کامل ترین معرفی سوغات و صنایع دستی اردبیل

معروف ترین سوغات و صنایع دستی اردبیل

شاید با شنیدن نام اردبیل اولین چیزی که به ذهنتان برسد، عسل سبلان، سرشیر و کره محلی خوشمزه آن باشد؛ اما این‌ها فقط بخش کوچکی از خوراکی‌های متنوع و صنایع دستی اردبیل به شمار می‌آیند.  صنایع دستی اردبیل که به عنوان سوغات هم از آن‌ها خیلی استفاده می‌شود، بسیار جذاب و دوست داشتنی بوده و هنر دست روستایی‌ها و عشایر این منطقه می‌باشد. روستاییان فعال و هنرمند این ناحیه با تولید و عرضه انواع صنایع دستی، چرخ زندگی خود را می‌چرخانند.

جالب است بدانید که صنایع دستی اردبیل به کشورهای دیگر هم صادر می‌شود و طرفداران بسیاری را به خود جذب کرده است. در ادامه مقاله به معرفی کامل صنایع دستی اردبیل می‌پردازیم.

عسل سبلان|سوغات و صنایع دستی اردبیل

یکی از مناطق مهم تولید عسل در سراسر کشور منطقه اردبیل و سبلان می باشد. عسل اردبیل به دلیل دشت های پونه، گشنیز، گون، آویشن و اقاقیا بسیار خوش طعم می باشد. عسل اردبیل طعم های مختلفی دارد از جمله آن می توان به عسل گون و آویشن، عسل چهل گیاه و عسل گشنیز اشاره کرد. هر کدام از این عسل ها خاصیت دارویی و درمانی هم دارند . به عنوان مثال عسل گشنیز اشتها آور، مقوی و مفید برای عفونتها می باشد.

انواع حلوا سوغات اردبیل 

یکی از خوراکی ها و سوغاتی های خوشمزه اردبیل، انواع حلوا می باشد که در طعم های مختلف تهیه می شود.

حلوای سیاه یا قره حلوا از جمله این حلوا هاست. این حلوا از موادی مانند آرد جوانه گندم، کره، گردو، کنجد و … تهیه می شود. در آخر به این حلوا شیره انگور اضافه می کنند که علت تیرگی رنگ آن همین شیره است.

از دیگر حلوا های این منطقه حلوای سفید یا آغ حلوا نام دارد و عمدتا از آرد برنج تهیه می شود. از این نوع حلوا بیشتر در مراسم مذهبی و اعیاد استفاده می شود.

حلوای زنجبیل یکی دیگر از انواع حلوای این منطقه و سایر مناطق آذربایجان شرقی است که در تهیه آن از زنجبیل استفاده می شود.

حلوای سفید یا آغ حلوا

این حلوا متعلق به شهر خلخال استان اردبیل می باشد. آغ یعنی سفید و آغ حلوا بیشتر در مناسبت های مذهبی مثل عید فطر و تبریک پیوند زناشویی زوج های جوان طبخ می شود. در نزدیکی عید فطر خانواده ها حلوای سفید به همدیگر هدیه می دهند تا باعث تحکیم پیوندهای قوم و خویشی گردد.

آرد برنج ماده اصلی این حلوا می باشد. پس از آماده کردن آن زنجبیل، گلاب و وانیل هم می افزایند، و با زعفران روی آن را تزیین می کنند.

باقلوا

یکی از شیرینی های خوشمزه باقلوا می باشد. در هر شهر بر اساس ذائقه مردم تهیه می شود. تهیه باقلوا در اردبیل هم منحصر به فرد می باشد. در تهیه آن از شیر، تخم مرغ، گردو، پودر پسته استفاده می کنند. برای خرید باقلوا کافی است به شیرینی فروشی ها در اردبیل بروید.

شیرینی قرابیه

این شیرینی پر طرفدار می باشد و با سفیده تخم مرغ، بادام، شکر آماده می شود و آخر هم روی آن بادام و خلال پسته ریخته می شود. بافت این شیرینی ترد می باشد و مزه ی خوبی دارد. این شیرینی در بین مردم ترکیه هم محبوب می باشد.

شکلات رسته

این شکلات با کاکائو درست می شود و یکی از خوشمزه ترین شکلاتهای محلی اردبیل می باشد. مواد اولیه شکلات رسته شیر، شکر، کره، خامه، سر شیر و مغز گردو می باشد.

فطیر

در بیشتر شهر ها فطیر های سنتی پخت می شود که عطر و بویی خاص دارد. فطیر در اردبیل هم با پودر خمیر ترش، شکر، آب، گردو و دارچین درست می شود. این فطیر بسیار خوشمزه است . اگر شما به اردبیل سفر کردید حتما فطیر را تهیه کنید و با کره و عسل نوش جان کنید.

صنایع دستی 

گلیم بافی

یکی از مهم‌ترین صنایع دستی اردبیل، انواع گلیم این منطقه است. این صنایع دستی اردبیل با رنگ‌های شاد و زیبا بافته می‌شوند و بیشتر طرح‌های آن حاصل هنر زنان این منطقه می‌باشد. در بافت گلیم بیشتر از طرح سماور، سینی، خرچنگ، گردونه مهر و اژدها به کار گرفته می‌شود که قطب تولید آن هم اغلب شهرهای عنبران، مغان و روستاهای اطراف آن هستند. مواد اولیه صنایع دستی اردبیل، از نخ پنبه‌ای تابدار و ابریشم تهیه می‌گردد.

لینک مرتبط : خرید گلیم دستباف ایرانی

جاجیم بافی 

جاجیم یکی دیگر از صنایع دستی اردبیل است که بیشتر در روستاهای خلخال به این کار هنری پرداخته می‌شود. جاجیم در رنگ‌ها و طرح‌های متنوعی تولید می‌شود که بیشتر طرح‌های آن گوشواره، گل، نگین و انگشتر بادامی هستند. هنرمندان جاجیم باف بیشتر از آن برای تهیه سجاده، روتختی، پادری، رویه کرسی، پشتی، مبل و کیف استفاده می‌کنند که این وسایل هم بسیار زیبا و جذاب می‌شوند. جاجیم معمولاً در اندازه ۹۰ تا ۱۲۰ سانتی متر مربع بافته می‌شود که طرح و نقش و رنگ‌های متنوعی در بازارهای اردبیل با صفا می‌توان از آن یافت.

گلیم ورنی

استان اردبیل از مناطق مهم تولید انواع زیراندازهای دستباف نظیر فرش ، گلیم، جاجیم و ورنی در کشور است و هزاران نفر در مناطق روستایی و عشایری این استان به بافت آن ها مشغولند.
ورنی این استان مرغوب ترین تولید فرش نمای دستباف استان است که بدون نقشه و به شکل ذهنی توسط زنان و دختران بافته می شود و از شهرت خاصی در بازارهای داخلی و کشورهای اروپایی برخوردار است.
مواد اولیه جهت تولید ورنی عبارت است از پشم که در پود و نخ پنبه ای که در تارپود نازک به کار می رود.
در سالهای گذشته پس از چیدن پشم دام ها آن ها را با دوک های نخ ریسی سنتی ریسیده و پس از شستشو به روش بسیار ابتدایی با رنک های شیمیایی رنگرزی می کردند ولی امروزه انجام رنگرزی به شیوه های اصولی برای بافتن ورنی با کیفیت مطلوب مورد توجه روستاییان قرار گرفته است.
نقوشی که بر روی ورنی ها نقش می بندد نشانگر محیط زیست و انعکاس آن در اذهان زنان و دختران ورنی باف و نمودار ذهنی توانایی و استعدادهای بالقوه فکری آنان است.
نقش های سنتی رایج در ورنی های تولیدی استان عمدتا از اشکال حیوانات و وحوش منطقه تاثیر گرفته و نقش گوزن، آهو، سک گله، بوقلمون، مرغ و خروس ، گربه ، مار ، عقاب ، گوسفند ، ببر ، شتر ، شیر ، روباه ، شغال ، طاووس و پرندگان محلی است.
زنان و دختران هنرمند روستایی و عشایری استان با استفاده از رنک های تند و ملایم و با نقش گل های کوچک و زیبا در بافت ورنی فضایی ییلاقی در دستبافته های خود ایجاد کرده و بهاری نو در گلستان کوچک خانه خود پدید می آورند.
ورنی های تولیدی استان در زمینه رنک های لاکی، سرمه ای، کرم، سفید، پیازی و آبی روشن با نقش حیوانات در وسط و حاشیه ای حداکثر به عرض 20 سانتی متر در طرفین است و به صورت تمام ابریشمی ، ورنی کف ابریشم و ورنی تمام پشمی در اندازه های پشتی ، پادری ، قالیچه ، کناره ، مسند و قالی تولید می شود.

مناطق عشایری مغانلو، گیلکو ، گبلو ، حسین حاجبلو ، ایمان ، حاج احمد، جلیلو ، روستای بران علیا ، سفلی ، گوزلی ، قره قباق و مناطق شهری اصلاندوز و پارس آباد ، روستای محمدتقی کندی ، قره آغاج ، تولاچی و زیوه از توابع شهرستان گرمی و روستاهای ساریخانلو ، صاحب دیوان ، پریخان ، کوجنق و تنبق از توابع مشگین شهر از مناطق مهم تولید ورنی در استان محسوب می شوند.

لینک مرتبط : خرید انواع گلیم دستباف ورنی

پلاس یکی دیگر از صنایع دستی اردبیل می‌باشد و نوعی زیرانداز شبیه گلیم است که بافت درشت‌تری در مقایسه با آن دارد. این پلاس‌ها جنسی از پشم دارند و رطوبت زمین را به خود جذب نمی‌کنند و به همین خاطر خیلی مورد توجه عشایر عزیز برای پوشاندن کف چادرهایشان خواهد بود. برای پلاس بافی از نخ پنبه‌ای و پشم استفاده می‌شود که قیمت آن هم نسبتاً ارزان است که در بازارهای اردبیل به راحتی یافت می‌شود.

چنته بافی

یکی از صنایع دستی دستی و سنتی استان اردبیل چنته بافی نام دارد. بافت چنته و نوع مواد اولیه آن کاملا مانند قالی و ورنی است و تنها تفاوت آن در ابعاد و اندازه آن است. چنته عبارتست از دو قطعه قالی کوچک مستطیل بافته شده به ابعاد تقریبی ۴۰*۳۰ سانتیمتر که با ظرافت از سه طرف (بصورت پاکت) به هم دوخته شده است و در دو طرف پایین آن دارای دو منگوله رنگی و در قسمت بالا دارای دسته ای مانند کیف می باشد.

ظروف مسی

بسیاری از مردم اردبیل مس گری می کنند، و این صنایع در اردبیل بسیار پر رونق می باشد. شما می توانید ظروف مسی را با کیفیت خوب در این شهر تهیه کنید و در آن غذا های خوشمزه طبخ کنید.

لباس های محلی 

دوختن لباس های محلی یکی از سوغات و صنایع دستی مردم اردبیل می باشد. مردم اردبیل با دستان هنرمند خود در طرح و رنگهای مختلف و زیبا به دوخت این لباس ها می پردازند. لباس محلی عشایر نمونه ای از این لباس ها است.

سازهای سنتی اردبیل

معروف ترین صنایع دستی اردبیل ساخت سازهای سنتی می باشد. این آلات برای موسیقی سنتی بسیار مفید و ضروری است. هنرمندان اردبیلی با دقت وظرافت خاصی این سازهای زیبا را می سازند.

انواع سازهای تنبک، سنتور، سه تار، کمانچه، ساز آذری و … می باشند که با چوب درخت های گردو، فلفل، شمشاد، توت ساخته می شود، بعد سیم هایی روی آن نصب می شود که با ضربه زدن به سیم ها از آن صدایی دلنشین و زیبا بلند می شود.

شهر های خلخال، مشکین شهر، اردبیل در ساخت این سازها مهارت دارند. خرید این سازها برای افراد علاقه مند به موسیقی می تواند بهترین سوغات باشد.

معرق و منبت چوب

معرق یکی از صنایع دستی این شهر می‌باشد که مواد اولیه آن چوب درختان، استخوان شتر، صدف، مس، برنج، نقره، طلا، خاتم و عاج است. برای خلق این محصولات هنری از چوب‌های مورد نظر انتخاب کرده و به شکل و اندازه دلخواه بریده و در جای خود قرار می‌دهند. برای ساخت میز، تابلو، قاب آینه، صفحه شطرنج و غیره از هنر معرق کاری چوب استفاده می‌شود.

منبت کاری هنری است که در آن حکاکی و کنده کاری روی چوب بر اساس طرح و نقوش زیبا انجام می‌گیرد که نقوش آن هم بیشتر گیاهی می‌باشد. مواد اولیه این هنر بیشتر از چوب درختان است و هرچه جنس چوب محکم و فشرده‌تر باشد، منبت هم زیبا و بادوام‌تر خواهد بود.

سفالگری؛ از لطیف‌ترین صنایع دستی اردبیل

کی از قدیمی‌ترین صنایع دستی که مردمان اردبیل تولید می‌کنند، سفالگری می‌باشد که به دوره‌ی اشکانیان و حتی قبل از آن برمی‌گردد. در سفالگری اردبیل که یکی از صنایع دستی این دیار به حساب می‌آید، از خاک رس که میزان خالصی کم و چسبندگی زیادی دارد گل تهیه می‌کنند. سپس با دستان هنرمند مردمان عزیز شکل داده می‌شود و به یک نوع صنایع دستی اردبیل با رنگ نخودی تا قرمز تغیر می‌کند. این محصول پس از پخته شدن کاربردهای فراوانی دارد و بدون لعاب می‌باشد.

اگر به رشته سفالگری علاقه مند هستید مقاله همه چیز درباره هنر سفالگری را می توانید مطالعه کنید.

خراطی؛ نقوشی برجسته روی چوب

خراطی به یکی از صنایع دستی اردبیل گفته می‌شود که با دستگاه تراش افقی نسبت به تراش چوب اقدام می‌کنند. مواد اولیه این هنر عالی از انواع چوب سپیدار، گردو، زبان گنجشک، توسکا و نارون است و هرچه چوب سفت‌تر و محکم‌تر باشد، به کارهای ظریف‌تری می‌توان پرداخت. اگر به وسایل دست ساز با چوب علاقه دارید حتماً از بازارهای این شهر دیدن فرمایید. شهر سرعین یکی از طرفداران اصلی خراطی می‌باشد که می‌توانید با اجاره ویلا و سوئیت در سرعین از این شهر فوق العاده هم دیدن کنید.

کلاه دوزی|سوغات و صنایع دستی اردبیل

محصولاتی كه با استفاده از پوست و چرم دباغی شده به شیوه سنتی تولید می گردد، نظیر پوستین، كلاه پوستی و چاروق جزء اصلی ترین صنایع دستی استان اردبیل می باشد که می توان کلاهدوزی را شاخص ترین این صنایع دستی در استان اردبیل دانست.

استفاده از کلاه پوستی در استان اردبیل از دوره قاجاریه رواج داشته است اما با گذشت زمان و با روی کار آمدن صنعت و محصولات صنعتی این روزها کمتر شاهد استفاده مردم از این نوع کلاه ها هستیم.

کلاه که استفاده از آن در ایران باستان رایج بود و از زمان گذشته مورد استفاده پادشاهان و امیران قرار می گرفت، علاوه بر کاربرد تزئین و آسایش، شغل، نژاد و طبقه اجتماعی افراد را نشان می داد. در گذشته انواع مختلفی از کلاه مورد استفاده قرار می گرفت، مانند تاج، دیهیم، بساک، کلاهراسته، دستار (عمامه ای شبیه کلاه)، باشلق ( شبیه کلاه خود) و کلاه های نمدی تخم مرغ شکل؛ که کلاه های نمدی در میان افراد قبایل ایرانی رایج بود .

مواد و مراحل دوخت کلاه

مردم شناس میراث فرهنگی و صنایع دستی استان اردبیل در این باره بیان کرد: در دوخت کلاه در استان اردبیل سعی می شود تا از وسایل مرغوب استفاده کرد و به همین منظور استفاده از پوست گوسفندهایی که مو مجعد هستند در این حرفه مدنظر بوده و از زمان گذشته تاکنون هر چند که توسعه این شغل به رویا تبدیل شده است اما هم اکنون نیز ما تمام تلاش خود را برای احیای این حرفه به کار گرفته ایم.

زیرانداز نمدی|سوغات و صنایع دستی اردبیل :

در فصل ییلاق و پس از پشم‌چینی گوسفندان توسط عشایر، این پشم‌ها در اختیار کارگاه‌های نمدمالی که در شهرستان مشگین‌شهر فعالیت می‌کنند، قرار داده می‌شود تا برای تهیه نمد مورد استفاده قرار گیرند.

احیا و اصالت دادن به این هنر از رشته‌های صنایع دستی نقش مهمی در اشتغال ، توسعه پایدار روستایی و عشایری ، ایجاد درآمد و به دنبال آن حفظ طبیعت و معرفی فرهنگ منطقه و جلب و جذب گردشگر خواهد شد.

این رشته از صنایع دستی در شمالغرب ایران در شهرستان مشگین‌شهر به شکل صنعتی در کارگاه‌ها فعال است ولی با مستندسازی آن، پرونده ‌این صنعت جهت ثبت در آثار فهرست آثار ملی آماده می‌شود.

کاربرد اصلی نمد در سازه آلاچیق عشایری است و  برگزاری آیین نمدمالی در ییلاق اده‌چمن شهرستان مشگین‌شهر گامی در راستای معرفی این صنعت بود.

تراش شیشه|سوغات و صنایع دستی اردبیل:

قدیمی ترین کار تکمیلی و بر روی شیشه تراش آن است که به دو دسته تقسیم می شود:
الف) حکاکی فیزیکی شیشه با الماسه (فرز)
ب) حکاکی فیزیکی با چرخ مسی.

الف) حکاکی فیزیکی با نوک الماسه (فرز):
با استفاده از نوعی فرزهای دستی که عموما نوک آن ها از جنس فولاد الماسه است که در یک نگهدارنده مهار شده است مورد استفاده می باشد. ظاهری شبیه به قلم و یا مداد دارد و برخی از هنرمندان و صنعتگران تراش قلمه الماسه ای که نوک آن از کاربید تنگستن می باشد را ترجیح می دهند.

شکل نوک الماسه هرمی با چهار و شش وجه است و هنگامی که نوک این هرم شیشه را خراش دهد یا بکند عمل رسم و طراحی نقوش انجام شده است. در حقیقت خراش ها یک سری تراش های ریز و ظریف هستند که مسلما درجه سختی شیشه در بافت حکاکی شده تأثیرگذار است.

ب) حکاکی فیزیکی با چرخ مسی:
حکاکی با چرخ نوعی از تزئین است که از زمان مصریان و رومی ها به کار می رفته است. این تراش امروزه با استفاده از الکتروموتورهای کوچک که دیسکی را به چرخش وامی دارد انجام می شود و صنعتگران به کمک سنگ های مخصوصی که درجه سختی آن ها بیش از سختی شیشه است به خط انداختن بر روی شیشه می پردازند. سرعت چرخ های تراش و دیسک تراش کاری در ارتباط مستقیم با نوع تراش است و هرچه میزان عمق تراش مورد نظر بیشتر باشد، به همان نسبت چرخ تراش می بایست سرعت بیشتری داشته باشد.

سوغات و صنایع دستی اردبیل را از کجا بخریم؟

اردبیل بازارهای خیلی زیادی برای گردش و خرید در خود جای داده است. معمولاً خرید یکی از قسمت‌های خوب و جذاب سفر می‌باشد که مسافران را به خود جذب می‌کند. صنایع دستی اردبیل هم در بیشتر بازارهای آن پیدا می‌شود ولی بیشتر در بازارهای قدیمی و سنتی این شهر این سوغاتی‌های زیبا را می‌توانید تهیه کنید.

بازار بزرگ اردبیل؛ هنر دوران صفوی

یکی از مجموعه‌های تاریخی و دیدنی اردبیل بازار بزرگ آن می‌باشد که سرپوشیده است و معماری سنتی و اصیل دارد. این بازار در مرکز شهر قرار گرفته و دسترسی به آن هم خیلی آسان می‌باشد و قدمتی خیلی طولانی هم دارد. این بازار بسیار مورد استقبال گردشگران و مسافران اردبیل می‌گیرد و شما می‌توانید اقلام مختلفی که به آن نیاز دارید را در این بازار بیایبد. وقتی در این بازار شروع به قدم زدن می‌کنید، حال و هوای تاریخی آن برای همیشه در ذهنتان باقی خواهد ماند.

بازار شاه اسماعیل خطائی؛ پاساژ تاریخی

این پاساژ که یکی از مراکز خرید صنایع دستی اردبیل است، در آن هنوز هم رگه‌هایی از تاریخ قابل لمس می‌باشد. این بازار رو به روی مقبره شیخ صفی الدین اردبیلی بوده و تنوع محصولات آن خیلی هم زیاد است. این بازار به علت اینکه کنار جاذبه گردشگری اردبیل می‌باشد، خیلی مورد استقبال مسافران قرار می‌گیرد.

بازار مرزی بیله سوار؛ خرید از نقطه صفر مرزی

صنایع دستی اردبیل؛ یادگاری از این شهر بهشتی

اردیبل یکی از شهرهای کهن و باستانی ایران است و سبب جاذبه‌های طبیعی و تاریخی مسافران و گردشگران زیادی را جذب می‌کند. سوغات و صنایع دستی اردبیل زیادی هم ازجمله : گلیم بافی، جاجیم بافی، نمکدان بافی، تراش شیشه، اجاق قراقی، پلاس بافی، سفال گری، سراجی، خراطی، بافتنی، منبت و معرق چوب، مسندها، خورجین بافی، ملیله کاری و چنته بافی که به اختصار به توضیح هر کدام پرداختیم. این شهر سوغاتی‌های زیادی دارد که می‌توانید با تهیه آن‌ها لحظات عالی که در این شهر سپری کرده‌اید را به یادگار داشته باشید.