در این مطلب می خواهیم سوغات و صنایع دستی اراک را با شما به اشتراک بگذاریم .صنایع دستی استان مرکزی که مهد پرورش هنرهایی است که نشانگر فرهنگ غنی مردم این منطقه بوده و به واسطه آن تبلور عینی فرهنگ اصیل ، بومی، مردمی و معنوی کشورمان است همواره معرف خصوصیات بارز و شاخص هنر و تمدن این مرز و بوم چه در داخل و چه در خارج از کشور بوده است. امروزه نیز در این استان هنرمندان و صنعتگرانی وجود دارند که همچون گذشتگان خود بی ادعا در پی تعالی هنر خویش اند.از گذشته های دور استان مرکزی به عنوان یکی از مراکز صنعتی و قطب های مهم در صنایع دستی به همگان شناسانده شده است.
اراک که به عنوان مرکز استان مرکزی شناخته میشود، به دلیل قرارگرفتن در محل تلاقی رشته کوه البرز و زاگرس، آب و هوای سرد و کوهستانی دارد. شهر اراک به بناهای تاریخی خود معروف است و تقریبا همه آن‌ها آثار به جا مانده از دوره قاجار هستند. اگر قصد بازدید از مناطق گردشگری زیبای اراک را دارید، بهتر است برای فصل بهار یا پاییز برنامه‌ریزی کنید. زیرا این شهر در این فصول بهترین آب و هوا را دارد.
سوغات اراک
پس از سفر به اراک و گشت‌وگذار در این شهر زیبا، حتما به فکر خرید سوغاتی برای دوستان و آشنایان‌تان خواهید بود. شهر اراک سوغاتی‌های متنوعی دارد که ممکن است انتخاب را برای شما سخت کند. از انواع خوراکی‌ها وشیرینی‌های خوشمزه گرفته تا گردو و کشمش جزو سوغاتی‌های این شهر تاریخی هستند.
انگور و کشمش، حاصل تاکستان‌های اراک
تاکستان‌های بسیار زیادی در اطراف شهر اراک وجود‌دارند که ۲۰ درصد انگور ایران را تامین می‌کنند. به دلیل وجود این تاکستان‌ها، انگور و کشمش در شهر اراک فراوان است. در فصل تابستان انگورهای خوشمزه‌ای می‌توانید تهیه کنید اما اگر در فصول دیگری به این شهر سفر کردید، حتما محصولات وابسته به انگور مانند سرکه انگور، کشمش، شربت انگور، مویز، سرکه شیره و شیره انگور را چه برای سوغاتی و چه برای مصرف خودتان تهیه کنید. اگر به روستای هزاوه سر زدید، پیشنهاد می‌کنم این محصولات را از آنجا بخرید.
فرش
فرش دستباف استان مرکزی با نام تجاری فرش ساروق در دنیا شناخته شده است. میتوان گفت تقریبا همه موزه های جهان از آثار نفیس هنرمندان فرشباف در خود جای داده اند و فرش های استان مرکزی از جمله معروف ترین و جذاب ترین صنایع دستی این منطقه به شمار می رود.
گیوه بافی استان مرکزی
گیوه نوعی پا پوش است که در فصول گرم سال برای خنک ماندن پاها پوشیده می شود. بافت گیوه در استان مرکزی از زمان قاجاریه مرسوم بوده است.
سِنِجان (در گویش محلی سنجون) روستایی درنزدیکی اراک است. باغ‌های گردو دارد و سبزی مصرفی اراک را تامین می‌کند. این روستا چند سالی است که به شهر تبدیل شده است، اما هنوز دیوارهای کاهگلی و ساختمان‌های قدیمی با تیرهای چوبی در آن خودنمایی می‌کنند. گیوه سِنِجان از معروف ترین گیوه ها است. این گیوه از دوران قاجار بافته می شد و تا الان نیز ساخت آن ادامه دارد.
تفرشی دوزی اراک
اگر قصد خرید صنایع دستی اراک را دارید که نشان دهنده فرهنگ و آداب آنجا باشد آن تفرشی دوزی است که نوعی رودوزی بر روی پارچه است. این هنر را درویشی دوزی هم می گویند. این نوع رودوزی در حاشیه ی پارچه انجام میشود بصورت یک حاشیه ی پهن که شباهت بسیاری با چشمه دوزی نیز دارد. برای تفرشی دوزی بر روی پارچه کاغذی با طرح مورد نظر را دوخت می کنند سپس بر روی طرح بخیه می زنند و در نهایت کاغذ را برداشته و طرحی زیبا در حاشیه پارچه ایجاد می شود. تفرشی دوزی در حال حاضر رونق چندانی ندارد ولی می توان زنان هنرمندی را در بخش هایی از اراک یافت که به این هنر مشغول هستند.
مسگری اراک
مسگری از هنرهای قدیمی در استان مرکزی است. اگر سری به بازارهای قدیمی در شهر اراک بزنید صدای چکشی که مسگران می زنند را خواهید شنید و این صداها حاکی از این است که هنوز این هنر قدیمی پابرجاست. از مس برای ساخت وسایل گوناگونی مصرفی را استفاده می کنند مانند ظروفی که در آن غذا طبخ می شود که خواص زیادی را به غذا می دهد و از این رو شما می توانید به فروشگاه های مسگری اراک سری بزنید و بعنوان سوغات از هر کدام از این اشیا برای اقوام خود تهیه کنید.
گردو، یک سوغاتی خوشمزه
اراک جزو صادرکننده‌های گردو به سراسر ایران و حتی خارج از کشور است. باغ‌های گردو فراوان در اطراف شهر اراک، باعث شدند گردو به یکی از اصلی‌ترین سوغاتی‌های این شهر تبدیل شود. ممکن است این سوغاتی کمی برایتان گران تمام شود اما به این فکر کنید که بهترین و مرغوب‌ترین گردو کشور را به عنوان سوغاتی برای عزیزان خود خواهید برد و برای آن‌ها بسیار ارزشمند خواهد بود. این سوغات خوشمزه در فصل پاییز برداشت خواهد شد.
انار، یاقوت اراک
اگر در فصل پاییز به این شهر زیبا سفر کردید، حتما انار بخرید. یکی از اصلی‌ترین سوغات اراک، انار است که برداشت آن از اول پاییز شروع شده و تا اواخر آن ادامه دارد. اراک آب و هوای مناسبی برای کشت انار دارد، به همین دلیل مرغوب‌ترین انار را می‌توانید در اراک پیدا کنید. اگر مسیرتان از اراک دور است و نگران خراب شدن آن در طول راه هستید، حداقل برای خودتان کمی انار بخرید و از مزه‌ی به یاد ماندنی آن لذت ببرید.
شیرینی گوش فیل
یکی از محبوب‌ترین خوراکی‌های شهر اراک شیرینی گوش فیل است. اگر نگاهی به این شیرینی بیندازید متوجه دلیل نامگذاری آن خواهید شد! خوردن این شیرینی در کنار چای در شهر اراک لذتی به یاد ماندنی برای شما رقم خواهد زد. این شیرینی ترد و شکننده است و می‌توانید به عنوان عصرانه آن را نوش جان کنید. شیرینی گوش فیل گزینه بسیار مناسبی به عنوان سوغات برای عزیزان‌تان است، زیرا علاوه بر ماندگاری بالا، طعم جدیدی است که می‌تواند برای آن‌ها یک تجربه جدید باشد.
گلیم
یکی دیگر از سوغات و صنایع دستی اراک گلیم ساوه که متعلق به دوره ی صفوی می باشد دارای سابقه بسی درخشان است. امروزه گلیم گل برجسته استان مرکزی بسیار معروف است و هر گردشگری که به این منطقه سفر می کند توجهش به سمت این هنر ارزشمند جلب می شود.
سفالگری
سفال از رشته هایی است که در اراک در مقایسه با سایر هنرها از مقام والایی بر خوردار است. سفال ساوه و سلطان آباد دارای سابقه ی طولانی می باشد و ریشه در تاریخ و فرهنگ این مرز و بوم دارد. علاوه بر این ها سفال های محلی دیگری نیز در اراک وجود دارد. بعنوان مثال در یکی از روستاهای خمین به نام برجک، بانوان شروع به ساخت می کنند که از اول تا آخر کار توسط خود بانوان هنرمند صورت میگیرد.
تذهیب
تذهیب یک رابطه عاشقانه و عارفانه بین هنرمند و قلم می باشد که برای خالی کردن آنچه از طرح و نقش در ذهن خلاق هنرمند نهفته است بکار گرفته می شود. هنری که اصالت ایرانی دارد. گره، کتیبه، واگیره، شمسه، ختایی، اسلیمی، ابر و رنگ ها از اجزای اصلی این هنر با ارزش می باشند.
امروزه این هنر را در جای جای استان مرکزی مخصوصا در اراک می توان مشاهده کرد که روز به روز در حال پیشرفت است و شاگردانی که در محضر اساتید بزرگ رشته تذهیب مشق عشق می کنند.
آثار چوبی
از آثار قدیمی و باسابقه ی صنایع دستی در استان مرکزی، آثار چوبی آن است که در بناهای تاریخی، امامزاده ها، گره چین، منبت، اورسی در و پنجره های ورودی کاملا قابل مشاهده است. پیشنهاد می کنیم از این صنایع ارزشمند برای عزیزان خود تحفه ای ببرید تا برای همیشه برایشان ماندگار شود. آثار چوبی از معروف ترین سوغات و صنایع دستی اراک محسوب می شوند.
نان فطیر
نان فطیر یکی از نان‌های سنتی ایران است که خوشمزه‌ترین سوغات اراک نیز حساب میشود. ای نر همیشه بخشی جدانشدنی از سفره‌های نوروزی اراک بوده و هست. این نان در اراک کاملا به شکلی سنتی پخته میشود و از هیچ خمیر‌مایه‌ای در پخت آن استفاده نمی‌شود. اندازه نان به اندازه کف دست است. این نان گونه‌ای از نان شیرمال به حساب می‌آید که بر روی آن زردچوبه و زرده تخم مرغ زده شده و با سیاه‌دانه، دانه خرفه و کنجد تزئین میشود. پیشنهاد می‌کنم اگر به شهر اراک سفر کردید، دوستان و آشنایان خود را از خوردن این نان خوشمزه محروم نکنید!
جوزغند
نراق یک سوغاتی ارزشمند و شیرینی محلی خوشمزه دیگر که در اصل شیرینی محلی نراق اراک است ولی در روستاهای دیگر اراک هم پیدا میشود. این شیرینی قیمت نسبتا بالایی دارد زیرا پخت این شیرینی بسیار سخت و پرزحمت است و ۱۵ روز زمان می‌برد، اما آنقدر خوشمزه است که ارزش این زحمت و قیمت را دارد. میوه‌ای به نام “آلگ” در پخت جوزغند استفاده میشود که طعمی ملس داشته و هم خانواده هلو است. داخل این میوه با شکر، مغز بادام، هل، مغز هسته زردآلو و خاک قند پر میشود. این شیرینی از گران‌ترین شیرینی‌های محلی ایران بوده و سوغاتی ارزشمند به حساب می‌آید. نکته جالب اینجاست که پخت این شیرینی فعالیتی گروهی بین خانم‌ها به حساب می‌آید و در فهرست آثار معنوی کشورمان ثبت شده.
باسلوق هزاوه
احتمالا با باسلوق، این شیرینی خوشمزه آشنایی دارید. باسلوق را میتوان از روستای زیبای هزاوه تهیه کرد. باسلوق در اراک از یک شیره خوشمزه درست میشود. طرز تهیه این شیره خیلی جالب است. در اوایل پاییز روستائیان خوشه‌های انگور را چیده و دانه آن‌ها را در یک حوض مخصوص می‌ریزند. بعد نوعی خاک محلی به انگورها اضافه می‌کنند. بعد از آن با چکمه‌های تمیز دانه‌ها را خوب له می‌کنند. سپس انگورها را در کوره‌ای جوشانده تا یک شیره یکدست به دست آید. این شیره خوشمزه همان شیره‌ایست که در پخت باسلوق استفاده میشود.
ترخینه
یک نوع آش به نام ترخینه در تمام شهرهای استان مرکزی پخت میشود که مزه بسیار دلنشینی دارد. لازم نیست آش را در ظرفی ریخته و آن را به عنوان سوغاتی با خود حمل کنید، کافیست ترخینه را تهیه کرده و با خود ببرید. ترخینه مخلوطی از بلغور گندم و جو است که در دوغ ترش خیسانده شده و پس از چند روز خمیری میشود. این خمیر را به شکل توپ درست می‌کنند و در زیر نور آفتاب قرارمی‌دهند تا خشک شود. پختن آش ترخینه ساده است، کافیست آن را با مقداری لازم از حبوبات و سبزیجات بپزید و یک آش خوشمزه درست کنید.
تراش سنگهای قیمتی و نیمه قیمتی
همیشه و همه حال جواهرات به دلیل زیبایی، ارزش ذاتی و نوع ساخت و… از استقبال شدید پادشاهان و مردم معمولی برخوردار بوده است. بشر سنگهای قیمتی و فلزات را به شکل تزیینی و هنری در می آورد تا به عنوان زیورآلات استفاده گردد.
می توان گفت تجارت سنگهای قیمتی سومین رشته پرسود از لحاظ اقتصاد در دنیا می باشد که حجم مبادلات تجاری آن بیش از ٣٠٠ میلیارد دلار در سال تخمین زده می شود. با وجود کانی های قیمتی و نیمه قیمتی در برخی شهرهای کشور، ایران سهم بسیار کمی در این مبادلات دارد. هم اکنون بازارهای جهان بسیار علاقمند به سنگ ها و طرح های هنری و تزیینی ایران در رشته تراش سنگهای قیمتی هستند. بدون شک با ورود این سنگها و طرحها، بازار کار موفقی خواهیم داشت.
استان مرکزی با دارا بودن معادن سنگ زمینه لازم برای گسترش و ترقی در زمینه سنگ تراشی را دارد. سازمان صنایع دستی در استان مرکزی در زمینه تراش سنگهای قیمتی بسترهای آموزشی ایجاد کرده که به پیشرفت این هنر کمک شایانی کرده است.
قلمزنی
مشبک کاری و حکاکی روی فلزات و آلیاژها (هنر- صنعتی) است که طی آن طرحها ونقوش سنتی با استفاده از قلم ، چکش و سایر ابزار دستی بر روی اشیاء ساخته شده از فلز یا آلیاژ شکل می گیرد.
خراطی چوب
خراطی شیوه ای از تولید محصولات چوبی است که شامل سوغات و صنایع دستی اراک محصوب می شود که طی آن و توسط ابزار و وسایل مختلف و عمدتاً بوسیله دستگاه خراطی اشیایی نظیر انواع قلیان، گهواره، پایه آباژور و ظروف مختلف ساخته و پرداخته می شود.
خاتم سازی از بهترین سوغات و صنایع دستی
روشی از تولید فرآورده های چوبی است که طی آن با استفاده از روکش حاصله از بهم چسباندن قطعات کوچک فلزات، استخوان و انواع چوب در اشکال و طرحهای سنتی (عمدتاً بصورت هندسی) و به کمک ابزار و وسایل مختلف فرآورده هایی نظیر انواع قاب عکس، جاسیگاری، شکلات خوری، میز، صندلی و … ساخته می شود.
معرق کاری
ترسیم طرح ها و نقش های سنتی بر روی زمینه چوبی یا کاشی و خالی ردن داخل خطوط طرحها و پرکردن فضای خالی شده بوسیله قطعات آماده شده چوبی، سرامیک، فلزی، صدفی و سنگی را معرق کاری می گویند.
کاشی کاری یکی از سوغات و صنایع دستی
صنعتی است پر سابقه که طی آن انواع کاشی ها با استفاده از طرحها و نقش های سنتی برای استفاده در ابنیه مذهبی و تاریخی از طریق قالب گیری گل رس، پختن آن در کوره و لعاب زنی، نقاشی و پخت مجدد در کوره ساخته و پرداخته می شود.
ملیله سازی از سوغات و صنایع دستی اراک
منظور ساخت اشیاء مختلف و همچنین برخی از زیورآلات با استفاده از مفتولهای نقره ، طلا و مس و به کمک ابزار و وسایل فلز کاری نظیر ، انبر، قیچی، کوره مخصوص و … می باشد.
مینا کاری سوغات و صنایع دستی اراک
در اینجا مراد ساخت بدنه فلزی، لعاب کاری، پخت، نقاشی و پخت مجدد اشیاء در کوره می باشد که تمامی این مراحل به کمک ابزار و وسایل ساده و استفاده از طرحهای اصیل و سنتی در مرحله نقاشی انجام می پذیرد.
لبنیات سوغات و صنایع دستی اراک
لبنیات شهر اراک جزو بهترین لبنیات کشور به حساب می‌آیند و حتی برخی از بهترین برندهای لبنیات در این شهر قرار دارند. آشتیان اراک به دلیل داشتن طبیعت بکر و زیبا، دامپروری پررونقی دارد که همین باعث تولید بهترین لبنیات در این منطقه شده. پس اگر به لبنیات علاقه دارید، حتما انواع پنیر، ماست، دوغ و … را از این شهر بخرید.
صابون، سوغاتی با قدمت فراوان
یک صابون ۱۰۰% ارگانیک که از هیچ مواد شیمیایی در تولید آن استفاده نمی‌شود. این صابون از چربی گاو و گوسفند تهیه میشود و حدود ۸ ساعت زیر نور آفتاب نگهداری میشود تا خشک شود. صابون یکی از قدیمی‌ترین سوغات شهر اراک است که سابقه ۵۰۰ ساله دارد و حتی جزو میراث ملی کشورمان به حساب می‌آید. بسیاری از مردم شهر اراک هنوز از این صابون استفاده می‌کنند. این صابون ارگانیک را می‌توانید به عنوان یک سوغاتی متفاوت برای دوستان و آشنایان خود از بازار شهر اراک تهیه کنید.
قالی ساروق با شهرت جهانی
ساروق روستایی واقع در ۵۰ کیلومتری شهر اراک است که فرش‌های دستباف آن شهرتی جهانی دارند . فرش ساروق از محبوب‌ترین صنایع دستی اراک است. در واقع نوع گره و بافت این فرش‌ها است که باعث شهرت جهانی آن‌ها شده. قالی‌های اراک به سه دسته محال، ساروق و مشک آباد تقسیم می‌شوند که همه آن‌ها با عنوان فرش ساروق شناخته می‌شوند. فرش ساروق یک یادگاری بسیار ارزشمند محسوب میشود که زیبایی منحصر به فرد آن تحسین برانگیز است.
غذاهای محلی شهر اراک
اگر هنگام سفر به اراک، غذاهای محلی این شهر را به خوبی بشناسید، سفر لذت‌بخش‌تری خواهید داشت. می‌گویید چرا؟ چون وقتی به رستوران بروید می‌دانید چه چیزی سفارش دهید و نگران این نخواهید بود که غذا را دوست نداشته باشید. غذا بخش مهمی از هر سفر است، به خصوص اگر غذای محلی همان شهر را بخورید، حال و هوای سفر برایتان به یادماندنی‌تر خواهد بود. پس بیایید تا شما را با خوشمزه‌ترین غذاهای محلی اراک آشنا کنیم.
آبگوشت دوغ دار
در اراک به این نوع آبگوشت، آبگوشت دو گوله دودار نیز می‌گویند. این غذای محلی بسیار خوشمزه است. در پخت این نوع آش از چغندر سفید استفاده میشود. اگر غذاهای آبکی و آبگوشت دوست دارید، احتمالا عاشق این غذای محلی خواهید شد.
آش ترخینه دوغ با شکمبه
همانطور که گفتم ترخینه جزو سوغات اراک به حساب می‌آید. ترخینه که از گندم به دست می‌آید عنصر اصلی این غذا است. ترخینه به آب در حال جوش اضافه شده و سپس انواع سبزی‌ها از جمله اسفناج، تره، جعفری و گشنیز و همچنین نخود به آن اضافه میشود. در این آش از سیرابی گوسفند یا همان شکمبه استفاده میشود و آن را به غذایی لذیذ و مقوی تبدیل می‌کند. چاشنی آش ترخینه سیر و پیاز و نعنا است.
آش جو (جودو) با شکمبه
این آش تقریبا مانند آش ترخینه پخته میشود، البته به جای ترخینه از جو نیمکوب یا پرکنده در پخت این آش استفاده میشود. بهتر است برای تنوع فقط یکی از این دو آش را در شهر اراک برای خوردن انتخاب کنید، زیرا شباهت زیادی باهم دارند.
آش چغندر
یک آش خوشمزه دیگر که بیشتر در فصل زمستان پخته میشود. این آش یکی از غذاهای سنتی شهر اراک است که به دلیل خواص ضد سرماخوردگی چغندر، بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار میگیرد. اگر در فصل زمستان به اراک سفر می‌کنید، حتما این آش خوشمزه و سالم را امتحان کنید.
آش خیار
ممکن است برایتان عجیب باشد که از خیار در یک نوع غذا آن هم آش استفاده میشود. احتمالا با شنیدن نام این غذا دوست ندارید آن را امتحان کنید، اما این غذا طعم و عطر اشتهاآوری دارد. مواد دیگری مانند نعناع، گندم، پیاز، سیر، عدس، نان خشک و … در تهیه این غذای محلی استفاده می‌شوند. خیاری که در این آش استفاده میشود خیار چنبر نام دارد.
آش انار
این آش لذیذ در میان مردم محلی اراک طرفداران زیادی دارد. ترکیب برگ زردآلو، آب انار، مغز گردو، سبزیجات و حبوبات طعم شگفت انگیزی برای این غذا به وجود می‌آورد. اگر به دنبال امتحان کردن یک غذای سبک و جدید در سفرتان هستید، این آش خوشمزه را نوش جان کنید.
کله جوش یا دوغ گرمه
یک غذای سنتی که اتفاقا روش پخت آن خیلی ساده است و حتی می‌توانید خودتان در محل اقامتتان این غذای محلی را بپزید. کافیست کشک سابیده شده را رقیق کرده، اجازه دهید بجوشد و سپس به آن نعنا و سیر اضافه کنید. اگر کمی گردوی آسیاب شده به این غذا اضافه کنید طعمی شگفت انگیز پیدا می‌کند. این غذا در شهر نیشابور با عنوان “اشکنه کشک” شناخته میشود و طرفداران زیادی دارد.
آش اشکنه ( اوگرمه)
یک آش خوشمزه که با استفاده از برنج، سیب زمینی، لپه و تخم مرغ پخته میشود. آلو قیسی طعم منحصر به فردی به این آش می‌دهد. چاشنی این غذا در اصل غوره تازه است، اما در فصل‌هایی که غوره تازه نباشد از آبغوره یا سرکه به عنوان چاشنی استفاده میشود.
کباب ته تالی
ته تالی در واقع نام ظرفی است که این غذا در آن پخته میشود و نام این غذا از همین ظرف برگرفته شده است. تال به ظرفی مسی گفته میشود که کوتاه، پهن و گرد است که گوشت را ته آن پهن کرده و سرخ می‌کنند. این غذا به صورت آب‌دار یا خشک سرو میشود. گوشت چرخ کرده، پیاز رنده شده و سیب زمینی مواد اصلی این غذا هستند. اگر از آن افرادی هستید که آش را به عنوان غذا حساب نمی‌کنید، می‌توانید این کباب خوشمزه را سفارش داده و از خوردن آن لذت ببرید.
پَتله پلو
پتله به همان گندم پوست کنده می‌گویند که بلغور نمی‌شود، بلکه در آب آن را می‌پزند و می‌گذارند خشک شود. پتله عنصر اصلی این غذا است. به جز پتله، گردو و لوبیا چیتی نیز در پخت این غذا نقش دارند. این غذا به صورت دمی پخته میشود و حسابی شما را سیر خواهد کرد.
در این مقاله سعی کردیم به شما سوغات و صنایع دستی اراک و غذاهای محلی استان مرکزی را معرفی کنیم. سعی کنید در سفر به این شهر حتما غذاهای محلی آن را امتحان کنید و یکی از صنایع دستی آن را به عنوان یادگار برای خود بخرید.
آخرین دیدگاه‌ها