک مالزیایی اصیل شوید.
۷ ) لابو سایونگ| Labu Sayong
لابو سایونگ ظرفی اغلب شیشه ای یا سفالین شبیه به طرح کدو هلوایی است که رنگ آن اغلب سیاه و سفید است.
این ظروف برای نگهداری آب استفاده و از اصلی ترین صنایع دستی مالزی محسوب می شوند. لابو سیانگ ها آب را در هوای گرم تا حدودی خنک نگهداری می کنند.
۸ ) دمپایی های مزین | Beaded Slippers
دمپایی های رنگارنگ و زیبا سازی شده با مروارید و گل دوزی های چشم نواز از سوغات اصیل مالزی می باشند. اغلب این دمپایی ها طرح های گل، پرنده و حیوانات زیبا دارند.
۹ ) بازی سنتی کنگ کاک | Congkak
جمعیت مالزی متشکل از اقوام چینی، مالزیایی و هندی است، به همین علت دارای آداب و رسوم و سنن متفاوتی می باشد. یکی از نمادهای گذشتگان ساکن در مالزی بازی سنتی کنگ کاک می باشد.
این بازی به دو بازیکن نیاز دارد و اغلب در خانه انجام می شود. ظاهر بازی ساده است اما باید از تاکتیک و مهارت های خاصی بهره مند بود تا بتوان پیروز میدان شد.
بازی سنتی کنگ کاک دارای تخته ای است که روی هر کدام بین ۶ تا ۱۰ سوراخ در دو ردیف وجود دارد و یک سوراخ بزرگ تر هم در انتهای هر ردیف قرار گرفته است. برای این بازی از سنگ ریزه، تکه های چوب یا تیله استفاده می کنند.
لینک مرتبط : آویز سنتی
۱۰ ) گیره مو | Cucuk Sanggul
یکی از وسایل تزئینی خاص مالزی گیره ی مویی است که با نام کوکوک سنگول ( Cucuk Sanggul ) شناخته می شود. این گیره ی مو اغلب با طلا و نقره ساخته شده و در مراسم عروسی به عروس هدیه داده می شود و وی مویش را با این گیره می آراید.
شکل ظاهری این گیره باریک و بلند است و یک سمتش تصویری حکاکی شده دارد از نماد اسطوره های کهن یا گل و پرنده. در قدیم زنان مالایی هنگامی که قصد عبور و مرور در شب در اماکن نا امن را داشتند این گیره را به موهایشان می زدند تا اگر فردی قصد جسارت به آن ها را داشت بتوانند از خود دفاع کنند، اما امروزه این گیره در طرح و جنس های گوناگون ساخته شده تا یکی از برترین سوغات مالزی شود.
مهمترین رشتههای صنایع دستی مالزی :
۱- باتیک:
در حقیقت کشور مالزی را باید مهد صنعت باتیک دانست. به نحوی که این اصطلاح عیناً از زبان مالایایی به سایر زبان ها منتقل شده و آن شیوهی رنگرزی به طریقهی رزرو کردن یا موم اندود نمودن قسمتهایی از پارچه است که نباید محلول رنگ را به خود جذب کند. به طور کلی باتیک به دو روش قالبی و نقاشی به کمک قلم مو انجام می گیرد. در روش قالبی، طرح ها و نقوش ابتدا روی قالبهای مخصوص که از قلع ساخته شما منتقل می گردد و سپس ورقههای مزبور را به دستگیرههای چوبی متصل می سازند. تا ضمن افزایش سرعت کار، به دست ها نیز آسیب نرسد. باتیک به کمک قلم مو همان نقاشی روی پارچه است که با رزرو یا موم اندود کردن قسمتهایی از آن صورت می گیرد و نسبت به قالب، آزادی عملی بیشتری را برای صنعتگران هنرمند به وجود آورده و در نتیجه طرح ها و نقشهای بسیار متنوعی را می توان روی پارچه ایجاد کرد. در این نوع باتیک، روش کار دقیقاً مشابه باتیک قالبی است، به این نحو که پس از کشیدن طرح ها به وسیلهی قلم مو همراه با رنگهایی که آغشته به موم می باشد، مجدداً با پوشاندن طرح ها با یک لایهی ضخیم از موم، آن را تثبیت می کنند. پس از خشک شدن موم ها آن را با آب جوش شستشو می دهند تا ترکیبات مومی از آن خارج شود. پس از خشک شدن پارچه بار دیگر با استفاده از قالب یا به کمک قلم مو برای ایجاد نقش ها و رنگهای دیگری روی پارچهی مورد نظر به همان ترتیب عمل می شود. تعداد نقش ها و رنگهای به کار رفته در مورد کارهای استثنایی به ۱۴ نوع می رسد، به این ترتیب که مراحل رزرو کردن، رنگرزی و شستشو در مورد یک قطعه پارچه ۱۴ بار تکرار می گردد. مراکز عمدهی چاپ به روش باتیک ایالتهای ترنگانو و سلانگور می باشد که در ترنگانو از روش نقاشی و در سلانگور از قالب برای چاپ باتیک استفاده می کنند.
۲- زری بافی:
این رشته از صنایع دستی نیز در مالزی پیشینهی نسبتا طولانی دارد که به احتمال زیاد از ایران و از طریق هند به آن جا منتقل شده است. به طوری که اشاره شد بازرگانان هندی و ایرانی از قرن دوازدهم و سیزدهم میلادی با مالایا و جزایر جاوه و سوماترا (اندونزی کنونی) در ارتباط تجاری بوده اند و فنون مختلف از جمله زری بافی را که تاریخ آن در ایران به دوره ساسانی می رسد، در آنجا رواج داده اند.
این نوع پارچه که با استفاده از رشتههای بسیار نازک به صورت نخهای طلا و نقره به عنوان پود، به همراه الیاف ابریشم به عنوان نخ تار یا چله به کمک دستگاههای بافندگی تکامل یافتهی دستی بافته می شود، بسیار گران قیمت بوده و به همین دلیل لباسهای تهیه شده از پارچه زری معمولاً در جشن ها و میهمانیهای بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد. به علاوه این پارچه در ساخت وسایل تزیینی و انواع کیف و رویهی کفش نیز به کار می رود.
طرحهای به کار رفته در بافت پارچهی زری غالباً نقشهای گل و گیاه و در مواردی نیز تصاویری از قهرمانان اساطیری است. مرکز عمدهی تولید در ایالات ترنگانو، سلنگور و کوالالامپور قرار دارد.
۳- بافت پارچه پنبه ای:
با استفاده از نخهای پنبه ای بسیار ظریف اقدام به بافت پارچههای لباس زنانه می گردد. معمولاً این پارچه برای چاپ باتیک مورد استفاده قرار گرفته و نقوش متداول شامل پرندگان بومی و ماهی ها و انواع آبزیان سواحل مالزی است که در رنگ بندی بسیار زیبا و هنری، علاقه مندان فراوانی در کشورهای خارجی دارد. سابقاً پارچههای پنبه ای ساده برای رفع نیازهای جاری زندگی نیز تولید می شد. که امروزه با رقابت کارخانههای بزرگ نساجی مواجه گردیده و به علت غیرتخصصی و غیر هنری بودن، توجیهی برای ادامهی تولید آن مشاهده نمی شود.
4۔ فلزکاری و ساخت زیورآلات:
ساخت اشیاء مختلف با استفاده از مس، برنج و آلیاژ و قلم زنی روی آنها از جمله صنایع دستی با ارزش مالزی است که نمونههای برجسته ای از آثار گذشتهی آن در موزههای ایالات ترانگانو، سلانگور و کوالالامپور نگهداری می شود. فرآوردههای تولیدی شامل انواع سینی، سرویس چایخوری، شکلات خوری و انواع گلدان و تنگ می باشد. ملیله سازی به صورت استفاده از رشته ها یا مفتولهای بسیار نازک نقره نیز با کیفیتی مطلوب در مالزی رایج است. به علاوه ضمن کاربرد فلزات مختلف نظیر طلا، نقره و برنز اقدام به ساخت انواع زیورآلات می گردد که به علت اصالت طرح ها، مورد علاقهی شدید جهان گردان می باشد. تولیدات حاصله شامل انواع گردن بند، انگشتر، دست بند، گل سینه، کمربند، گوشواره و نظایر آن است.
۵- کنده کاری رورى چوب:
وجود مناطق وسیع جنگلی به علت شرایط مساعد آب و هوایی، دسترسی به انواع چوبهای صنعتی را برای صنعتگران و هنرمندان مالزی بسیار آسان نموده است. البته از چوب بیشتر برای تزیینات داخلی مساجد و بناهای فرهنگی استفاده می شود و ساخت اشیاء مختلف مصرفی از چوب مانند هند در مالزی کمتر رایج می باشد.
۶- سبد و حصیربافی:
از انواع الیاف گیاهی نظیر ساقهی برنج، انواع نِی و به ویژه بامبو که به علت شرایط آب و هوای گرم و استوایی مالزی به وفور در آنجا یافت می شود، محصولات مختلف مصرفی و تزیینی شامل انواع سبد، حصیر، تلههای مخصوص ماهیگیری که درون دریا رها می کنند، ظروف و حتی مبلمان تهیه می گردد. از انواع پَست تر الیاف گیاهی، طنابهای مقاومی جهت بسته بندی و جابه جایی بارهای سنگین و حتی طنابهای بسیار محکم، مخصوصی لنگر انداختن کشتی ها تولید می گردد. البته رقابت الیاف پلاستیک در سالهای اخیر لطمهی شدیدی به این رشته از صنایع دستی در مالزی زده است. ولی با این حال طبیعی بودن مواد به کار رفته در سبدها و حصیرهای نوع اول، جاذبهی زیادی برای مصرف کنندگان داشته و نوعی حالت تزیینی به آن داده است. ضمن آنکه برای جهانگردان خارجی که از مالزی دیدن می کنند و همچنین برای بازار صادراتی در اروپا و آمریکا ارزش زیادی دارد.
7- تراش و نقاشی روی صدف:
در مالزی با استفاده از صدف به دست آمده در سواحل آن کشور و انجام عملیات گوناگون بر روی آن به صورت برش، تراش و نقاشی و رنگ آمیزی آن، گلهای متنوع و تابلوهایی با تصاویر آبزیان ساخته می شود که زیبایی خاصی دارد. در مواردی نیز با به هم پیوستن قطعات صدفهای رنگی، پردههای تزیینی به ویژه جهت نصب در هتل ها و اماکن عمومی ساخته می شود.
۸- گلیم بافی:
این رشته از تولید که معمولاً با استفاده از نخهای پنبه ای صورت می گیرد، از نظر تکامل و پیشرفت قابل مقایسه با سایر رشتههای متداول صنایع دستی نبوده و بیشتر حالت زیلو بافی را دارد که عمدتاً مصرف محلی داشته و به عنوان سجاده مورد استفاده قرار می گیرد.
۹- ساخت عروسک با لباس محلی:
تولید انواع عروسک با استفاده از چوب و پارچهی باتیک که نشانگر فرهنگ بومی مجمع الجزایر مالایا می باشد، براثر استقبال جهانگردان در سالهای اخیر رونق زیادی یافته است. سایر رشتههای صنایع دستی قابل ذکر در مالزی عبارتند از سرامیک سازی، انواع رودوزی ها نظیر سوزن دوزی و قلاب دوزی، ساخت چترهای آفتابی و تزیینی، انواع بادبزن و ماسکهای مختلف که در جشن ها و جشنواره ها مورد استفاده قرارمی گیرد.
سازمانهای مسئول صنایع دستی مالزی
در مالزی سازمانی تخصصی برای احیاء و ترویج صنایع دستی به نام شرکت توسعهی صنایع دستی مالزی فعالیت دارد که علاوه بر برنامه ریزی و نیز اجرای طرحهای مختلف آموزشی و تولیدی، در سالهای اخیر دو مجتمع صنایع دستی: یکی در پایتخت این کشور و دیگری در جزیرهی لانگکاوی دایر کرده است. ضمنا وزارت فرهنگ، هنر و جهانگردی نیز با توجه به اهمیت فرهنگی – اقتصادی صنایع دستی، از طریق برگزاری جشنوارهی سالانه به مدت دو هفته در سراسر کشور، زمینهی مساعدی را برای عرضهی بهترین تولیدات و انتخاب و معرفی صنعتگران و هنرمندان برگزیدهی سال فراهم می نماید.
چند صنایع دستی مالزی با هم ببینیم
آخرین دیدگاهها