حصیر بافی یک هنر دیرینه و دوست داشتنی است. از این هنر زیبا برای بافتن وسایل مختلف و پر کاربرد روزمره استفاده می‌شود. در این مطلب می‌توانید با آموزش حصیربافی، روش درست کردن سبد‌های حصیری زیبا با استفاده از نوارهای باریک چوبی یا پلاستیکی را یاد بگیرید.
وسایل ساخته شده از حصیر در فروشگاه‌ها به وفور موجود است و می‌توانید آن‌ها را خریداری کنید. اما به راحتی می‌توانید در خانه هم این وسایل زینتی و پر استفاده را درست کرده و لذت ببرید.
برای حصیر بافی می‌توانید از برگ‌های درخت خرما، ساقه گندم، ساقه‌های نی و ترکه بید استفاده نمایید. با نوارهای تسمه‌ای و نیهای پلاستیکی مخصوص حصیر بافی هم می‌توانید صنایع دستی جالبی بسازید.
مجله دوراونتاش در این مطلب قصد دارد با آموزش حصیر بافی شما را در درست کردن سبد حصیری زیبا یاری کند.
وسایل مورد نیاز برای آموزش حصیر بافی
- برگ درخت خرما یا نوارهای تسمه‌ای
- قیچی
- گیره لباس
- تخته‌های باریک چوبی
- نخ کنافی یا نخ ضخیم
روش درست کردن و بافت سبد حصیری | آموزش حصیربافی
۱- برای شروع کار مقداری برگ درخت خرما یا نوارهای تسمه (نوار تسمه‌ای بسته بندی یخچال یا موارد مشابه را می‌توانید از فروشگاه‌ها خریداری کنید) تهیه نمایید. اگر برگ خرما یا موارد مشابه چوبی تهیه کردید ابتدا یک شب در آب قرار دهید تا نرم شود و برای درست کردن سبد انعطاف پذیر باشد. هر جنسی که انتخاب کردید را با طول مناسب برش بزنید و آماده استفاده کنید. در اینجا نام نوارهای منتخب شما را نوارهای حصیری می‌گذاریم.
حالا کار آموزش حصیر بافی را شروع می‌کنیم. در شروع ساخت سبد، برای کف سبد ابتدا نوارهای حصیری را در پنج ردیف عمودی با حدود سه سانتی متر فاصله از هم قرار دهید، سپس پنج نوار حصیری دیگر بردارید و به صورت افقی روی نوارهای عمودی ببافید.
ترتیب بافتن باید به این صورت باشد که نوار افقی به صورت یکی زیر یکی رو روی نوارهای عمودی قرار بگیرد و بافته شود. به بافتن ادامه دهید و اطمینان حاصل کنید که مربع‌های تشکیل شده توسط بافت پایه بزرگتر از اندازه مورد نظر شما نیستند.
۲- بعد از بافتن پایه سبد به اندازه دلخواه، نوارهای حصیری را به سمت بالا خم کنید. با این کار نوارهای لازم برای بافتن دیواره‌های سبد را آماده می‌کنید.
۳- بافت‌های کف سبد را به هم نزدیک کنید تا بتوانید قسمت‌های خط تا را مشخص نمایید.
۴- جایی که کف سبد تمام می‌شود و نوارهای حصیری را تا زدید به کمک یک نخ کنافی یا نخی محکم اطراف کف را به هم متصل کنید و نخ را با روش یکی زیر یکی رو به هم ببافید. کار بافتن نخ را دوبار تکرار کنید. سبد نوارهای حصیری ۴ گوشه حصیر را به سمت بالا بکشید و در ۴ گوشه سبد مانند تصویر زیر، گیره لباس وصل کنید تا بالا بماند. نوارهای حصیری را خیلی سفت و خیلی شل نکشید.
۵- حالا باید نوارهای حصیری را بردارید و پایه‌های سبد حصیری را با این نوارهای بلند ببافید و کامل کنید. هر دو نوار حصیری را که روی پایه وصل کردید با دست یا کاردک به سمت پایین فشار دهید تا فضا‌های خالی بین نوارهای حصیر پر شود و نوار حصیری کنار هم قرار گیرد.
توجه: کار صاف کردن و فشرده سازی نوارهای حصیری را در هر چهار طرف سبد تکرار کنید.
۶- وقتی ارتفاع سبد به اندازه دلخواه شما رسید زمان آن است که بافتن را متوقف کنید و نوارهای حصیری پایه را به سمت داخل حصیر خم کنید.
۷- بعد از اتمام بافتن، مجددا رشته‌های بافته شده را به سمت پایین بکشید. اطمینان حاصل کنید که بین تار و پودها فضای خالی وجود ندارد.
۸- حالا همه قسمت‌های سبد حصیر را بررسی کنید و دقت کنید که گوشه‌های سبد، دیواره‌ها و کف سبد به درستی تنظیم شده باشند.
۹- قسمت‌های نوار حصیری بالای سبد که در انتهای بافت خم کرده بودید را با قیچی کوتاه کنید. اما از ته نبرید حدود ۵ سانتی متر از آن را برای بستن سر سبد رها کنید. با نخ کنافی، انتهای نوارهای حصیری را به داخل سبد بدوزید و سعی کنید از قسمت خارج سبد پیدا نشود.
۱۰- در انتها از داخل و خارج، به لبه سبد یک نوار حصیری بلند بچسبانید. گیره‌های لباس را روی چهار طرف سبد قرار دهید و بگذارید یک شب بماند تا سبد روی همین حالت خشک شود.
۱۱- بعد از اینکه سبد خشک شد و استایل خود را حفظ کرد، می‌توانید این سبد‌ها را با رنگ‌های دلخواه و جذاب رنگ کنید تا برای تزیین یا استفاده فوق‌العاده شوند.
توجه: بعد از تمام شدن کار حصیر بافی، می‌توانید انتهای حصیر یک تخته نازک چوبی قرار دهید تا استحکام خود را حفظ کند.
اصول آموزش حصیر بافی ساده
اصول در آموزش حصیر بافی با نی یا ساقه هر گیاه دیگری ، ساده و یکسان است و باید مراحل زیر در آن طی شود.
۱. انتخاب مواد اولیه مناسب برای حصیر بافی
در انتخاب ماده اولیه (مثلا نی یا ترکه بید) حتما ضخامت و استحکام آن را متناسب با چیزی که می‌خواهید بسازید، انتخاب کنید. مثلا برای وسایل تزیینی، نیهای سبک کافی هستند اما اگر یک سبد حیوان خانگی می‌خواهید ببافید، قطعا ضخامت و استحکام مواد باید قابل قبول باشد.
این روزها بیشتر فروشگاه‌های صنایع دستی، مواد اولیه حصیر بافی مصنوعی دارند که در ساخت چیزهای کوچک، جایگزین خوبی برای مواد طبیعی است. همچنین برخلاف ترکه بید و نی نیازی به خیساندن و مرطوب نگه داشتن آن‌ها هم نیست تا انعطاف پذیر شوند.
اگر هم از ترکه بید استفاده کردید بدانید که ترکه‌های بید در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلف برش داده میشوند. قابل رنگ کردن هستند که این به سلیقه شما بستگی دارد.
۲. انتخاب ضخامت‌های مختلف برای اسکلت و نوارهای حصیر بافی
در تمام سبد بافی‌ها (Basket Weaving) شما حداقل با دو وزن کار می‌کنید. یکی برای اسکلت و ساختار سبد که باید سنگین و ضخیم باشند. دیگری برای نوارهای رشته‌ای که دور این اسکلت بافته می‌شود و طبیعتا باید کمی نازک‌تر و منعطف‌تر از اسکلت باشد. اگر موادی که خریداری می‌کنید با عدد درجه‌بندی میشوند، تفاوت بین میله‌های اسکلت با میله‌های بافتنیِ دور آن، معمولاً حداقل دو اندازه است.
۳. خیساندن و مرطوب کردن نی حصیر
هر دو چوب (اسکلت حصیر بافی و نوارهای بافنده دورش) باید قبل از استفاده کاملاً خیسانده شوند تا به راحتی قابل دستکاری باشند و از شکستن یا ترک خوردن آن‌ها حین حصیر بافی جلوگیری شود. بعد از نیم ساعت خیساندن که البته به ضخامت ترکه‌ها و دمای آب هم مرتبط است، نی‌ها را از آب خارج کرده و برای مدت زمان کوتاه دیگری آن‌ها را در یک پارچه مرطوب بپیچید. قبل از استفاده هم حتما میزان خم شدن نی‌ها را امتحان کنید تا ببینید خوب خیس و منعطف شده‌اند یا نه؟
نیهای مخصوص اسکلت باید صاف در آب خیسانده شوند اما نوارهای بافنده را می‌توانید کمی خم کنید و بعد در آب بگذارید.
نکته مهم:
همانطور که در حال حصیر بافی سبد خود هستید، ممکن است نی‌ها باز هم خشک شوند، بنابراین یک پارچه مرطوب یا اسفنج و یک کاسه آب کنار خود بگذارید تا این مشکل برطرف شود.
آموزش حصیر بافی سبد
در حصیر بافی سبد مراحل زیر طی می‌شود که به طور کلی در حصیر بافی وسایل دیگر هم صدق می‌کند:
پایه و کف سبد
سبد بافی همیشه از پایه و کف سبد شروع می‌شود. روش‌های مختلفی برای شروع پایه وجود دارد. پایه می‌تواند به شکل بیضی، گرد یا مربع باشد. اما در کل همه به صورت متقاطع شروع میشوند.
بافت دیواره سبد
۳ روش حصیر بافی برای دیواره سبد وجود دارد:
۱.مارپیج
ساده‌ترین شکل بافت در ساخت یک سبد، مارپیچی است که نی‌ها از زیر و روی هم و از بین نیهای عمودی عبور می‌کنند. شما می‌توانید برای سرعت بیشتر کار، با تعداد نیهای فرد، دور اسکلت سبد را ببافید. نه اینکه فقط یک نوار را دور سبد بگردانید.
۲.جفت شدن
در این روش بافت، دو نی بافنده با هم استفاده میشوند و دور هم می‌پیچند. همانطور که در شکل زیر نشان داده شده است.
۳.دیواره سازی
دیواره سازی یک روش حصیربافی خیلی قوی است که برای کنترل شکل سبد و افزایش استحکام آن استفاده می‌شود. خصوصاً در ابتدای بافتن دیواره‌ها و همچنین وقتی به لبه و انتهای سبد نزدیک می‌شوید. برای این نوع بافته شدن از سه ردیف نی استفاده می‌شود.
بافت انتها و لبه سبد
لبه سبد مهمترین قسمت است که باید مورد توجه قرار بگیرد. در حصیر بافی می‌توان گفت که؛ بافتن لبه سبد روشی است برای پیچاندن و در هم گره زدن نی‌ها و همچنین بریدن آن‌ها به صورتی که ایمن باشند و از باز هم نشوند. اما اگر ساده بخواهیم بگوییم؛ در بافتن لبه سبد باید ته نیهای عمودی که اسکلت سبد هستند، به زیر خم شوند و نیهای افقی هم رو به داخل خم شده و به لایه‌های پایین فرو روند.
یک نکته بسیار مهم: همیشه از نیهای بلند استفاده کنید به خاطر اینکه بریدن نی بسیار آسان‌تر از اضافه کردن نی و حفظ استحکام آن در سبد بافی است.
آخرین دیدگاه‌ها