پادکست دوراونتاش / اپیزود آموزش منبت کاری
آموزش منبت کاری در منزل
در این مطلب قصد داریم آموزش منبت کاری در منزل را با تمام نکات، ابزار و ایده های کاربردی به شما بگوییم. نام منبت از ریشه نبات به معنی گل و گیاه یا رویانیده گرفته شده است و در لغت به معنای کنده کاری روی چوب می باشد. هنر منبت کاری یکی شاخه های صنایع دستی است که در آن نقش ها به صورت برجسته روی سطح کار ایجاد می شوند که یکی از سرگرم کننده ترین و جذاب ترین هنرهای چوبی است.
منبت کاری به چه معنا است؟
اگر بخواهیم تعریف دقیقی از منبت ارائه دهیم، باید گفت منبت ، به هنر کندهکاری و برجستهسازی بر روی چوب طبیعی اطلاق میشود که به وسیلهی هنر دست استاد منبت کاری انجام میشود. هنر منبت کاری ، به معنی بکارگیری هنر در ایجاد نقش و نگارهای برجسته بر روی یک زمینهی کار است که در بیشتر موارد چوب است.
منبت کاری، غالبا بر روی چوب انجام میشود. این جمله بدان معناست که زمینهی چوب و نقوش برجسته میتواند، مادهی اولیهای به غیر از چوب ( مانند فلز ) نیز داشته باشند اما آنچه در فرهنگ عامیانه به عنوان هنر منبت کاری شناخته میشود همان شاخهی مهم منبت کاری چوب است! بنابراین منبت در زبان عامیانه و غیر تخصصی، به معنای کندهکاری و برجسته سازی نقوش بر روی چوب طبیعی است.
منبت کاری ، علاوه بر این که یک هنر مهم و قابل اعتناء محسوب میشود، یک صنعت است و در حوزه صنایع قرار میگیرد.
با استفاده از هنر و صنعت منبت ، کارها و آثار تزئینی و کاربردی بسیاری تهیه و ساخته میشود که علاوه بر کاربرد و مورد استفادهای که دارند، زیبایی چشم نوازی نیز داشته و باعث زیباتر شدن محیطی میشوند که از آنها استفاده میشود.
منبت، هنری شناخته شده در سطح جهانی است، اگر چه آن اندازه که باید و لازم است حق مطلب دربارهی این هنر ارزشمند ادا نشده است، با این وجود امروزه تمایل افراد هستند به سمت این هنر ارزشمند و نفیس ایرانی بیشتر شده و افراد بیشتری از آن استقبال میکنند.
از هنر منبت در آثار هنری تزئینی و حجمی به صورت گسترده استفاده میشود و این هنر اصیلی ایرانی، مجددا مورد استقبال و توجه هنر دوستان ایران زمین قرار گرفته است.
معرفی ابزارهای آموزش منبت کاری
- میز کار
- انواع مغار (تخت، گلویی، نیم باز و شفره)
- چکش : جهت ضربه زدن بر روی مغار .
- گیره و یا پیج دستی : جهت نگه داشتن چوب بر روی میز کار.
- چاقوی منبت کاری تراش دهنده
- اسکنه : جهت کندن و شکاف دادن چوب در ساخت اتصالات و پیوندها
- کوبه ها : ابزارهای تیزی هستند که در روش های تراش دهی چوب استفاده می شوند.
- اره مویی : قابل استفاده در مشبک منبت.
آموزش منبت کاری | چوب مورد استفاده در منبت کاری
انتخاب چوب و چوب شناسی در آموزش های منبت کاری از نقش مهمی برخوردار است. شما باید بتوانید چوب مناسب را با توجه به طرحتان انتخاب کنید چرا که زیبایی کار نهایی وابسته به نوع چوب مورد استفاده است.
چوب هایی که در زیر نام برده شده است در منبت کاری بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند :
- چوب گردو
- چوب گلابی
- چوب چنار
- چوب نارون
- چوب راش
- چوب تبریزی
- چوب باس
- چوب آلبالو
- چوب ماهون
- چوب بلوط سفید
هر کدام از این چوب ها بافت و رنگ متفاوتی داشته و در مجموع برای خلق آثار هنری مناسب می باشند.
مراحل آموزش منبت کاری
در زیر اصول حکاکی روی چوب را توضیح داده ایم، اما برای یادگیری منبت کاری به طور عملی، در آموزشگاه ها یا کلاسهای آنلاین شرکت کنید یا بطور مستقیم از یک استاد کار آموزش ببینید. البته برای کار با چوب رشته دانشگاهی و تحصیل اکادمیک نیز وجود دارد .یکی از هنرهایی که در رشته تحصیلی کارشناسی صنایع دستی از زیرگروه هنر تدریس می شود، کار با چوب (منبت و معرق) است که در کارشناسی ارشد هم می توانید آن را تخصصی ادامه بدهید.
- طراحی نقشه و انتخاب طرح
- انتخاب چوب : برای انجام منبت کاری حتما از چوب محکم استفاده کنید، از چوبهایی استفاده شود که بدون گره بوده و بافت ریز، متراکم و سنگین داشته باشند تا بتوانند ضربات مغار و چکش را تاب بیاورند و در حین انجام کار، نشکنند. دقت شود حکاکی و کنده کاری باید در جهت رگه های چوب باشد.
- طرح را با کاربن روی چوب پیاده کرده و بعد برش اولیه را شروع کنید (برای دقیق تر شدن حدود طرح می توانید آنرا پرینت گرفته و با چسب چوب روی سطح چوب بچسبانید).
- پس از برش طرح، زمینه را تا 3/4 عمق چوب خالی کنید.
- پس از کندن زمینه شروع به فرم دهی چوب با ابزار کنید.
- پرداخت منبت : سنباده کشی فراموش نشود، در نهایت از روغن جلا برای براق شدن طرح استفاده کنید.
سبک های متفاوت منبت کاری
- منبت معرق : از چوبهای متفاوتی برای تکمیل طرح استفاده شده و آنها را همچون پازل کنار هم چیده و منبت کاری می کنند.
- برجسته نمایی : طرح نهایی از زمینه بیرون آمده و به نوعی رویانده خواهد شد. با تکمیل شدن طرح همه قسمت ها برجسته سازی خواهند شد و در نهایت طرح اصلی دیده خواهد شد و زمینه از چشم پنهان می ماند.
- پیکر تراشی : در زیرگروه مجسمه سازی قرار دارد.
- منبت مشبک : قسمت هایی از چوب بریده شده و بقیه ی طرح منبت کار می شود.
کسب درآمد بعد از آموزش منبت کاری
کار با چوب یکی از شاخه های صنایع دستی است که با یادگیری این هنر می توانید از آن درآمد های بالا کسب کنید. در ابتدای کار شما تنها به یک میز کار، ابزارهای کار با چوب، فضایی حدودا تا3 برابر میز کارتان و متریال اولیه یا همان چوب نیاز دارید. باید بدانید که معمولا ابزارهایی که می خرید، برایتان استفاده دائمی خواهد داشت و خراب نمی شوند. پس شما بجز هزینه خرید چوب و ابزار کار، هزینه ای دیگری ندارید (برای مکان از ابتدا هزینه نکنید، خانه خودتان، یا یکی از آَشناهایتان یا… جایی را پیدا کنید. حتی اگر کوچک هم باشد کافیست. اگر به این کار علاقه مند شدید و خواستید ادامه بدهید برای گسترش کار، کارگاه یا مغازه ای اجاره کنید).
باید بدانید که درآمد شما در این زمینه تنها به ساخت و فروش وسایل چوبی و تزئینی ختم نمی شود و حتی از فروش ضایعات آن هم می توانید درآمد کسب کنید بدین صورت که :
- برخی شرکتهای صنعتی خاکاره حاصل از برش چوب را باقیمتی خوب از نجارها خریداری میکنند (جهت تمیز کردن برخی قالبهای صنعتی).
- تکههای ریز و نرم حاصل از رندیدن چوب را پوشال گویند که از فروش آنها سالیانه چند میلیون درآمد خواهید داشت.
- قابلیت تبدیل شدن ضایعات کارگاهتان به کود رگانیک برای استفاده کشاورزها.
- برخی از استادان هم از ضایعات کارگاهشان برای بخاریهای چوب سوز استفاده می کنند و در زمستان کارگاه و محل فعالیت خود را گرم میکنند.
مواد و ابزارهای لازم برای منبت کاری صورت روی چوب
- چاقوی منبت کاری
- چاقوی ریز
- اسکنه مورب: 5 میلی متری
- اسکنه شماره 3: 10 میلی متری
- اسکنه شماره 5: 3 میلی متری
- برس دندانه دار
گام ۱: نقطه هدف را آماده کنید. زیرا بینی برجسته تر از سایر قسمت های صورت است پس از گوشه چوب به عنوان مرکز بینی شروع کنید.
قسمت جلویی را صاف کرده و در مسیر خط چشم با چاقوی منبت کاری برشی را ایجاد کنید.
به سمت برش ایجاد شده برش بزنید تا بینی از چشم فاصله بگیرد.
کاسه چشم نزدیک بینی را عمق بدهید تا چشم ها از مرز بینی جدا شوند.
گام 2: تیغه بینی را عریض کنید. از آنجا که این بینی پهن است، باید ضخامت کلی آن را افزایش دهید.
در غیر اینصورت چشم ها تناسبی با بینی نخواهند داشت.
از قسمت پیشانی برشی را ایجاد کنید و از چاقو برای کندن تیغه عمیقتر استفاده کنید.
گام 3: زیر بینی را صاف کنید. برشی را زیر بینی با چاقوی منبت کاری ایجاد نمایید.
به سمت این برش باز هم برش بزنید تا چوب زیر بینی از میان برود. این کار باعث می شود که نوک بینی از بقیه صورت جدا شود.
گام 4: لبه های بینی را طراحی کنید. در اطراف بینی برش بزنید تا بینی از گونه ها جدا شود.
نیمی از بینی از صورت بیرون زده و مابقی آن بر روی صورت است. اینکار بینی پهن و درشتی را می سازد.
گام 5: گوشه های خارجی بینی را ایجاد کنید. از اسکنه مورب و چاقوی منبت کاری استفاده کنید.
گوشه های خارجی بینی را برش بزنید. سپس برای ایجاد پشت بینی که بر روی صورت قرار گرفته برش بدهید.
گام 6: گونه ها و اطراف بینی را اصلاح کنید. اطراف بینی تا حدقه چشم را کنده کاری کنید.
اگر راست دست هستید از چاقو بر روی سمت راست صورت و اسکنه سمت چپ آن استفاده کنید.
اینکار به شما کمک می کند تا تقارن صورت را حفظ کنید.
در صورتی که راست دست هستید با سمت راست بینی و اگر چپ دست هستید با سمت چپ شروع کنید.
کاسه چشم را با اسکنه مورب عمق دهید.
گام 7: شکل بینی را اصلاح کنید. از اسکنه مورب 5 میلی متری برای صاف کردن و شکل دادن به اطراف بینی استفاده کنید.
گام 8: زیر بینی را اصلاح کنید. از اسکنه مورب برای گرد کردن و شکل دادن به زیر بینی استفاده کنید.
در گوشه زیرین بینی برشی را ایجاد کرده و به سمت تیغه های بینی پیش بروید. اینکار در ایجاد خطوط لبخند هم موثر است.
گام9: بینی را تمام کنید. سوراخ های بینی را بکنید و چوب را به صورت افقی قرار دهید.
از اسکنه شماره 5 در هر دوپره ها استفاده کنید. برش هایی را با چاقوی ریز ایجاد کنید.
پس مانده های چوب را با برس دندانه دار بردارید. چند چروک در بالای بینی با چاقوی ریز ایجاد کنید.
گام 10: در مورد نحوه اتمام چشم تصمیم گیری کنید.
مطمئن شوید که پلک بالا برجسته تر از پلک پایین است.
اگر می خواهید چشم را رنگ کنید، کار حکاکی تان تمام شده است.
اگر می خواهید اثر طبیعی داشته باشید رنگینه و مردمک را نیز کنده کاری کنید.
گام 11: رنگینه را کنده کاری کنید. از اسکنه شماره 6 برای برش دادن اطراف رنگینه استفاده کنید.
پلک ها قسمتی از رنگینه را می پوشانند مگر اینکه شما بخواهید در این اثر حالت تعجب یا ترس را نشان دهید.
قسمت رنگینه باید کمی با هم ابزار گود شود تا سایه بیاندازد.
رنگینه را با چاقوی ریز و اسکنه کوچک تمیز کنید.
گام 12: مردمک چشم را کنده کاری کنید. با اسکنه V شکل مردمک را بکنید.
تمام مردمک در زیر پلک بالا نمایان است.
آنرا با اسکنه V کنده کاری کرده و با چاقوی ریز تمیز کنید. هدف ایجاد سایه ای عمیق است.
کنده کاری گوش
گام 1: مستطیلی را برای گوش بکشید.
برش انتهایی را در بالای مستطیل با چاقوی کنده کاری ایجاد کنید و به سمت پایین برش بزنید.
در زیر مستطیل هم برش بزنید و با چاقوی مخصوص منبت کاری به سمت بالا برش بزنید.
در خط خارجی مستطیل با استفاده از اسکنه شماره 3 برشی را ایجاد کنید و به سمت برش انتهایی بروید.
گام 2: زاویه خارجی و بالای گوش را با استفاده از چاقوی منبت کاری نازک کنید.
سپس شکافی را در کنار گوش با استفاده از چاقوی منبت کاری ایجاد کنید
گام 3: گوشه پایین گوش را صاف کنید. از چاقو استفاده کنید.
گام 4: زبانه ی گوش را شکل دهید. زبانه گوش غضروفی کوچک است که جلوی سوراخ گوش قرار دارد.
در اطراف آن برشی را ایجاد کرده و برای اینکه برجسته تر شود به سمت بالا برش بزنید.
گام 5: زاویه داخلی گوش را کنده کاری کنید. از ابزار V 3 میلی متری استفاده کنید.
گام 6:قسمت اطراف زبانه گوش را عمیق تر کنید.
گام 7:از ابزار V استفاده کنید. اینکار باعث می شود که سایه واقعی در اطراف زبانه ایجاد شود.
گام 8: کناره های گوش را گرد کنید. از اسکنه کج یا چاقوی منبت کاری استفاده کنید.
گام 9: داخل گوش بالایی را شکل دهید. از اسکنه شماره 11 برای ایجاد شکل Y در بالای گوش استفاده کنید.
آن منطقه را اصلاح کنید و گوشه های تیز را با چاقوی ریز و اسکنه کوچک گرد کنید.
گام 10: لبه های گوش را اصلاح کنید. از اسکنه مورب 5 میلی متری و چاقوی منبت کاری استفاده کنید.
تمامی لبه های تیز را گرد کنید.گ
گام 11: پشت گوش را برش بدهید. از اسکنه شماره 3 استفاده کنید.
پشت گوش را با چاقوی منبت کاری اصلاح کنید.
سه گام اصلی در این حکاکی روی چوب وجود دارد:
- طراحی کلی
- هم تراز کردن
- و جزئیات پردازی.
با انتقال الگو بر روی تکه چوب شروع می کنیم.
توجه داشته باشید که پرسپکتیو در اندازه های مختلف قو و روی هم قرار دادن آن ایجاد می شود.
آخرین دیدگاهها