هنر خطاطی یا خوشنویسی به هنر زیبا نوشتن گفته می شود. کاری بسیار زیبا و ظریف که خوشنویس از پس آن برمی آید. در حالت کلی خوشنویسی وجود تعادلی بی‌نظیر در میان تمامی اجزا و عناصر تشکیل دهنده خط است که این تعادلی منظم و خاص هم در محتوا دسده میشود و هم در قالب، به این معنا که هم محتوا هم فرم محتوا در خوشنویسی ارزشمند است.
هنر خوشنویسی میراث به جا مانده ایران
هنر خوشنویسی به عنوان یکی از عناصر هنری مهم در ایران، نقش مهمی در حفظ و حراست از هویت فرهنگی ایران دارد. این هنر با اتصال به تراث و تاریخ ایران، ارتباطی عمیق با گذشته و فرهنگ ارزشمند ایران دارد.
از زمان‌های قدیم، خوشنویسی در تزیین کتب، نگارش قرآن، تزئین آثار هنری و معماری وجود داشته است و به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگی ایران شناخته میشود.
اهمیت هنر خوشنویسی در ایران
اهمیت هنر خوشنویسی در ایرانزمانیکه در بازاراهای اصفهان قدم میزنیم هنگام خرید صنایع دستی مات و مبهوت هنر دست هنرمندان می شویم. یکی از آن هنرهای با ارزش هنر خویشنویسی است چراکه ظروف ساخته شده با دست با هنر زیبای خوشنویسی و نقاشیست که جان میگیرند.
- به عنوان یک هنر زیبا و مهارتی، خوشنویسی توانایی نمایش زیبایی فرهنگ و هنر ایرانی را دارد.
- خط‌های خوشنویسی نشان از دقت و حوصله خاص خطاطان در خلق این آثار است.
- هنر خوشنویسی در ایران به عنوان یک نماد ارزش قائل شدن به زیبایی و هنر در جامعه مورد توجه است.
- خوشنویسی به عنوان یک هنر روحانی و معنوی نیز اهمیت دارد.
- در اسلام، هنر خوشنویسی در قرآن و ادعیه و مناجات‌ها استفاده میشود و به عنوان یک راه برای ارتباط بین انسان و خداوند مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- هنر خوشنویسی به عنوان یک موروث فرهنگی و هنری در ایران، ارتباطی با هویت ملی و ارزش‌های فرهنگی ایرانی دارد.
- هنر خوشنویسی در ایران از نگاه فرهنگی، تاریخی و هنری اهمیت بسیاری دارد.
در زیر، به برخی دیگر از اهمیت‌های هنر خوشنویسی در ایران اشاره می‌کنیم:
-
-
حفظ هویت فرهنگی
-
هنر خوشنویسی به عنوان یکی از عناصر هنری مهم در ایران، نقش مهمی در حفظ و حراست از هویت فرهنگی ایران دارد.
خوشنویسی در تزیین کتب، نگارش قرآن، تزئین آثار هنری و معماری وجود داشته است و به عنوان یکی از عناصر مهم فرهنگی ایران شناخته میشود.
-
هنر زیبا و آراسته
هنر خوشنویسی به عنوان یک هنر زیبا و آراسته در ایران شناخته میشود.
آثار خوشنویسی با استفاده از ترکیبات زیبای حروف و الگوهای طراحی شده به صورت دستی، آثاری بی‌نظیر و جذاب را به وجود می‌آورند. -
تزئین کتب و آثار هنری
هنر خوشنویسی در ایران به عنوان یک هنر تزئینی در نگارش کتب و آثار هنری به کار میرود.
از قرون وسطی تا به امروز، خوشنویسی در تزیین کتب، نسخ خطی قرآن، زرگری، معماری و تزئینات داخلی بسیاری از بناها و مساجد به کار گرفته میشود. -
تأثیر روانی و زندگی با کیفیت‌تر
هنر خوشنویسی به عنوان یک فعالیت آرامش‌بخش و مرتبط با هماهنگی دقیق دست و عقل، تأثیر مثبتی بر روحیه و زندگی افراد دارد.
انجام هنر خوشنویسی می‌تواند بهبود تمرکز و حوصله فرد را افزایش دهد، استرس را کاهش دهد و به تسکین درونی کمک کند.
همچنین، ارتباط با حروف و کلمات به صورت آرام و مداوم در حین خوشنویسی می‌تواند بهبود حافظه و تمرکز شناختی را نیز داشته باشد.
ویدئو هنر خوشنویسی
هنر، بهترین ابزار برای رواج یک اندیشه و تفکر در جامعه
هنر مسیری است که به حقیقت منتهی می شود و کلید فهم زندگی است. رسالت هنر ایجاد رشد و کمال برای جوامع انسانی است و غیر این معنی از حیطه هنر خارج است.
به بیان قرآن، هنر در حكم یك زبان است که انسان به وسیله آن با خداوند ارتباط برقرار کرده و قرآن به کتاب تبدیل شده است. اهمیت خوشنویسی و خط زیبا از زمان های خیلی قبل بر مردم آشکار بوده و چه زیباست که کلام خدا با خط زیبا و خوانا نوشته شود و برای آیندگان به یادگار بماند.
از نظر خطاطان اسلامی نخستین خط کامل از آن حضرت علی(ع)است بعد از علی،ائمه اطهار یکی پس از دیگری در خوشنویسی به کمال بودهاند.
گویو در کتاب زیبای خود موسوم به «هنر از لحاظ جامعه شناسی» معتقد است که هنر هم از لحاظ اصل و منشا و هم از لحاظ هدف، خود یک امر اجتماعی است. بنابراین عالی‌ترین هدف هنر ایجاد عواطف و احساسات اجتماعی است. هنر سبب اتحاد و نزدیکی در جامعه میشود و رابطه‌ى دلبستگی عمیقی میان قشرهای مختلف اجتماعی برقرار می سازد، احساساتی که در برابر آثار هنرمندان دست می‌دهد یکی از موثرترین عوامل حیات خانوادگی و دوستی است.
.jpg)
خوشنویسی چیست؟
خوشنویسی هنر زیبا نوشتن است، خوشنویسی ورای یک دست خط زیبا و یا دانستن تکنیک حروف چینی است. روح هنرمند در نوک قلم جای می گیرد تا همگان آنرا ببینند. هنر خوشنویسی گوش سپردن به موسیقی با چشم هاست، خوشنویسی حروف مزین شده به نقش مایه هاست. درحالیکه خوشنویسی نه تنها فقط تزیین متن نیست بلکه چیزی بیشتر از استفاده از حروف به عنوان عنصر تزیین است. صفحات و اوراقی که روی آنها خوشنویسی انجام شده اغلب مزین به نقوش، تصاویر، طلا و رنگ ها هستند اما این عناصر تنها مزین کننده فرم های اصلی هستند و تفاوت زیادی بین فرم زیبا و نقش زیبا وجود دارد. خوشنویسی همان نمادهایی هستند که به زیبایی در کنار هم قرار دارند.
تاریخچه هنر خوشنویسی ایرانی
در ایران پس از فتح اسلام، خطّاطی به شیوهٔ نسخ وجود داشت. در پرتو حمایت ابوبکر بن سعد زنگی در فارس، ده‌ها نسخه قرآن خطی به وجود آمد. در زمان حکومت ایلخانیان، به دلیل نفوذ هنر چین و سلطهٔ مغول‌ها، اوراق مُذهّب کتاب‌ها، نخستین بار با نقش‌های تزیینی زینت یافت.
در زمان تیموریان در ایران، خط و خوشنویسی اهمیتی ویژه یافت. میرعلی تبریزی خط نستعلیق را که از ترکیب خط نسخ و تعلیق به‌تدریج ایجاد شده بود را قوام بخشید. از شاهزاده بایسنقر میرزا به‌عنوان مشهورترین خطاط قرآن در این دوره یاد میشود.
آنچه که به‌عنوان شیوه‌ها یا قلم‌های خوشنویسی ایرانی شناخته میشود بیشتر برای نوشتن متون غیر مذهبی نظیر دیوان اشعار، قطعات ظریف هنری یا برای مراسلات و مکاتبات اداری ابداع شده و به‌کار رفته‌است.
این در حالی است که خط نزد اعراب و ترکان عثمانی بیشتر جنبه دینی و قدسی داشته‌است. هرچند آنان نیز برای امور منشی‌گری و غیرمذهبی قلم‌هایی را بیشتر به‌کار می‌برند، اما اوج هنرنمایی آنان – بر خلاف خوشنویسان ایرانی- در خط ثلث و نسخ و کتابت قرآن و احادیث قابل رویت است.
در ایران نیز برای امور مذهبی مانند کتابت قرآن یا احادیث و روایات و همچنین کتیبه‌نویسی مساجد و مدارس مذهبی بیشتر از خطوط ثلث و نسخ بهره می‌گرفتند که نزد اعراب رواج بیشتری دارد. هرچند ایرانیان در این قلم‌ها نیز شیوه‌هایی مجزا و مختص به خود آفریده‌اند.
هنر خطاطی چیست؟
هنر خطاطی از زیباترین هنرهای بصری است. زیبا نوشتن فقط یک جنبه از هزاران جنبه ی هنر خطاطی است. اصول هندسی و نظام مندی فوق العاده این هنر باعث شده است که طرفداران زیادی پیدا کند. هنر خطاطی کاری بسیار زیبا و ظریف است که خوشنویس از پس آن برمی آید. خطاطی عین هنر است. خوشنویس با دقت و رعایت اصولی خاص، حروف را روی کاغذ می چینند، گویی به جملات رقص و سما می بخشند.
تمام کلمات و واژه ها در خوشنویسی از قواعد، نظام و قالب مشخص و خاصی پیروی می کنند. هندسه ای که هر حرف و کلمه بر اساس جای خود از آن تبعیت می کند. این اصول و نظام قرن هاست که میان بزرگان این هنر و مخاطبان پذیرفته شده است. صرف زیبا نوشتن و تحسین نگاه مخاطب مهم نیست، رعایت اصول ها و نکات ریز اوج تجلی هنر خطاطی را نشان می دهد. انواع رسم الخط ها و آداب المشق ها توسط بزرگان و خوشنویسان سردمدار ارائه و تعریف شده اند. دمیدن زیبایی و در واقع تعریف «سلیقه مطلوب» گامی است که خوشنویس در جهت دمیدن جنبه های زیبایی شناسی به کار، انجام می دهد.
ابزارهای هنر خوشنویسی
امروزه می توان برای یادگیری هنر خطاطی هم با خودکار هم با قلم نی یادگیری را شروع کرد. از وسایل و ابزارهای خاصی که در هنر خوشنویسی به کار میرود می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قلم نی: قلم نی در اندازه های مختلف برای نوشتار به ضخامت های مختلف موجود می باشد. این ابزار از ابزارهای ضروری در هنر خطاطی به حساب می آید. از نی های دزفولی برای قلم های ریز و متوسط و از نی خیزران برای درشت نویسی استفاده می کنند.
کاغذ گلاسه: جالب است بدانید که در گذشته کاغذهای مخصوص هنر خطاطی را به صورت دستی می ساخته اند. اما امروزه می توانید انواع مرغوب آن را از مغازه های خطاطی و لوازم التحریرها خریداری کنید. کاغذهای گلاسه، مخصوصا کاغذهای گلاسه مات برای خطاطی با قلم نی مناسب تر هستند.
مرکب: مرکب یا جوهر که البته باید نوع مخصوص خوشنویسی را تهیه کنید. پرکاربردترین نوع مرکب، مشکی و سپس قهوه ای می باشد. پیشنهاد ما این است که قبل از استفاده چند قطه آب و گلاب را قاطی جوهر و لیقه ی خود کنید. با این کار مرکب بیشتری توسط قلم جذب می شود و این کار برای زمانی که میخواهید، حروف کشیده را بنویسید، بسیار جوابگو است. از این طریق کارایی جوهر شما بسیار بالا خواهد رفت.
از دیگر وسیله هایی که در خوشنویسی های حرفه این می توانید بکار ببرید می توان به دوات، لیقه، قلمتراش، قط زن، سنگ تیزکن قلمتراش، زیر مشق از جنس فوم یا چرم، مسطره، وسیله ی قاطی کردن لیقه و مرکب، قطره چکان و قاشق مخصوص ریختن آب در دوات اشاره کرد.
هنر صحافی و جلد سازی سنتی ایرانی
هنر خوشنویسی و همنوایی آن در فرد و جامعه
هنر خطاطی و خوشنویسی با قدمت 3 هزار ساله از ابتدای خلقت با انسان همراه بوده و قدمت آن به قبل از اسلام می رسد.
خوشنویسی هنر زیبا نوشتن است و جایگاه ویژه ای در اسلام دارد. خوشنویسی هنر مادر بوده و در تمامی هنرها مانند معماری، فرش، فلز و چوب كاربرد دارد.
خوشنویسی هنری است كه انسان را از مشكلات منحرف می كند و به سمت ادبیات سوق می دهد تا شعر خوبی را به خط تحریر درآورد و این هنر ما را به نظم در زندگی، افزایش تمركز، دقت و توجه بیشتر سوق می دهد.
جامعه متشکل از افراد است و تاثیرات فردی به وضوح خودشان را در جامعه نشان خواهند داد به گونه‌ای که توجه به یک نفر کمتر از توجه به کل جامعه‌ای که فرد در آن زندگی میکند را ندارد. اگر بتوان این هنر را به درون جامعه برد و افراد را با ویژگی ها و زیبایی های این هنر آشنا كرد موجبات رونق و اشاعه آن فراهم می شود.
هنر نقاشی
انواع خطوط هنر خوشنویسی
-
خط تعلیق
خط تعلیق را می‌توان نخستین خط ایرانی دانست. خط تعلیق که ترسل نیز نامیده می‌شد از اوایل سده هفتم پا به عرصه گذاشت و حدود یکصد سال دوام داشت؛ و بعد رفته رفته از رواج آن کاسته شد و رونق سابق را از دست داد. تعلیق از ترکیب خطوط نسخ و رقاع به وجود آمد و کسی که این خط را قانونمند کرد خواجه تاج سلمانی بود؛ که بعدها به وسیله خواجه عبدالحی منشی استرآبادی به‌آن قواعد و اصول بیشتری بخشیده شد.
تعلیق که بیشتر به عنوان خط تحریر برای نوشتن نامه‌ها و فرمان‌های حکومتی بکار می‌رفته، دارای دوایر زیاد، حروف مدور و قابلیت بسیاری در ارائهٔ ترکیب‌های متنوع و کمپوزیسیون‌های گوناگون دارد.
به همین دلیل بیشتر در بین کسانی رواج داشته که از نظر سواد و میزان آشنایی با خط در سطح بالایی باشند. در زمانهٔ بی‌حوصلهٔ ما نمی‌تواند از نظر خوانایی گسترهٔ کاربری همگانی پیدا کند. از این رو این خط به تدریج کاربرد خود را از دست داد.
-
خط نستعلیق
پس از خط تعلیق که نخستین خط شکل گرفته ایرانی بود نستعلیق شکل گرفت که افتخار هنر ایرانی است. در میان خطوط ایرانی و عربی، خط نستعلیق به‌گواه آثار آفریده شده به‌عنوان زیباترین خط و برتر از خطوط اسلامی شناخته شده و آن را «عروس خطوط اسلامی» نامیده‌اند.
از ترکیب و ادغام دو خط نسخ و تعلیق به‌تدریج خط جدیدی پدید آمد که نسختعلیق نام گرفت و در اثر کثرت استعمال این نام به نستعلیق تغییر پیدا کرد. در سده هشتم هجری قمری میرعلی تبریزی (درگذشت: ۸۵۰ هجری قمری) این خط را قانونمند کرد و در حد رقابت با خطوط ششگانه قدیمی مطرح نمود.
این خط بسیار مورد اقبال واقع شد و موجب تحول عظیمی در هنر خوشنویسی گردید. نستعلیق حدود یک دانگ سطح و مابقی آن دور است. (یک ششم حرکت‌های مستقیم و پنج ششم حرکت‌های مدور دارد)
پس از میرعلی تبریزی پسرش میرعبدالله و بعد از او میرزا جعفر تبریزی و اظهر تبریزی در تکامل خط نستعلیق کوشش‌ها کردند تا نوبت به سلطانعلی مشهدی رسید که خدمات شایانی به این هنر اصیل نمود.
اساتید زیادی پس از سلطانعلی مشهدی در رشد نستعلیق مؤثر بودند. همانند میرعلی هروی و پس از حدود یک سده، خوشنویس نامی و بزرگ، میرعماد حسنی (۱۰۲۴ هجری قمری). او که معاصر شاه عباس صفوی بود با نبوغ خود تغییرات و سبکی در خط نستعلیق به وجود آورد که هنوز پس از گذشت قریب ۴۰۰ سال مورد استفاده و الهام بخش خوشنویسان است.
او پایه خط را به جائی رساند که برخی معتقدند از زمان پیدایش خط نستعلیق تاکنون هنرمندان خوشنویس را یارای برابری با او نبوده‌است. هم‌زمان با میرعماد هنرمند بزرگ دیگری به‌نام علیرضا عباسی می‌زیست که رقیبی برای او به‌شمار می‌رفت.
علیرضا عباسی علاوه بر خط نستعلیق خفی و جلی، در خط ثلث نیز استاد بود به‌طوری‌که قالب کتیبه‌های مساجد و بناهای تاریخی اصفهان به خط ثلث یا به سرپرستی او انجام شده‌است.
خط نستعلیق علاوه بر خوشنویسانی که در حیطه ایران کنونی می‌زیستند، در خراسان بزرگ و کشورهای آسیای میانه، افغانستان و به‌ویژه خوشنویسان دربار گورکانیان هند (که تعلق خاطر ویژه‌ای به فرهنگ ایرانی داشتند) رشد و پیشرفت قابل توجهی کرد. به‌طور کلی سده‌های نهم تا یازدهم هجری را می‌توان سده‌های درخشان در هنر خوشنویسی دانست.
-
خط شکسته‌نستعلیق
در اواسط سده یازدهم هجری سومین خط خالص ایرانی، یعنی شکسته‌نستعلیق شکل گرفت. مرتضی‌قلی خان شاملو حاکم هرات از جمله کسانی بود که در پدید آمدن و استواری این خط جدید مؤثر بود.
علت پیدایش آن را می‌توان نیاز به‌تندنویسی و راحت‌نویسی در امور منشی‌گری و البته بیش از آن، ذوق و خلاقیت هنری ایرانی دانست. همانطوری‌که پس از پیدایش خط تعلیق، ایرانیان به‌خاطر سرعت در کتابت، شکسته تعلیق آن را نیز به وجود آوردند.
از آن‌جایی که نوشتن خط زیبای نستعلیق مستلزم صرف وقت و دقت زیاد است، خط شکسته‌نستعلیق از ترکیب خط محجور تعلیق با خط ظریف نستعلیق شکل گرفت تا سرعت و زیبایی را هم‌زمان داشته باشد.
خط شکسته نستعلیق به‌دست محمدشفیع هروی حسینی هراتی کامل‌تر شد و عبدالمجید طالقانی قواعد جدیدی برای آن وضع نمود و آن را به اوج رساند. درویش عبدالمجید شکسته نستعلیق را به جایی رساند که میرعماد در نستعلیق انجام داده بود. پس از او می‌توان از سید علی‌اکبر گلستانه و میرزا غلامرضا اصفهانی به عنوان شکسته‌نویسان بزرگ نام برد که در ترویج خط شکسته نقش مهمی ایفا نمودند.
-
خط شکسته
خطی شکسته و رایج در خوشنویسی است که برای نوشتن انواع متون، از جمله اشعار، متون ادبی و نامه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خط دارای حروفی موزون و متناسب است و خواندن آن نسبتا آسان است.
در میان انواع خطوط خوشنویسی، خط شکسته با ظرافت و پویایی خود، گویی رقصی موزون بر بوم هستی را به تصویر می‌کشد. این خط اصیل ایرانی، با قلمی شیوا و حرکاتی سیال، واژه‌ها را به شکلی بدیع و دل‌انگیز به رشته تحریر در می‌آورد.
خط شکسته به عنوان یکی از اصیل‌ترین هنرهای ایرانی، نقشی مهم در حفظ و ترویج هویت ملی ما دارد.
-
خط محقق
خط محقق در مقایسه با خط نسخ دارای حروفی ریزتر و ظریف‌تر میباشد و برای نوشتن اشعار و متون ادبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خط محقق یکی از خطوط ششگانه اصلی خوشنویسی ایرانی است که قدمتی طولانی دارد و از خطوط نستعلیق و نسخ مشتق شده است.
این خط به دلیل ظرافت و زیبایی منحصر به فردی که دارد، از محبوب‌ترین انواع خطوط خوشنویسی در میان ایرانیان و سایر فرهنگ‌های اسلامی بوده است.
-
خط ریحان
خط ریحان خطی شکسته و نسخ است که برای نوشتن اشعار و متون ادبی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این خط دارای حروفی کشیده و ظریف است و خواندن آن کمی دشوار است.
خط ریحان، نگینی درخشان در گنجینه خوشنویسی ایرانی، با ظرافت و زیبایی منحصر به فرد خود، چشم هر بیننده‌ای را مجذوب میکند.
این خط در سده هشتم هجری قمری توسط استاد میر عماد ابداع شد و از آن زمان تاکنون، جایگاه ویژه‌ای در میان خطوط نستعلیق داشته است.
-
خط ثلث
میان این خط و خط نسخ شباهت‌های زیادی دارند با این تفاوت که کلمات ارتفاع و پیچ و تاب خط ثلث بیشتر است. ممکن است چند کرسی نوشته شوند. خالق این خط نیز ابوعلی محمدبن علی فارسی است که در کنار خط نسخ و ثلث خط‌های ریحان، محقق، توقیع و رقاع را نیز تولید کرده است. این خط دو دانگ دور و چهاردانگ سطح دارد.
-
خط نسخ
خلق این خط، محمد ابن علی ابن مقله است که بعدها توسط ابن بواب کامل شد. خط نسخ بیشتر در متون عربی به کار می رود. نوشتار فارسی نسخ زیاد جالب نیست. جالب است بدانید خط تایپ امروزی برگرفته از همین نوع خط است.
پایتخت هنر خوشنویسی ایران
به سبب پرورش بزرگان خوشنویسی ایران در شهر قزوین افرادی همچون میرعماد حسنی (استاد بزرگ خط نستعلیق)، میرزا محمدحسین عماد الکتاب قزوینی، میرزا محمد علی خیارجی قزوینی (اولین خوشنویسی که بسم الله را به صورت مرغ طغرا ترسیم کرد)، عبدالمجید طالقانی و ملک محمد قزوینی این شهر از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و شوای عالی فرهنگ به عنوان «پایتخت خوشنویسی ایران» لقب داده شده‌است.
به غیر از موزه دائمی خوشنویسی قزوین که در محل کاخ چهل‌ستون قزوین برقرار است، هر ساله رویدادهای بزرگ خوشنویسی مانند: برگزاری دوسالانه خوشنویسی ایران (با حضور اساتیدی از سراسر جهان)، برگزاری جشنواره خوشنویسی آیات قرآنی، جشنواره خوشنویسی غدیر و… در این شهر به وقوع می‌پیوندد.
معرفی انواع قلم در هنر خوشنویسی
معرفی انواع قلم در هنر خوشنویسیدر هنر خوشنویسی ایران، انواع قلم‌ها و جوهرهای مختلفی برای نگارش استفاده میشود.
در زیر، برخی از قلم‌ها و جوهرهای معروف در هنر خوشنویسی ایران را ذکر می‌کنیم:
-
قلم بام
قلم بام یکی از قلم‌های پرکاربرد در خوشنویسی ایران است.
این قلم از برنج ساخته میشود و دارای نوکی نازک و تیز است.
قلم بام برای نگارش خطوط نازک و همچنین برای جزئیات دقیق استفاده میشود. -
قلم قهوه‌ای
قلم قهوه‌ای نیز یکی از قلم‌های مشهور در خوشنویسی ایران است.
این قلم از جنس چوب ساخته میشود و دارای نوکی کشیده و تیز است.
قلم قهوه‌ای به خاطر خطوط برجسته و ضخیم که تولید میکند، برای نگارش عناوین و بخش‌های بزرگتر متن استفاده میشود. -
قلم رومی
قلم رومی یکی دیگر از قلم‌های مورد استفاده در خوشنویسی ایران است. این قلم از برنج یا فلز ساخته میشود و دارای نوکی انحنا دار است. قلم رومی برای نگارش خطوط انحنا دار و حروف با فرم‌های خاص استفاده میشود.
-
جوهر
در خوشنویسی ایران، انواع جوهرهای مختلفی برای نگارش استفاده میشود.
جوهرهای سنتی ایران معمولاً از مواد طبیعی مانند جوز هندی، سنگ ترنجبین، سنگ دیوار و غیره تهیه می‌شوند.
این جوهرها به صورت پودری در ظروفی نگهداری می‌شوند و قبل از استفاده با اضافه کردن آب یا محلول‌های خاص تبدیل به جوهر می‌شوند.
جوهرهای سنتی ایران معمولاً در رنگ‌های مختلفی مانند سیاه، آبی، قرمز، سبز و زرد تهیه می‌شوند. -
جوهرهای مدرن
علاوه بر جوهرهای سنتی، در خوشنویسی ایران امروزی نیز از جوهرهای مدرن استفاده میشود.
این جوهرها اغلب بر پایه آب یا الکل هستند و در رنگ‌ها و انواع مختلفی در بازار موجود هستند.
جوهرهای مدرن دارای ویژگی‌هایی مانند خشک شدن سریع، رنگ‌های جذاب و قابلیت مختلف مانند مات، درخشان و آبکشی هستند.
تفاوت تایپوگرافی و هنر خوشنویسی
تایپوگرافی امروزه بین جوامع هنری و طراحی گرافیک جایگاه بسیار قابل توجهی دارد نمونه هایی از تایپوگرافی را در طراحی پوستر، بنرهای نصب شده در سطح شهر یا بنرهای موجود در وب سایت ها یا اشیای تبلیغاتی مانند لیوان و خودکار و لباس … و حتی از همه مهمتر کتب و نشریات مختلف تایپوگرافی را مشاهده خواهید کرد. چشم انسان با کوچکترین تغییر در فونت و حروف ذهنیت خاص نسبت به آن موضوع پیدا میکند به همین خاطر تا این حد به این هنر توجه می شود.
تایپوگرافی اندکی با خوشنویسی تفاوت دارد. تایپوگرافی هنر زیاد یا کم کردن فاصله ی بین حروف، جابه جا کردن نقاط، برجسته کردن بعضی از حروف نسبت به بقیه، جابجایی خط کرسی می باشد. هدف از تایپوگرافی نشان دادن بهترمنظورخود در مورد یک موضوع با استفاده از حروف بهتر به بیننده است و تاثیری که در ذهن بیننده ایجاد می شود تنها بخاطر برجسته شدن یک حرف در یک متن می باشد. در زبان فارسی با کم یا زیاد شدن فاصله ی بین حروف یا برجسته تر شدن برخی از حروف، ترکیب و زیبایی و از همه مهم تر خوانایی تغییر میکند بنابراین تایپوگرافی در زبان فارسی با سایر زبان ها متفاوت می باشد. سه تکنیک بسیار مهم در تایپوگرافی وجود دارد:
- ایجاد تغییر در شکل حروف (دفرماسیون)
- برجسته کردن یا ایجاد اغراق در حروف (Exaggeration)
- انجام ساده سازی در حروف
تلفیق تایپوگرافی زبان فارسی با خوشنویسی زیبایی چشمگیری را ایجاد خواهد کرد. تفاوت اصلی بین تایپوگرافی و خوشنویسی این است که در تایپوگرافی هدف ایجاد زیبایی بصری در کنار خوانایی است اما در خوشنویسی هدف نشان دادن زیبایی است و خوانایی ممکن است در نتیجه ی کار مشاهده نشود.
نتیجه گیری
به طور کلی، هنر خوشنویسی در ایران به عنوان یک هنر و فعالیت فرهنگی مورد توجه قرار دارد.
اهمیت آن در حفظ هویت فرهنگی، زیبایی بخشیدن به آثار هنری، ارتباط با تراث و تاریخ و تأثیر مثبت بر زندگی افراد قابل توجه است.
چند نمونه از آثار هنر خوشنویسی
تایپوگرافی حرف هیچ
تایپوگرافی چرا رفتی چرا من بی قرارم
تایپوگرافی مولانا
آخرین دیدگاه‌ها