آموزش هنر نگارگری یکی از زیر شاخه‌های طراحی سنتی می‌باشد که در میان آثار مختلف طراحی و نقاشی سنتی از تنوع موضوع، رنگ‌آمیزی، ترکیب‌بندی و گستردگی بیشتری برخوردار است. این هنر در بیشترِ فرهنگ های جهانی و به ویژه ایران وجود داشت و همواره با هنر کتابت یا خطاطی همراه بوده است
می توان گفت نگارگری هنری است که مستقیم از نظام عاطفی و حسی و فکری زندگی مردم ایران زمین مایه گرفته و هم پای زندگانی تاریخی مردم ایران دگرگون شده است
هنر نگارگری چیست؟
در میان هنرها، هنر نقاشی می‌تواند نزدیک‌ترین پیوند را میان تفکر و احساس برقرار سازد. در بین شیوه‌های گوناگون نقاشی، هنر نگارگری ایران با استفاده‌ی صحیح از به کار بردن رنگ، شکل و فضا شاید یکی از شیوه‌های موفق باشد.
نگارگری ایرانی برای نمایش فضا در اثر خود، به‌جای استفاده از خطوط همگران که در اثرش ایجاد عمق می‌نماید از خطوط همگرا که در اثرش ایجاد عمق می‌نماید از خطوط موازی و منحنی استفاده می‌کند و با بهره‌گیری از سطوح مختلف به خصوص جلو به عقب و پله مانند که یکی پشت سر دیگری قرار می‌گیرد حرکت در فضا را از پایین به طرف بالا، بدون آن که اشیا کوچک‌تر شوند روی سطوح تصویر نمایش می‌دهد؛ در حالی که عمق تصویر همچنان محسوس است. نگارگر ایرانی، هرگز تلاش نمی‌کند که تنها آیینه‌ای در مقابل طبیعت قرار داده هر آن چه را که می‌بیند به اندازه کوچک‌تر ترسیم کند بلکه او می‌خواهد ظاهر و باطن طبیعت را در قالب شکل، رنگ و فضا بازگو نماید و تاثیری از ذهن خلاق خود بر آن به جای گذارد. با این توضیح نقاشی ایرانی دارای پنج ویژگی خاص است که عبارت‌اند از:
1- استفاده از خطوط قلم‌گیری به جای کارگیری سایه روشن
2 – استفاده از فضای نورانی بدون استفاده از زاویه خاص
3 – به کارگیری رنگ‌های درخشان و تخت
4- به کارگیری سطح و پرهیز از پرسپکتیو و نمایش عمق
5- نمایش اشیا از بهترین زاویه دید
طراحی در نگارگری
شیوه طراحی نگارگران ایرانی نیز دنباله رو هنر خوشنویسی در خط فارسی است و چون طراحان ایرانی، خوشنویسان چیره دستی نیز بوده‌اند به همین دلیل فن قلم‌گیری را در طراحی و نگارگری ایرانی به کار برده‌اند. ویژگی اصلی در هنر نگارگری استفاده هنرمندان از خطوط منحنی، عدم رعایت حجم، دوری و نزدیکی اشیا است
هنرمندان با قلم‌گیری یا پیچاندن قلم، ضخامت خطوط را در نقاشی تغییر می‌دهند و تکرار این عمل موجب پیدایش سایه روشن و حجم در تصویر می‌شود. به‌طورکلی می‌توان گفت خط و قلم‌گیری دو رکن اصلی در نقاشی ایرانی (نگارگری) هستند که در ادامه توضیح داده شده‌اند
خط در نگارگری
در نگارگری ایرانی به کارگیری عناصری چون خط، طرح، رنگ، ابزار و شیوه‌های اجرا از اهمیت خاصی برخوردار است و زیربنای این هنر با استفاده از خط شکل می‌گیرد .عنصر خط دارای تعریف‌های مختلفی است. در نقاشی ایرانی، خصوصیات و ویژگی خاصی را در برمی‌گیرد و در دو نقش اساسی ظاهر می‌گردد
اول این که شکل‌ها و فضاهای مختلف را از یکدیگر جدا می‌سازد و دوم جایگزین سایه روشن و حجم می‌شود. با استفاده از کندی و تندی خط، شکل‌ها و فضاها را از یکدیگر جدا می‌سازد. بدین گونه که خطوط اصلی و سایه‌دار را ضخیم و پر رنگ قلم‌گیری کرده و شکل‌هایی را که دارای نقش کم‌تری هستند با خطوط فرعی و یا نازک‌تر و کم‌رنگ‌تر قلم‌گیری میکنند
خطوط قلم‌گیری در نقاشی ایرانی به پنج دسته تقسیم می‌شوند که عبارتند از
1-خطوط یکنواخت: خطوطی است که با یک ضخامت ترسیم می‌گردد و مهارت یک هنرمند نقاش ایرانی را می‌توان در قلم‌گیری این خطوط تشخیص داد. هدایت دست و مهارت استفاده از قلم‌مو در این نوع خط حائز اهمیت است
این نوع خط بیشتر در آثار گره‌چینی، جدول‌کشی، بندکشی و قلم‌گیری خطوط اسلیمی که اصطلاحا به «سیم‌کشی» معروف است به کار گرفته می‌شود. در این نوع خط، قلم‌مو باید به شکل کاملا عمود در دست گرفته شود و فاصله نوک قلم‌مو از سطح بوم نقاشی در همه جا یکنواخت بماند
2-خطوط تند: خطوطی هستند که شروع آن ضخیم و پایان آن تیز است. در این خط، هنرمند با استفاده از سرعت حرکت دست و با زیاد شدن فاصله‌ی نوک قلم‌مو با بوم نقاشی و تغییر زاویه‌ی ایستایی قلم‌مو، آن را قلم‌گیری میکنند.
3-خطوط کند: خطوطی هستند که با حرکتی نرم و آرام از نازکی به ضخامت پایان می‌یابند. برای طراحی این خط، کم شدن سرعت دست و کم شدن فاصله‌ی نوک قلم‌مو از بوم اهمیت بسیار دارد. بیشتر هنرمندان برای قلم‌برانی و قلم‌گیری‌های سریع از خطوط تند و برای بیان حرکتی نرم و آهسته از خطوط کند استفاده میکنند
4-خطوط ترکیبی: خطوطی هستند که با سرعتی یکنواخت ولی با ضخامت‌های متفاوت و متناوب طراحی می‌شوند. از این خطوط برای قلم‌گیری شکل‌های حجم‌دار و منحنی مانند بدن انسان و حیوان، گل و برگ و یا ظروف کروی استفاده می‌شود
5- داغک: تاکید یا ایست قلم‌مو که سبب ایجاد تیرگی یا لکه رنگی در انتهای خط می‌شود را داغک می‌گویند که از آن بیشتر در طراحی طبیعت مانند سنگ، درخت، کوه و غیره استفاده می‌شود
به کارگیری مجموعه‌ای از این خطوط به صورت آهنگین، سیال و منحنی در کنار یکدیگر با مهارت و پختگی و احساس همراه می‌گردد و بخش مهمی از خصوصیات نقاشی ایرانی را آشکار می‌سازد. برخوردار بودن از چنین تنوعی در خط، مستلزم داشتن ابزار مناسب و مهارت لازم است. ابزارهای مناسب برای به کارگیری خطوط و اجرای طراحی در نگارگری شامل مداد، قلم‌مو، مرکب و کاغذ است
قلم‌مو نقش اساسی را در به وجود آوردن خطوط زیبای نقاشی ایرانی دارد. قلم‌موی نقاشی ایرانی باید دارای نوک تیز، قابلیت جذب آب، انعطاف‌پذیر و سبک باشد. معمولا هنرمندان برای داشتن قلم‌موی خوب با خصوصیات مذکور، خود به ساخت آن اقدام می‌کردند
قلم‌گیری
یکی از ویژگی‌های اساسی نقاشی ایرانی قلم‌گیری است که برای آن قلم‌مو باید به صورت عمود و با دو انگشت شست و سبابه در دست گرفته شود. در این روش امکان حرکت قلم‌مو را به هر طرف به راحتی میسر می‌سازد. اگر قلم‌مو به صورتی صحیح در دست گرفته شده و کاملا عمود بر سطح بوم باشد، می‌توان خطوطی را از هر جهت ترسیم کرد
برای به حرکت در آوردن قلم‌مو بر روی بوم، نبایستی به قلم‌مو فشار آورد بلکه با انگشتت کوچک تکیه‌گاهی روی بوم ایجاد کرده و اجازه دهیم که دست به راحتی بر روی آن حرکت کند. نکات قابل توجه به هنگام قلم‌گیری عبارتند از
استفاده از قلم‌موی مناسب قلم‌گیری
استفاده از مرکب خوشنویسی با رنگ روحی
به کارگیری ظروف چینی کوچک شبیه نعلبکی
استفاده از کاغذ سفید و صاف برای اجرای قلم‌گیری
استفاده از کاغذ سفید برای زیر دست و صاف کردن نوک قلم‌مو
ترکیب‌بندی در نگارگری
ترکیب عناصری چون قلم‌گیری، پرداز، سطح رنگ، فضا و تناسبات هندسی در یک اثر در جهت بیان معنایی خاص را ترکیب‌بندی در نگارگری می‌گویند. اصول ترکیب‌بندی در نگارگری در برگیرنده‌ی درک هنری، انتخاب موضوع، انتخاب کادر، تقسیم‌بندی در کادر و انتخاب اجزا است
درک هنری
نگارگری ایرانی با توجه به این نکته که هر چه از شبیه‌سازی پرهیز کرده و به سمت انتزاع پیش رود، اثرش مفهوم وسیع‌تر و کلی‌تر را بیان می‌کند در واقع انتزاعی کردن نوعی ساده‌سازی به منظور رسیدن به معنای عمیق و پالایش یافته‌تر است که هنرمند می‌تواند به مدد آن تصاویر جدیدی بیافریند بدون آن که نمونه‌ای از آن در طبیعت وجود داشته باشد. درک هنری در نگارگری ایرانی مبتنی بر عالم خیال که در این عالم، امیدواری، نشاط، خوبی، زندگی و هستی جاری است. از این رو هر جزء از اثر از زیباترین زاویه و مناسب‌ترین اندازه با هماهنگی کامل مورد استفاده قرار می‌گیرد
انتخاب موضوع | آموزش هنر نگارگری
نقاشی ایرانی نوعی عرفان تصویری است که همواره با عرفان نوشتاری هماهنگ است. به همین دلیل ارتباط تنگاتنگی با ادبیات، مفاهیم دینی، روایات تاریخی و گاه زندگی روزمره دارد. نگارگر پس از انتخاب موضوع و پروراندن آن در ذهن، کادر مناسب با موضوع را انتخاب می‌کند
انتخاب کادر | آموزش هنر نگارگری
کادر در نقاشی ایرانی با انتخاب موضوع رابطه مستقیم دارد. همان‌طوری که می‌دانید شکل‌های مختلف کادر (مستطیل افقی یا عمودی، دایره یا بیضی) معانی گوناگونی دربردارند. هنرمند خلاق ایرانی با استفاده از این مفاهیم بر حسب موضوع جدول‌کشی انجام داده و گاهی نیز برای تاکید بیشتر با بیان مفهومی خاص اقدام به شکستن کادر کرده است (خارج شدن از کادر و شکستن آن را در نگارگری تسخیر می‌نامند)
تقسیم‌بندی | آموزش هنر نگار گری
تقسیم‌بندی | آموزش هنر نگار گریپس از انتخاب کادر طلایی مناسب براساس موضوع می‌توان آن را به اشکال مختلف هندسی (مربع، دایره، مثلث، بیضی، پیچکی، ترکیبی و غیره) تقسیم‌بندی کرده سپس موضوع اصلی را بزرگ‌تر و در مرکز قرار داده و اجزای دیگر را در قسمت‌های مختلف جای داد. در نگارگری توجه به تعادل بین فضای مثبت و منفی از اهمیت خاصی برخوردار است.
انتخاب اجزا
بر اساس انتخاب موضوع، کادر و تقسیم‌بندی آن، اجزا مختلف مانند پدیده‌های طبیعی (ابر، کوه، صخره و غیره) حیوانات (طبیعی، افسانه‌ای و خیالی)، انسان و عناصر الحاقی و تزئینی پوشاک، معماری، کتیبه‌های خطی، اشیا و غیره به کار گرفته می‌شوند
مراحل انجام نگارگری
برای خلق یک اثر نگارگری باید مراحل مختلفی طی شود که به طور خلاصه در شکل زیر نشان داده شده و در ادامه به توضیح کامل هر یک از آن‌ها پرداخته‌ایم
انتقال طرح روی بوم
برای انتقال طرح بر روی بوم می‌توان از دو روش انتقال بر کاغذ و گرد زغال استفاده کرد
انتقال با کاغذ
یک کاغذ نازک سفید برداشته و با مداد معمولی آن را سیاه کنید سپس با یک تکه پارچه روی کاغذ سیاه شده را تمیز میکنند تا گردهای اضافی ماد گرفته شود. این عمل را چندین بار تکرار میکنند. در صورتی که زمینه‌ی بوم تیره باشد می‌توان به جای مداد از پودر سینکا استفاده کرد این روش برای طرح‌های بسیار ظریف مور د استفاده قرار می‌گیرد.
انتقال با گرد زغال
برای استفاده مکرر از یک طرح و یا اجرای واگیره بر روی بوم یا زمینه کار (سینی مسی، گچ و غیره) از روش گرد زغال استفاده می‌شود. در این روش ابتدا طرح را آماده کرده روی کاغد مومی یا پوستی منتقل می‌کردند. آن‌گاه طرح کاغذی را بر روی تکه نمدی گذاشته و به وسیله سوزن خطوط طرح را سوراخ می‌کردند
پس از آن تکه پارچه‌ای را برداشته مقداری دوده یا گرد زغال را در آن ریخته و به صورت کیسه‌ای کره‌ای در می‌آوردند. طرح سوزنی آماده شده را روی بوم قرار داده و به وسیله یک کیسه‌ی گرد زغال روی طرح ضربه زده تا گرد زغال اضافه را با فوت کردن پاک کرده و طرح باقی‌مانده را با قلم‌مو یا وسیله‌ای دیگر پُررنگ می‌کردند و در پایان گرد زغال را از روی سطح با بوم پاک میکنند
رنگ در نگارگری
رنگ در آثار ایرانیان با پاره‌ای از فنون هنری در طول زمان ترکیب شده است و شاید بتوان گفت که روح الهی و عرفانی نیز بر آن اثر گذاشته باشد. چنان که در ترکیب‌بندی آثارشان رنگ زرد را به صورت مثلث که نمادی از استقامت و پایداری و نشان تفکر و تعقل است و رنگ قرمز را به صورت مربع، مستطیل؛ ذوزنقه و غیره به کار برده‌اند.
رنگ قرمز، قهوه‌ای و نارنجی نشانی از نشاط و زندگی در چارچوب زمان و رنگ آبی، سبز، بنفش و رنگ‌های دیگر را به صورت دایره و حرکت‌های شبیه پیچک که نشانی از کامل بودن و آزادگی است در آثار هنری خود ترکیب کرده‌اند. این شیوه رنگ‌آمیزی در آثار هنرمندانی چون کمال‌الدین بهزاد، سلطان محمد و میرک هروی نمایان است.
دو رنگ طلایی و نقره‌ای از زمان مانی و مانویان در آثار هنری ایرانیان راه یافت. هنرمندان با به کارگیری این دو رنگ به آسمان و دریا و آب جان تازه‌ای در اثر خود بخشیده‌اند تا با آزاد ساختن نور، روح الهی نگارگری ایرانی را به اثبات برسانند
به‌طورکلی در نگارگری ایران دو نوع رنگ جسمی و روحی کاربرد دارد. رنگ جسمی و مات برای زیرسازی و رنگ‌آمیزی لباس و زمینه کار و رنگ روحی و شفاف برای ساخت‌وساز، قلم‌گیری و پرداز استفاده می‌شود
رنگ گذاری
برای رنگ گذاری در نقاشی ایرانی، به کارگیری رنگ‌های تخت و یکپارچه، استفاده از خطوط قلم‌گیری مرزهای آن و به کارگیری رنگ‌های درخشان و ناب از اهمیت فراوانی برخوردار است
مراحل مختلف اجرای یک اثر نگارگری شامل: انتقال طرح، قلم‌گیری اولیه، رنگ گذاری با رنگ‌های جسمی، رنگ‌گذاری با رنگ‌های روحی و ساخت و ساز است.
قلم‌گیری اولیه
در این مرحله می‌توان مستقیما روی طرح منتقل شده رنگ‌گذاری کرد و یا پس از انتقال طرح روی بوم می‌توان با یک رنگ قهوه‌ای خنثی و کم‌رنگ طرح را قلم‌گیری کرده و پس از آن رنگ‌گذاری را انجام داد. قلم‌گیری اولیه برای ثابت کردن و مشخص‌تر نمودن طرح انجام می‌شود
رنگ‌گذاری با رنگ‌های جسمی
رنگ‌های متناسب با موضوع مورد نظر را انتخاب کرده و به مقدار کافی آن را در ظرفی ساخته و تا پایان کار نگهداری میکنند. قلم‌موی رنگ‌گذاری باید دارای ضخامت کافی و نوکی تیز باشد تا در هنگام رنگ‌گذاری، قابلیت خوبی داشته باشد. در رنگ‌گذاری توجه به ترکیب‌بندی از اهمیت خاصی برخوردار است.
رنگ‌گذاری با رنگ‌های روحی
رنگ‌های متناسب با موضوع را انتخاب کرده و با قلم‌موی مناسب شروع به رنگ‌گذاری میکنند. از نکاتی که هنگام کار با رنگ روحی باید به آن‌ها توجه داشت ابتدا شروع رنگ‌گذاری با رنگ‌های روشن‌تر و دقت در یکنواخت و سریع گذاشتن رنگ است. لازم به ذکر است که در نگارگری ایرانی می‌توان هم از رنگ‌های جسمی و روحی با یکدیگر و یا به‌طور جداگانه استفاده کرد
ساخت و ساز
برای تکمیل اثر پس از رنگ‌گذاری مراحل ساخت‌وساز که شامل انواع قلم‌گیری، پرداز، فضاسازی و صورت‌سازی است، انجام می‌شود
قلم‌گیری
در این مرحله قلم‌گیری همانند قلم‌گیر در مرحله طراحی است با این تفاوت که به جای تک رنگ از رنگ‌های تیره‌تر و یا روشن‌تر از رنگ‌های به کار رفته در اثر، استفاده می‌شود.
پرداز
در نگارگری ایرانی پرداز به معنی تزئین کردن و پرداختن نقاط گرد و کوچک ارزنی شکل که کنار هم چیده شده باشند. برای این منظور باید قلم‌موی نوک تیز کوتاه و نازک انتخاب کرد و با زاویه 60 درجه نسبت به سطح کاغذ در دست نگه داشت سپس با زدن ضربه‌های ریز و پشت سر هم آن را اجرا کرد.
فضاسازی
فضاسازیبرای اجرای کامل یک اثر نگارگری با روش‌های ساخت‌وساز تمام فضاهای موجود در یک اثر، مانند زمینه‌سازی طبیعت که شامل گل و بوته، کوه، درخت ابر، حیوانات و عناصر الحاقی و تزئینی مانند پوشاک، معماری، کتیبه‌های خطی و غیره کار می‌شود
صورت‌سازی
برای ساخت صورت ابتدا با یک مداد یا یک قلم‌موی بسیار نازک و کم‌رنگ جاهای چشم، بینی، گوش و لب را با روی رنگ جسمی صورت مشخص می‌کنیم. سپس با استفاده از رنگ قهوه‌ای کم‌رنگ به صورت دمشو یا پرداز به ساخت ابرو و مژه پرداخته تا کم‌کم به تیرگی موردنظر برسد.
پس از کشین ابرو با پرداز تعدادی مو و مژه روی ترسیم کرده تا لطافت مو را نشان دهد. پس از کشیدن ابرو داخل چشم را با پرداز تیره کرده که مردمک چشم تیره‌ترین جای صورت‌سازی است
جدول‌کشی
برای مشخص کردن فضای داخل یک تصویر و فضای خارج یا ارتباط منطقی بین فضای دوبعدی با فضای سه بعدی، نگارگر ایرانی در آخرین مرحله کار خود با ایجاد یک کادر مناسب و جدول‌کشی اثر خود را کامل می‌کند. برای کشیدن جدول به ابزار مختلفی نیاز است که عبارتند از
- نرلینگ
- خط‌کش
- گونیا
- قلم‌مو
- مهره
- رنگ‌های جسمی
- رنگ‌طلا و رنگ نقره
برای ایجاد جدول‌کشی از خطوطی با فاصله‌های معین و رنگ‌های متناسب با موضوع در ضخامت‌های مختلف که تجمع رنگ‌های داخل تابلو را به حاشیه انتقال دهد، استفاده میکنند
در صورت استفاده از رنگ طلا و نقره، لازم است پس از رنگ‌گذاری آن را مهره کنند. رنگ مورد نظر را ساخته و با پهنای قلم‌مو آن را وسط ترلینگ قرار داده و به صورت عمود به خط‌کش چسبانده و جدول‌کشی میکنند. در این حالت باید سعی شود تا سرعت و فشار دست در طول خط یکنواخت باشد
اجرای نگارگری
نگارگری يا همان نقاشی ايرانی صرفا محدود به کتاب ها، بوم و نسخ خطی نشده و به هر سبک نقاشی ایرانی حتی اگر بر در و دیوار بناها اجرا شده باشد، اطلاق می شود.
راجع به نحوه اجرا باید گفت که نگارگر پس از آماده سازي سطح كار، حدود طرح را با قلم موهايي با سایزهای متفاوت بر بوم نقش اندازي کرده، سپس آن را رنگ گذاری مي كند. بهترين قلموها از موي گربه ،سنجاب و سمور ساخته می شوند که در هنر نگارگری بسیار کارآمدند، به عنوان مثال استفاده از قلمو مو گربه در کشیدن خطوط نازک بسیار کمک کننده است چراکه پس از خیس شدن نوک تیز می شود. .پس از رنگ آميزی نقاشي قلم گيری و در صورت لزوم پرداز مي شود تا جزئيات كار کاملا تکمیل گردد
انواع خطوط در نگارگری
خطوط تند: خطوط ترسیمی که ابتدای ضخیم و انتهایی نازک دارند
خطوط یکنواخت: خطوطی که با ضخامتی یک نواخت رسم می‌شوند
پرداز: تزئین کردن فضای خالی نگاره به وسیلهٔ نقاط و خطوط بسیار ریز است
داغک: ایست قلم‌مو جهت ایجاد تیرگی و تاکید در نگاره
خطوط ترکیبی: خطوط با ضخامت‌های متفاوت و متناوب ترسیم می شوند
مکاتب نگارگری
این هنر در گذر زمان، از ظهور اسلام تا کنون، دوره های مختلف را گذرانیده که هر دوره با توجه به شرایط آن زمان، ویژگی های خاصی دارد. این ویژگی ها را تحت عنوان «مکاتب نگارگری» مطرح می کنند
ابزار و مصالح نگارگری
ابزار کار نگارگری در طول تاریخ مسیر رو به رشدی را طی نموده است .بصورتی که امروزه ابزار کار نگارگری به راحتی در اختیار همگان قرار می گیرد. اصلی ترین ابزار کار نگارگری ، سطحی است که این هنر بر روی آن اجرا می شود
در گذشته از کاغذهای دست ساز برای اجرای این هنر بهره می بردند؛ اما اکنون می توان هم از کاغذهای دست ساز و هم از کاغذهای معمولی معروف در بازار به نام آ چهار استفاده کرد .در تکنیک نگارگری ،ابزار کار نگارگری از انواع رنگ های محلول در آب مانند گواش، آبرنگ، آکرولیک یا مرکب می توان استفاده کرد. حتی این امکان وجود دارد که از ترکیب این رنگ ها در اجرا بهره برد
در کنار رنگ ها، معمولا ً ابزار کار نگارگری دیگری مانند پالتهای ویژه ای معروف به پالت تخم مرغی برای ترکیب رنگ ها و نیز آب برای شستشوی قلم مو نیاز است
نقاشی نگارگری ایرانی، هنری بسیار ظریف است؛ بنابراین برای طراحی اولیه طرح مینیاتور و نیز نگارگری ترجیح می دهیم که کار با مدادهای فشاری یا اتود با اندازه مغز مداد سه دهم(۰.۳) استفاده شود. همچنین برای رنگ آمیزی طرح از قلم موهای بسیار ظریف با موی طبیعی شماره یک بیشترین کاربرد را دارد
یکی دیگر از ابزار کار نگارگری که برای محافظت از آثار مورد استفاده قرار می گیرد روغن می باشد
از آنجا که نقاشی ایرانی از استادان این هنر، نسل به نسل به دست ما رسیده است؛ آثار نگارگری ایرانی هم اکنون در موزه های ایران و نیز در موزه های سایر کشورها وجود دارد. برای سهولت کار، مجموعه تصاویر این آثار که به صورت اشیاء قدیمی با طرح های گل و مرغ و مینیاتور و به طور کلی نگارگری تهیه شده است
نگارگری با توجه به وقت گیر بودن و ظرافت خاصی که به همراه دارد یکی از هنرهای هزینه بر ایرانی می باشد. چرا که این هنر تلفیقی از طبیعت و انتزاع می باشد
آخرین دیدگاه‌ها