در این مطلب می خواهیم آموزش ساخت ماهی برای سفره هفتسین را به شما آموزش دهیم . “نوروز” یکی از زیباترین و ماندگارترین آیینهای ایرانیان و ایرانیتباران است که در گستره جهانی برگزار میشود و مجموعه آیینهای نوروزی از حاجی فیروز و چهارشنبهسوری و خانهتکانی تا سفره هفت سین و دید و بازدید و سیزده به در، در گذر هزاران سال تکوین یافتهاند و در هر گوشه از سرزمینهای ایرانی، با تفاوتهایی پاس داشته میشوند.
پهنکردن “سفره هفت سین” نیز یکی از این آیینهای زیباست و ایرانیان در هر گوشه از این سرزمین پهناور با ذوق و سلیقه خود آن را میچینند و در هنگام لحظه تحویل سال در کنار آن مینشینند. اجزای اصلی این سفره؛ سبزه و سماق، سمنو، سیب، سرکه، سیر و سنجد که همگی خوراکی و با منشاء گیاهی هستند از اجزای ثابت و نمادین “هفت سین” هستند اما افزون بر هفت سین نامبرده، سفره نوروزی یا سفره هفت سین اجزای دیگری نیز دارد.
ویدئو اموزش ساخت ماهی برای سفره هفت سین
برخی دیگر از احزای سفره هفت سین همچون آیینه و آب، شمع، سکه، ماهی قرمز، نان، سبزی، شیرینی، تخم مرغ رنگ کرده و گل سنبل (یا شب بو) و کتاب و … هریک به نوبه خود بر زیبایی این «خوان نوروزی» میافزایند و مردم آن ها را به عنوان “نماد” بر سر سفره میگذارند.
در کنار المانهای سفره هفتسین، ماهی قرمز یا همان ماهی عید یک عضو جدا نشدنی از این سفره است که نماد و تعریف خاص خودش را دارد؛ حتی عده ای بر این باورند که سفره هفتسین بدون ماهی قرمز یا همان ماهی عید زیبایی خاصی ندارد. به طور کلی مجسمه های ماهی قرمز به جای مانده از زمان هخامنشیان، نشان از حضور دیرینه این ماهی در آیین ایرانیان است.
قرار دادن یک تنگ ماهی قرمز سر سفره هفت سین، بنیانی فرهنگی دارد. ماهی قرمز، تاریخی چند هزارساله را پشت سر نهاد تا به عنوان قدیمیترین ماهی خانگی یا زینتی به حوض خانههای مردم و آب نماهای عمومی راه یافته است و مهمان کوچک نوروزی سفرههای هفتسین ایرانیان شده است. تاکنون تصور میشد که این ماهی برای نخستینبار در شرق آسیا و در کشورهای چین و ژاپن پرورش داده میشد. اما آثار تاریخی به دست آمده در مرزهای پهناور ایران فرهنگی که امروز در موزههای بزرگ جهان نگهداری میشوند، نشان میدهند که مردمان ساکن در فلات ایران هزاران سال است که با گونههای مختلف ماهی به ویژه ماهی قرمز آشنایی داشتهاند و بر خلاف تصور رایج، به احتمال زیاد این ماهیان از ایران و میانرودان به چین رفتهاند و در آنجا مورد بارپروری و بهگزینی قرار گرفتهاند و به دستور امپراتوران چینی برای پرورش این ماهی آبگیرهای مخصوص و یا حوضچههایی از جنس چینی میساختند و چینیها زمانی که در جستجوی ماهیهای پرورشی برای مصرف خوراکی بودند به آن برخوردند.
درباره فلسفه نهادن ماهی قرمز بر سر سفره هفت سین دلایل گوناگونی را برشمردهاند اما ماهیقرمز نماد برج «حوت» یا «برج ماهی» در « گاهشماری هجری شمسی بُرجی» است که سال ها به طور غیر رسمی در ایران رواج داشت و در سال 1289 هجری خورشیدی، طبق ماده 3 محاسبات عمومی ( مطابق دوم حوت 1289 ) دوره دوم مجلس شورای ملی، تقویم رسمی ایران شد و تا سال 1304 که گاهشماری هجری خورشیدی فعلی جایگزین آن شد، رسمیت داشت و در افغانستان هنوز متداول است.
ماهی قرمز بخریم یا نه؟
مخالفان خرید ماهی قرمز برای سال نو در دفاع از نظریه خود میگویند: اگر تابلوی معروف هفتسین کمالالملک را در کاخ گلستان به تماشا بنشینیم، میینیم که او نیز ماهی قرمز را میان سفره هفتسینش طراحی و نقاشی نکرده است اما آیا این که ماهی قرمز در تابلوی سفره هفت سین کمال الملک دیده نمیشود دلیل بر این است که گذاشتن این ماهی بر سفره هفت سین در آن زمان متداول نبوده؟
این نکته نمیتواند دلیل خوبی بر این موضوع باشد، ممکن است به هر دلیلی در آن زمان ماهی را بر سفره نگذاشتند مثلا به ماهی قرمز دسترسی نداشتند و کمال الملک نیز آنچه را دیده نقاشی کرده است.
در هر حال اگرچه ماهی قرمز در شمار اجزای اصلی سفره هفت سین به شمار نمیرود و نماد ماهی در سفره هفت سین از رسومات جوان است (شاید به همین خاطر در آثار نقاشان قاجاری دیده نمی شود)، اما اکنون سالهاست که خود به بخشی از جذابیتهای نوروزی تبدیل شده و میهمان همیشگی سفره هفتسین است و امروزه نهادن ماهی قرمز بر سر سفره هفتسین یک رسم کاملا ایرانی به شمار میرود که در بین دیگر ملتها مانند ندارد و ویژه ایرانیان است و جلوه این سنت زیبا را در آثار ادبی و هنری هنرمندان معاصر به خوبی میتوان دید.
در هر حال ما در ادامه ساخت ماهی مصنوعی را به روش های مختلف آموزش داده ایم.
ساخت ماهی با صدف | آموزش ساخت ماهی برای سفره هفتسین
ابتدا یک مقوای آبی برای پشت زمینه کار خود انتخاب کنید.
یک گوش ماهی بزرگ را انتخاب کنید، مطابق شکل سه گوش ماهی کوچک را به عنوان باله های ماهی، یکی بر روی آن و یکی بالا و زیر گوش ماهی و دیگری را زیر شکم ماهی در پایین گوش ماهی بچسبانید. یک گوش ماهی متوسط درانتهای گوش ماهی بزرگ به عنوان دم ماهی بچسبانید. سپس چشم را بر روی گوش ماهی در مقابل باله ی کوچک بچسبانید.
شما می توانید از گوش ماهی های رنگی استفاده کنید تا ماهی های متنوع و زیبایی داشته باشید.
در تصویر بعدی همان گوش ماهی ها را می توانید با رنگ روغن یا گواش رنگ کنید و یا روی آنها خطوطی بکشید که اشاره به آبشش ماهی داشته باشد. در جایی که از چشم آماده استفاده نکردید می توانید با گواش، چشم ماهی را نیز روی آن نقاشی کنید.
در رنگ آمیزی ماهی به این نکته دقت کنید که بعد از این که رنگ گوش ماهی بزرگ (بدنه ماهی) خشک شد، گوش ماهی های کوچکتر را به عنوان دم بچسبانید. از طرفی چون ماهی ها طرحدار هستند، احتیاجی به چسباندن باله نیست.
برای درست کردن این کاردستی زیبا با نمد ابتدا بر روی یک کاغذ یا مقوا الگوی ماهی را در بیاورید سپس بر روی نمد قرار دهید و آن را برش بزنید که باید دو تا از همین نمد ها به این شکل برش بزنید البته اگر نخواهید که داخل ماهی را پنبه پر کنید نیازی به دو لایه کردن نیست . که می توانید نمد را تا کرده و قیچی کنید. به همین ترتیب قسمت سر ، دم و چشمهای ماهی را نیز برش زده و در جای خود بچسبانید . برای زیباتر شدن می توانید داخل ماهی را با پنبه پر کنید و به جای دوختن قسمتهای مختلف را با چسب بجسبانید .آموزش ساخت ماهی با مقوا
وسایل مورد نیاز برای ساخت کاردستی ماهی قرمز
کاغذ رنگی با رنگهای متنوع
مقوای رنگی طرح دار و مقوا رنگی ساده
چسب ماتیکی
قیچی
مداد
نگین و پولک
رنگ گواش
چسب چوب
چشم عروسکی
ماژیک
روش اول: کاردستی ماهی قرمز با کاغذ رنگی
۱- روی کاغذ رنگی الگوی ماهی را طبق تصویر زیر با مداد بکشید، سپس با قیچی برش دهید و آن را از وسط تا بزنید.
۲- کاغذ رنگی برش خورده را مانند تصویر زیر با فواصل ۰.۵ سانتی متر شش برش افقی بزنید.
۳- برش دوم و پنجم را به شکل ضربدری روی دو برش وسط قرار داده و مرکز آن را با چسب بچسبانید.
۴- برش اول و ششم را نیز مانند مرحله قبل به روش ضربدری روی هم قرار دهید و با چسب آن را روی برشهای زیرین محکم کنید. ماهی قرمز شما آماده است.
در انتها می توانید با ماژیک تزئینات دیگری روی آن اضافه کنید.
آموزش ساخت ماهی با رزین | آموزش ساخت ماهی برای سفره هفت سین
مواد :
رزین :
رزین یه ماده شفاف دو جزیی شامل رزین و هاردنر هست رزین بعد از اختلاط با هاردنر خشک و شیشه ای میشه از رزین برای زیورالات و ساخت نماهای سه بعدی استفاده میشه در واقع رزین به عنوان یه محافظ عمل میکنه.
رزین های انواع مختلفی دارند و برخی از اون ها برای ساخت زیروالات و ماهی سه بعدی مناسب هستند هرچه قدر حباب رزین کمتر باشه شفافیت کارنهایی بیشتر خواهد بود انواع رزین رو می تونید با کلیک روی لینک رزین مشاهده کنید. رنگ اکریلیک :
رنگ اکریلیک یکی زا پرکاربرد ترین نوع رنگ ها هخستن رنگ های اکریلیک پایه آب هستن یعنی حلال این رنگ ها آب هست ما برای رنگ آمیزی ماهی هامون از رنگ اکریلیک استفاده می کنیم چون در برخورد با رزین که پایه تینر هست در رزین حل نمیشه. حوض سرامیکی :
از هر نوع حوض و ظرفی می تونید استفاده کنید هرچقدر ظرف شما بزرگتر باشه میزان رزین بیشتری میبره پس سعی کنید ظرف های کوچک تر رو انتخاب کنید من حوض با جنس سرامیک رو برای این کار انتخاب کردم چون رنگ پذیری سرامیک بالاست و به راحتی می تونیم اون رو به رنگ دلخواهمون رنگ کنیم.
خمیر موم روسی :
خمیر موم روسی همون خمیرمجسمه سازی هست و این خمیر خشک نشو هست و نه با پخت و نه در معرض هوا خشک نمیشه ما برای ساخت ماهی های سه بعدی رزین از این خمیر استفاده می کنیم.
ابزار قلم مو :
به دلیل ظرافتی که این کار داره ما زا دو سایز قلم موی صفر و و سه صفر برای قسمت هایی که به دقت بالایی برای رنگ آمیزی احتیاج دارن استفاده می کنیم.
ابر :
از ابر برای رنگ آمیزی حوض سرامیکی ماهی سه بعدی استفاده می کنیم تا رد قلم مو روی ظرف سرامیکی نمونه و بهتر رنگ بشه.
دستکش :
برای کار با رزین بهتر هست که از دستکش های یک بار مصرف استفاده کنیم چون ممکن هست باعث حسایت های پوستی برای ما بشه. پیمانه :
برای اندازه گیری میزان رزین و هاردنر می تونیم از پیمانه های مدرج استفاده کنیم روش اندازه گیری با پیمانه روش اندازه گیری حجمی هست. ترازو :
دقیق ترین نوع اندازه گیری رزین و هاردنر بر اساس جرم هست به این منظور از ترازو های با دقت دهم گرم و صدم گرم باید استفاده کنیم . این ترازو به خصوص در استفاده در مقدار های دقیق خیلی مفید هست و باعث میشه تا رزین رو به مقداری که میخواید بریزید تا رزین و هاردنرتون هدر نشه .
کاردک پلاستیکی :
از کاردک پلاستیکی برای حالت دادن به خمیر جهت ساخت ماهی استفاده می کنیم.
پالت :
برای استفاده از رنگ ها و مخلوط کردن چند تا رنگ برای رسیدن به ترکیب رنگی جدید بهتره از پالت استفاده کنیم.
حالا که مواد و ابزار رو تهیه کردید کم کم آموزشمون ( آموزش تنگ ماهی سه بعدی ) رو شروع می کنیم :
قبل از هر چیزی باید حوضمون رو رنگ کنیم من رنگ آبی فیروزه ای رو دوست دارم به همین دلیل این رنگ رو انتخاب کردم تا به وسیله اون بدنه حوضم رو رنگ کنم ، مقداری از رنگ رو داخل پالت می ریزم و ابر رو به اندازه ای که تو دستم جا بشه برش میدم و اون رو به رنگ آغشته می کنم .
نکته : علت این که من با ابر حوض ماهی رو رنگ آمیزی می کنم اینه که رد قلم روی ظرف سرامیکی میمونه و بهترین گزینه همین ابر ها هست.
من از قسمت بیرونی که راحت تر هست رنگ کردن رو شروع کردم و سپس لبه ها رو رنگ زدم و بعد اون هم داخلحوض ماهی رو شروع به رنگ آمیزی کردم . بعد این که یه دور رنگ میزنیم شاید هنوز جاهایی باشه که کمتر رنگ شده و سفید باقی مونده . اجازه میدیم تا رنگ خشک بشه بعد مجددا حوض سرامیکی رو رنگ میزنیم که یه دست بشه.
بعد از این که کار رنگ کردن تموم شد حوض ماهی رو به کناری میزاریم تا کاملا خشک بشه.
نکته : موقع رنگ کردن از دستکش استفاده می کنیم تا دستمون رنگی نشه
فیلم اموزشی نحوه رنگ کردن حوض ماهی سه بعدی رزین رو می تونید درویدئو پایین ببینید.
آموزش رنگ کردن بیرون حوض . آموزش ساخت ماهی برای سفره هفت سین