در این مطلب می خواهیم به هنر شیشه گری بپردازیم چراکه شیشه‌ها بخش مهمی از زندگی روزانه‌ي ما را تشکیل می‌دهند. از خاطرات بچگی‌هایمان و شیشه‌های رنگی درب خانه‌ی مادربزرگ گرفته تا انواع گلدان و ظروف شیشه ای که امروزه از آنها استفاده می‌کنیم.
انسان بعد از عصر حجر به دوران باستان گذر کرد . تمامی تمدن های مهم از اواسط هزاره دوم قبل از میلاد وارد دوران باستان شدند. دوران باستان در سال ۴۲۶ تمام شد.
در دوران باستان انسان ها در کناره شرق دریای مدیترانه ، مصر ، سوریه و بین النهرین تجارت سنگ طبیعی شیشه را انجام می دادند و از سنگ طبیعی شیشه برای ساخت انواع منجوق و مهره و قعات نوک تیز برای شکار و دفاع استفاده می کردند.
در این دوران ذوب شیشه را ساکنین بین النهرین و تمدن های اطراف آن انجام می دادند. در ابتدا کیفیت شیشه ها بسیار پایین بود و پر از دانه های ذوب نشده و رنگ کدر داشت. ولی به مرور کیفیت شیشه ها بالا رفت و کیفیت ذب بهبود یافت و تولید شیشه های مصنوعی و منجوق و مهره در زمان تمدن های اولیه باستان رواج یافت. با بررسی تاریخچه شیشه‌گری در جهان می توان به پیدایش و گسترش هنر شیشه گری در ایران نیز پی برد.
ویدئو هنر شیشه گری
شیشه های اولیه
تاریخ استفاده از شیشه طبیعی بیش تر به ساخت مهره و منجوق های تزیینی و قطعات نوك تیز برای نیزه های چوبی مربوط می گردد. قدیمی ترین شیشه به دست آمده به صورت مهره تزیینی، واقع در دلتای رود فرات مربوط به هزاه سوم پ.م. است. كهن ترین شیشه های ساخته شده، در آسیای باختری به دست آمده و متعلق به آلالاخ، نوزی، آشور و تل ال ریما است كه تاریخ آن را هزاره دوم پیش از میلاد دانسته اند.
فینیقی ها كه بازرگانان عهد باستان بودند و از طریق دریا تجارت می كردند، تاجران عمده سنگ طبیعی شیشه در آن دوران بودند كه بیش تر از مناطقی چون سیسیل و یا كارتاژ سنگ طبیعی شیشه را با كشتی و قایق به نقاط مختلف حمل می كردند.
تحولات شیشه گری
تحولات عمده ای كه در این دوره در ارتباط با صنعت شیشه اتفاق افتاده است می توان به شرح زیر خلاصه كرد :
ساخت شیشه مصنوعی از ذوب مواد اولیه آن در حدود 2500 سال قبل از میلاد است.
شیشه سازان بین النهرینی در 1500 پ.م. موفق به ساخت ظروف شیشه ای به روش قالب های ماسه ای شدند.
در اوایل قرن اول میلاد ، بزرگترین انقلاب در شیشه سازی توسط سوریه ها در شهر صیدون انجام شد و آن روش دم یا فوتی می باشد.
اختراع لوله دم در سال 50 قبل از میلاد باعث تحول شیشه گری و ارزان تر شدن تولیدات شیشه و افزایش تولیدات و در مجموع کنترل هزینه ها گردید. این اختراع د ررم باستان صورت گرفت و در مناطق حوزه مدیترانه شرق و لوانت گسترش بیشتری پیدا کرد.
قطب های اصلی شیشه گری
قطب های اصلی شیشه سازی این دوره ونیز (ایتالیا) اسكندریه (مصر) و دمشق در سوریه بودند. ولی سایر قطب های قدیمی این صنعت یعنی بین النهرین در ایران نیز كم و بیش فعال بودند.
استفاده های آگاهانه از اكسید های فلزی و بویژه ابداع شیشه های اوپال و رومی از دستاوردهای مهم شیشه سازان این عصر در ارتباط با تركیب بندی و مواد سازنده شیشه است.
شیشه‌گری در ایران باستان و سیر تحول آن تا به امروز
تاریخچه شیشه در یونان هم شکل گرفت. با پیدایش دو تمدن جدید یونان و ایران، شیشه‌سازی از نینوا به ایران و از مصر به یونان انتقال یافت و در شرق عصر شیشه‌های ایرانی در روند تحولات تاریخی صنعت شیشه متمایز با از روندهای قبلی ظاهر گشت.
صنعت شیشه سازی ایرانی در این زمان گسترش یافت و پویش جدیدی را در شیشه‌سازی شرق آغاز کرد. اقوام آریایی منطقه خوزستان و ایلام که همسایه‌ی بین‌النهرین بودند، از مدت‌ها پیش یعنی هزاره دوم قبل از میلاد و به ویژه در زمان امپراتوری ایلام که مرکز آن شوش بود با شیشه آشنا و از آن استفاده می‌کردند.
با سقوط شهر نینوا که بزرگترین شهر شیشه سازی در بین النهرین بود ، صنعت شیشه سازی از نینوا به ایران منتقل شد.
چغازنبیل
در تپه‌های خرابه‌های تاریخی چغازنبیل و و نیز در معابد مذهبی این ناحیه زیگورات که بین سال های ۱۲۴۵ تا ۱۲۶۵ قبل از میلاد ساخته شده مقدار زیادی مهره‌های استوانه‌ای شیشهای که آبی تیره هستند پیدا شده که امضای شیشه‌گران کاسیتی و ایلامی بر روی آنها می باشد
ار قلعه وتی در منطقه دیلمان تعدادی مهره و منجوق پیدا شده است که ساخت مهره های سفید ایرانی در قرن اول تا سوم میلادی بوده است.
در عصر ساسانی مهره های رنگین و تراش دار ومهره های دو قلو وجود داشتند و علاوه بر مهره انواع آویزهای گوش ، گردن ، لباس و اشکال مختلف انسان و حیوان ساخته می شدند.
در حوالی سال‌های ۱۲۰۰ تا ۱۱۰۰ قبل از میلاد تعدادی ظروف شیشه ای را باستان شناسان کنکاش و پیدا کردند اما روی این ظروف شیشه ای امضای شیشه گران سوری را دارد و با قعطیت نمی توان زمان آغاز ساخت ظروف شیشه ای را بدست آورد. با قطعیت نمی توان آغاز تاریخچه شیشه در ایران را تخمین زد.
درمنطقه‌ی مارلیک دو ظرف شیشهای موزاییکی به‌دست آمده که قدمت آنها به حدود ۱۲۰۰ الی ۱۰۰۰ سال قبل از میلاد می‌رسد.
در خرابه‌های تخت‌جمشید ظروف شیشهای به‌دست آمده شامل آبخوری، کاسه، بشقاب، پیاله‌ی شراب و یکسری ظروف شکسته که بازسازی آنها ، اکثر طرح و نقش خود را از ظروف فلزی برجسته گرفته‌اند.
بعضی از اقوام آریایی همچون قوم مارلیک که در دامنه‌های شمالی کوه البرزو در کناره‌های سپید رود و یا سواحل جنوبی دریای خزر مستقر شدند، آنها با منابع طبیعی دسترسی داشتند ، دسترسی به معادن طلا ، نقره و مس موجب رشد آنها در فرهنگ و هنر و صنعت گردید و آنها از ثروت بالایی برخوردار شدند. و در سطح بالایی از صنعت و هنر قرار گرفتند.
شیشه گری ایرانی دارای نوعی هویت مستقل بوده و در کارهای تزئینی و هنری تاثیر عمیقی در تاریخ داشته است. طرح ترنج که در ظروف فلزی مارلیک وجود داشته در ظروف شیشه ای ایرانی هم وجود داشته است.
شیشه گری در زمان هخامنشیان
در زمان هخامنشیان صنعت شیشه سازی وضعیت روشنی نداشته است و محل ساخت این ظروف را نمی توان مشخص کرد .
یکی از مهمترین مشکلات در تاریخ صنعت شیشه در ایران آن است که اشیا شیشه ای قدیمی یا اکثرا به سرقت رفته اند و یا توسط کشوهای مختلف وسارقان عتیقه از کشور خارج شده است و نمی توان تسلسل تاریخی این صنعت را مشخص کرد.
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی و تجاری که داشته پل ارتباطی در دنیای باستان بوده است . ورود شیشه های سوری و مصری و بین النهرین به ایران موجب تاثیرات متقابل دو فرهنگ می شود ۹۵ درصد شیشه های ایرانی در موزه های خارج قرار دارند.
امپراتوری باستانی ایران با حمله اسکندر فروپاشید، ولی پس از پایان دوره‌ی هلنی و سقوط سلوکیه به دست اشکانیان، با گسترش جغرافیایی صنعت شیشه رو‌به‌رو هستیم، به‌ویژه آن که با ایجاد جاده‌ی ابریشم، ایران محل تلاقی شرق و غرب و بر سر راه تجاری امپراتوری روم و چین قرار گرفت.
کنکاش‌های باستان‌شناسی نشان میدهد که تولید اشیا و ظروف شیشهای در شمال، شمال شرقی، غرب و به ویژه نواحی قدیمی دجله و فرات از نظر کمی و کیفی به حد بالا می‌رسد و شیشه‌ی ایرانی بازار نسبتا خوبی را در چین، ژاپن و اکثر کشورهای خاور دور به دست می‌آورد. البته از نظر شکل و شیوه‌ی کار، شیشه‌ی ایرانی هماهنگی و همسانی زیادی با شیشه‌های رومی دارند و این نشانه‌ی آن است که آمیزش فرهنگی از یکسو و رقابت تجاری از دیگر سو، بین این دو امپراتوری کاملا وجود داشته است.
در زمان ساسانیان ، تراش شیشه به اوج خود رسید و ظروف تراش‌دار ایرانی به شرق و غرب صادر می گشت. در موزه های بزرگ دنیا ،نمونه‌های فراوانی از این ظرف تراش‌دار نگهداری می‌شوند و از الگوهای انحصاری شیشه‌ی ایرانی در عصر باستان به حساب می‌آیند.
شیشه‌گران ایرانی برای ساخت شیشه از روش‌های تزئینی خاصی استفاده می کردند.به همین دلیل در شرق و غرب تقاضای شیشه ایرانی زیاد بود و در آن زمان مقبولیت بیشتری در جهان داشت.
شیشه گری بعد از پیدایش اسلام
مهم ترین تحول اجتماعی قرن هفتم میلادی پیدایش اسلام و فرهنگ خاص آن بود كه با تسلط بر جهان و بویژه اسكندریه ، دمشق و بین النهرین شیشه سازی وارد مرحله تحول جدیدی گردید و در تاریخ شیشه سازی شرق ، این دوره به شیشه های عصر اسلامی معروف است.
شیشه گری عصر اسلامی
یکی از سبک‌های مهم در تاریخچه شیشه گری در ایران و جهان، سبک اسلامی است. می‌دانیم قرون سوم و چهارم هجری قمری از دوره‌های طلایی تمدن اسلامی شمرده می‌شوند و این پیشرفت را حتی می‌توانیم در هنر‌هایی همچون شیشه گری نیز ملاحظه کنیم. تعدادی از ابداعات شیشه گران اسلامی عبارت‌اند از:
۱. ابداع روش « شیشه چرخی» در قرن ۷ میلادی برای تولید شیشه‌ی تخت
۲. ابداع روش‌های تراش عمیق بر روی شیشه برای ایجاد تصاویر زیبا
۳. ساخت تنگ‌های شیشهای، ظروف درب‌دار، حباب‌های روشنایی و ظروف پایه‌دار
۴. تلفیق هنر شیشه گری و میناکاری برای مطّلا کردن ظروف شیشهای
| 2500 قبل از میلاد | قالب شیشه ای برای کارهایی چون مهره های سنگ جواهرنشان | مدیترانه |
| 1550 قبل از میلاد | ظروف شکل گرفته هسته | مدیترانه |
| 1380 قبل از میلاد | ظروف هسته ای شکل ساخته شده داخلی | مصر |
| 799 تا 700 قبل از میلاد | موزائیک، ظروف قالب گیری موم گمشده | فینیقیه |
| 100 قبل از میلاد | امپراطوری روم و پیش رفت شیشه دمیده شده | امپراتوری روم |
| 14 میلادی | ظروف فرو ریخته و گداخته شده موزائیکی | مدیترانه |
| 15 میلادی | برش کاری و تراش کاری انبوه، تغییر شکل یافته ها از بلوک ها | مصر |
تصویر بالا مربوط به ظرف شیشه ای قرن سوم و چهارم هجری قمری می باشد. محل کشف این ظرف باستانی ایران و محل نگهداری آن موزه هنر لا آنجلس است.
دستاورد های شیشه سازی عصر اسلامی
موارد زیر مهم ترین دستاورد های شیشه سازی عصر اسلامی محسوب می شود :
- ابداع روش شیشه چرخی برای تولید شیشه تخت كه توسط سوری ها در حوالی قرن هفتم میلادی صورت گرفت .
- تراش عمیق كه بنای تصویر نگاری بر روی شیشه است .
- تنگ های شیشه ای با گردون دراز و باریك.
- ساخت ظروف درب دار و پایه دار.
- تحول در شكل و شیوه مینا كاری و استفاده از لعاب براق و مطلا كردن و ساخت شیشه های مینایی، پیدایش كاربرد های جدید
- شیشه ای برای ساخت حباب روشنایی لوستر و بطری.
شیشه گری اواسط قرن 16 : رواج در اروپا و ابداعات در ونیز
از اواسط قرن 16 میلادی به بعد به دلیل تحولات و تجرد طلبی غرب، ركود شیشه سازی شرق آغاز شد و اروپا به تولید كننده عمده شیشه و در راس آن ها ونیزی ها به پیشگام تحولات و ابداعات صنعت شیشه تبدیل شدند. حتی شكل ها و تزئینات بیان گر عصیان طلبی و تجرد طلبی در اروپاست.
تحولات شیشه گری اواخر قرن 19 : استفاده از ماشین برای تولید شیشه
شیشه سازی در اروپا گسترش جغرافیایی زیادی كرد و در اسپانیا، آلمان، چك و اسلواكی و انگلستان رواج یافت. انواع شیشه های سربی و بروسیلیكات ابداع شد و در آخرین مرحله از گسترش جغرافیایی این صنعت از اروپا به امریكا انتقال یافت و نهایتا در اواخر قرن 19 استفاده از ماشین برای تولید شیشه وارد این صنعت شد و تحولات بنیادین در كوره ها و ماشین ها در فرآیند تولید شیشه صورت گرفت.
شیشه گری در قرن بیستم : خطوط تمام اتوماتیك تولید شیشه
در قرن 20 شاهد ساخت خطوط تمام اتوماتیك تولید شیشه هستیم، ماشین های شیشه سازی به صورت اعجوبه های الكتریكی – مكانیكی با سرعتی زیاد وارد بازار شدند.
كوره های تولید ظروف شیشه با قدرت ذوب صد هزار تن در سال تجلی با شكوه همان رویای شیشه سازان عصر باستان است كه برای ساخت یك ظرف ساده شیشه ای قرن ها اندیشه انسانی خود را در كوره های كوچك كارگاهی خود سوزاندند.
ٰتاریخچه شیشه گری در ایران
قدمت ظروف شیشهای در ایران به شکل‌گیری اولین تمدن‌ها باز می‌گردد. در جدول زیر می‌توانید به تفکیک دوره‌ی تاریخی انواع شیشه و شیشه گری در ایران را رصد کنید:
| دوره‌ي تاریخی | ویژگی‌های سبک شیشه گری |
| پیش از تاریخ | حضور بطری‌های شیشهای در مکشوفات تمدن‌های مارلیک و چغازنیبل |
| هخامنشیان | انواع مهره‌های شیشهای که به رنگ‌های سیاه و سفید دیده شده‌اند و اکنون در موزه‌ی آبگینه‌ی تهران به نمایش در آمده‌اند. |
| ساسانیان | شیشه‌های لاجوردی و تراش خورده‌ی این دوره در کشور چین بسیار مشهور بودند و شیشه ساسانی نامیده می‌شدند. |
| اشکانیان | تولید جام‌های پایه‌دار شیشهای با نقش‌های برجسته |
| سلجوقیان | اوج صنعت شیشه گری دستی در ایران – ساخت شیشه‌هایی با قطر بسیار کم ( در حد میلیمتر) |
| مغول‌ها | از بین رفتن رواج شیشه گری و پیشرفت کاشی کاری و سفالگری |
| صفویان | رونق دوباره‌ی تولید و استفاده از شیشه علی‌الخصوص توسط شاه عباس |
| قاجاریان | ورود روش‌های صنعتی ساخت شیشه و واردات شیشه‌های خارجی- افول شیشه گری دستی |
همینطور که مشاهده می‌کنیم با مدرن شدن جهان، شیشه‌گری دستی به مرور افول پیدا کرد. با این حال هنوز هم در برخی شهر‌های ایران و جهان (مانند تهران، اصفهان، شیراز و ونیز در ایتالیا) شاهد وجود و فعالیت این کارگاه‌ها هستیم.
مواد مورد استفاده در ساخت شیشه
در روش دستی ساخت انواع شیشه مواد و ترکیبات گوناگونی دخیل هستند. هرچند که پایه و اساس تشکیل هر گونه شیشهای، وجود ماده‌ای به نام سلیس و مشتقات آن است. برای مایع و روان کردن سنگ‌های چخماق یا چینی از عناصر ذوب کننده‌ای مانند سولفات، کربنات و استات سدیم استفاده میشود تا نقطه ذوب سلیس پایین آمده و حالت روان پیدا کند.
موادی مانند کلیسم کربنات کمک می‌کند تا در مرحله‌ی ذوب شدن، سلیس و ترکیبات سدیم به خوبی مخلوط شوند.
ابزار شیشه گری
- میله‌ی دم (بوری)
- سنگ کار
- قاشق چوبی
- دستگاه آب
- قالب تخته
- قیچی
- تیغ
- و…
صنایع دستی شیشه ای
شاید بتوانیم همان ظرف اولیه‌ای که از کارگاه شیشه گری بیرون می‌آید را به نوعی یک صنعت دستی بدانیم. اما هنرمندان با ذوق کشورمان همواره کوشیده‌اند با تلفیق انواع هنرها با یک‌دیگر، اشیائی چند برابر زیباتر تولید کنند. در ادامه برخی از این هنر‌هایی که در آنها از شیشه استفاده میشود را به شما معرفی خواهیم کرد:
نقاشی روی شیشه
ویترای یا شیشه‌ی نقشینه یکی از محبوب‌ترین صنایع دستی در جهان است. در این هنر با استفاده از ابزار و رنگ‌های مخصوص نقوش زیبایی بر شیشه‌ها کشیده می‌شوند و بعد با قرار گرفتن در کوره رنگ و طرح آنها تثبیت میشود. کاربرد این نوع شیشه‌ها در معماری و چینش دکوراسیون داخلی بسیار مشهود است.
شیشه گری مینیاتور
یکی دیگر از هنرهای بسیار زیبا که بیشتر تاکید بر ساخت شیشه دارد تا پرداخت آن هنر شیشه گری مینیاتور است. اشیاء خلق شده در این رشته همگی برای ما آشنا هستند اما ابعادی بسیار ریز و میناتوری دارند و به عنوان وسیله‌ای دکوری به کار می‌روند.
چاپ دستی روی شیشه
مونوپرینت یا چاپ روی شیشه شیوه‌ای از تصویرگری دستی است که در آن هنرمند با استفاده از سطح صاف و صیقلی شیشه بر روی کاغذ طرح خود را به زیبایی چاپ می‌زند.
آموزش شیشه گری
ابزار و مواد شیشه گری
از ابزار و مواد مورد استفاده در شیشه گری می توان موارد زیر را نام برد:
سنگ سیلیس (که برای صرفه جویی از خرده شیشه استفاده می شود )
مواد رنگی برای رنگی کردن شیشه ها مانند اکسید کبالت ، مس، آهن، منگنز، گوگرد . رنگ‌های مورد استفاده به صورت پودر و قابل ترکیب با حلال خاص و رنگ‌های محلول از اکسید فلزات تهیه شده‌است.
برای تراش کاری روی شیشه ها از سنگ مخصوص و ابزار فرز استفاده میشود که با استفاده از سنگ طرح ها و خطوط ایجاد شده عمیق تر هستند. این سنگ با قابلیتهای تراش و مات کردن در تزئین کاربرد دارد.
آموزش شیشه گری با روش دمیدن آزاد
این روش از زمان معرفی آن در اواسط قرن اول قبل از میلاد تا اواخر قرن نوزدهم، جایگاه برجسته‌ای در آموزش شیشه گری و شکل‌دهی به شیشه داشت و امروزه هنوز به‌عنوان یک تکنیک شیشه‌سازی، به‌ویژه برای اهداف هنری، مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرآیند دمیدن آزاد، شامل دمیدن هوا به داخل قسمت مذاب شیشه است که در یک انتهای لوله قرار دارد. این اتفاق در اثر ایجاد یک پوست الاستیک در قسمت داخلی حباب شیشهای رخ میدهد. بعد از این فرآیند، شیشه‌گر می‌تواند شیشه مذاب را به‌سرعت باد کرده و به شکل لکه‌ای منسجم و دلخواه درآورد.
مواد و مصالح شیشه‌گری
1.عناصر پایه در شیشه گری: سیلیس یا اکسید سلیسیم ماده اصلی تمام تولیدات شیشه‌است که به صورت شن، سنگ چخماق یا سنگ چینی وجود دارد. اکسید بوریک به عنوان عنصر اصلی در ساخت شیشه استفاده میشود.
۲. عناصر ذوب‌کننده: این عناصر مانند سود به صورت کربنات سدیم، سولفات سدیم، استات سدیم نقطه ذوب سیلیس را پایین آورده، به ضمیر شیشه حالت قلیایی می‌دهند.
۳. عناصر تثبیت‌کننده: برای مخلوط شدن بهتر مواد اصلی و ذوب‌کننده و همچنین جلوگیری از حل شدن شیشه در مواد مختلف از این مواد استفاده می‌کنند. کربنات کلسیم از رایج‌ترین مواد تثبیت‌کننده‌است.
۴. عناصر سفیدکننده: برای خنثی کردن یک رنگ در خمیر شیشه از رنگ دیگر استفاده می‌کنند؛ مثلاً برای خنثی کردن قرمز از سبز استفاده می‌کنند.
وسایلی که در کارگاه شیشه‌گری سنتی به‌کار می‌رود:
۱. بوری (میله دم): این ابزار یک لوله توخالی و فولادی است که به طول ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتی‌متر و قطر ۵/۱ تا ۲ سانتی‌متر می باشد. که برای برداشتن شیشه مذاب از داخل کوره به کار می‌رود.
۲. سنگ کار: از جنس سنگ یا فلز بری گرم کردن مواد روی میله دم استفاده میشود.
۳. قاشق چوبی: به صورت ملاته گیر که همیشه خیس است و نقش قالب را دارد.
۴. دستگاه آب: حوضچه فلزی مکعب مستطیلاست که دارای آب است و برای خنک کردن استفاده می شود.
نحوه شیشه گری
1. مرحله اول
سر لوله دم را با آرامش و به آرامی در بار (بار یعنی، ماده ای مناسب که در کوره موجود است و شامل ترکیب سیلیس و خورده شیشه می باشد ) کوره و به مقداری کم فرو ببرید و اندازه کمی بچرخانید تا کمی بار به آن جذب شود.
2. مرحله دوم
در این قسمت، دم را از کوره بیرون بیاورید به صورتی که دور محور خود دم آن را می چرخانید، دم را در جهت های مختلف گردش بدهید تا بار به قول معروف «شرّه» نکند و در بخش سر دَم ثابت باشد.
3. مرحله سوم
در این بخش باری را که در مرحله سردم ثابت مانده بود را بر روی یک تکه ی آهنی صاف ( سنگ کا ر) ورز بدهید و در آخر قسمت پایانی بار را هم با سطح ساده شده ارتباط می دهند تا مقداری سرد شود. به این کار عمل سنگ کاری نیز می گویند.
4. مرحله چهارم
در این قسمت باید در ماده خود فوت کنیم تا یک حباب به قطر 5 تا 7 سانت تشکیل بشود. در قسمت آخر ساخت حباب اولیه، چند دقیقه صبر می کنید تا گوی سرد بشود و رنگ آن از قرمز به رنگ بار مورد نظرمان برگردد.
5. مرحله پنجم
در این قسمت دوباره باید گوی اولیه را در داخل کوره ببریم و حرارت دهیم و گوی را دوباره بچرخانیم تا بار به آن بچسبد.
6. مرحله ششم
بعد از خارج شدن لوله دم از کوره دوبارهاما اینبار باید لوله را روی محور خود بچرخانیم اما این بار به این مورد اکتفا نمی کنیم و به جهات دیگر هم لوله را می چرخانیم.
7. مرحله هفتم
دوباره در داخل حباب خود فوت می کنیم تا اندازه آن بزرگ تر بشود و سپس آن را درون قاشق خیس قرار می دهیم و آن را می چر خانیم؛ با این کار هم حباب سرد تر می شود و از حالت خمیری در می آید و هم در قسمت های بعدی عمل دمیدن راحت تر می شود و آخر باعث یکنواخت شدن شیشه از نظز ضخامت در طول کل کار می شود.
8. مرحله هشتم
در این قسمت بسته به اینکه گردن ظرف ما چقدر بلند باشد، انبر را باید به گلوگاه نزدیک کنیم و همینطور که داریم ظرف را دور محور خود می چرخانیم انبر را با کمی فشار به انتهای حباب نزدیک می کنیم.
9. مرحله نهم
در این قسمت باید درگلوگاه حباب و دَم،به اندازه فشار وارد کنید که به‌گونه‌ای که قطر این دو قسمت یکی شود و یک شیار در آن قسمت به وجود بیاید.
10. مرحله دهم
در این مرحله دم نهایی درون حباب داده می شود که به اندازه ظرف شما بستگی دارد؛ یعنی باید به همان مقدار درون شیشه فوت کنید و هم زمان با آن کف شیشه خود را صاف کنید تا تعادل مورد نیاز بر قرار شود.
11. مرحله یازدهم
در این بخش باید یک نفر به کمک استاد کار بیاید تا با لوله ای که به اصطلاح به آن واگیره گفته می شود به مرکز قسمت مسطح کار کمی فشار وارد کنند تا یک گودی ایجاد شود؛ این کار در اصول شیشه گری باعث حفظ تعادل کار می شود.
12. مرحله دوازدهم
استاد در این مرحله با کارد روی شیاری که در قسمت نهم ایجاد شد خش می اندازد و بعد از آن چند قطره آب سرد روی آن میریزد و تمام این موارد را در حالی انجام میدهد که دارد ظرف را میچرخاند.
13. مرحله سیزدهم
در این جا ما باید ظرف را از گیره جدا کنیم که ابتدا چند قطره آب سرد در محل مورد نظر می ریزیم، سپس با ضربه ای آهسته آن را جدا می کنیم و کوزه را درون کوره می گذاریم تا کمی حرارت بخورد و نرم بشود.
15. مرحله چهاردهم
زمانی که ابه ظرف داغ است باید آرام آرام به آن فشار بیاوریم تا قطر دهانه ظرف به اندازه مورد نیاز برسد.
16. مرحله پانزدهم
در مرحله آخر ظرف به گرم خانه منتقل می شود تا واگیره را از آن جدا کند، حال باید به مدت 48 ساعت ظرف را به حال خود رها کنیم تا در گرم خانه بماند و سرد شود و در این زمان دمای مکان مورد نظر از 500 درجه ساتنی گراد به 20 درجه سانتی گراد آرام آرام کاهش می یابد.
آموزش شیشه گری مدرن
تبدیل مواد خام به شیشه در حدود ۲۴۰۰ درجه فارنهایت (۱۳۲۰ درجه سانتیگراد) انجام میشود. در این مرحله، شیشهْ آنقدر گرما ساطع می‌کند که تقریباً سفید و داغ به نظر برسد. بعد از این، شیشه را رها می‌کنند تا حباب‌هایش از جرم ماده اولیه خارج شوند و بعد دمای کار در کوره را به حدود ۲۰۰۰ درجه فارنهایت (۱۰۹۰ درجه سانتیگراد) کاهش می‌دهند. در این مرحله، شیشه به رنگ نارنجی روشن به نظر می‌رسد. هرچند اکثر فرآیند شیشه گری بین ۱۶۰۰ تا ۱۹۰۰ درجه فارنهایت (۸۷۰ و ۱۰۴۰ درجه سانتیگراد) انجام میشود. برای مثال شیشه سودالیم تا حدودی پلاستیکی باقی می‌ماند و تا ۱۳۵۰ درجه فارنهایت (۷۳۰ درجه سانتیگراد) قابلیت اجراکاری دارد. بازپخت هم معمولاً بین ۷۰۰ تا ۹۰۰ درجه فارنهایت (۳۷۱ و ۴۸۲ درجه سانتیگراد) انجام میشود.
آموزش شیشه گری در خانه
برای شیشه گری در خانه به چند ابزار اصلی نیاز دارید؛ اولینش میله‌های شیشهای است که با اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف پیدا میشود. دومین مورد سنبه یا Mandrel است؛ شیشه داغ دور سنبه‌ها پیچیده میشود. سومین مورد صفحات Marving هستند؛ این موارد ابزارهایی هستند که در مراحل تکمیلی شیشه گری مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنها معمولاً از فلز ساخته می‌شوند و به صاف‌کردن دست‌رنج کار شما کمک می‌کنند. شیشه در‌حالی‌که در حال خنک‌شدن است بر روی سطح حفره غلت می‌خورد تا از شر هر توده یا برآمدگی که در یک قطعه نهایی ایده‌آل نیست، خلاص شود.
چهارمین مورد، مشعل لامپ کاری است؛ به جای یک کوره بزرگ، به یک مشعل کوچک و منبع سوختی مثل مخزن پروپان نیاز دارید. یک مشعل با کیفیت بالا مهمترین ابزار بین وسایل لازم برای شیشه گری در خانه است. پنجمین وسیله لازم Bead Release یا رهاساز است؛ این مورد یک ماده مایع است که سنبه‌ها در آن فرو می‌روند تا از چسبیدن خرده‌شیشه‌ها به آنها جلوگیری کند. استفاده از این وسیله به شما امکان میدهد بارها و بارها از سنبه استفاده کنید. ششمین مورد هم چنگک و چکش کوچک است؛ چنگک در شیشه‌کاری یک میله فلزی کوچک با انتهای خمیده است و چکش هم سر محکم و برآمده‌ای دارد. این دو ابزار، شیشه داغ را شکل می‌دهند و به شما امکان می‌دهند در صورت نیاز شیشه را بچرخانید، بکشید و فشرده کنید.
مورد هفتم پتوی فیبری خنک‌کننده (به جای آنیلر) است؛ از پتوهای الیافی برای خنک‌کردن، استفاده میشود. بیشتر آنها می‌توانند گرمایی تا ۲۳۰۰ درجه فارنهایت را تحمل کنند. درنهایت مهمترین قسمت آموزش شیشه گری در خانه را داریم که تجهیزات ایمنی است؛ تجهیزات ایمنی مانند دستکش، عینک و پیش‌بند ضروری هستند. هیچ آموزش شیشه گری بدون توجه به این ابزارهای ایمنی، ارزش یادگیری ندارد.
آخرین دیدگاه‌ها