سوغات و صنایع دستی رشت

در این مطلب می خواهیم درباره سوغات وصنایع دستی رشت بگوییم .رشت یکی از پرجمعیت‌ترین و مهم‌ترین شهرهای شمالی است، پس از حدود ۴ ساعت رانندگی از تهران می‌توانید به رشت برسید،  رشت به غیر از سوغاتی‌هایی که دارد، مکان‌های دیدنی منحصر به فردی نیز دارد که از دیدن آن‌ها حیرت زده می‌شوید. اگر تا به حال به شهر رشت سفر نکرده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم همراه با خانواده خود سری به رشت بزنید تا از مکان‌های دیدنی آن دیدن کنید و از سوغات رشت نیز برای اعضای خانواده خود هدیه ببرید. شهر رشت به دلیل تنوع تولیدات، صنایع دستی و خوراکیها در سال ۲۰۱۵ در لیست شهرهای خلاق یونسکو قرارگرفت.

بی‌تردید هر سفر مجموعه‌ای است از تجربیات لذت‌بخشی که در کنار یکدیگر یک تجربه ناب و به یادماندنی را برای گردشگر رقم می‌زنند. از معاشرت با مردم مقصد و آشنایی با فرهنگی تازه گرفته تا بازدید از جاذبه‌های تفریحی و اماکن تاریخی ارزشمند، هر کدام نمونه‌هایی از این تجربه‌های جداگانه‌ است که در نهایت منجر به ایجاد یک تجربه ایده‌آل از سفر می‌شوند.
یکی از مفرح‌ترین کارهایی که بیشتر گردشگران در طول سفر انجام می‌دهند و جزوی از تجربیات ناب یک سفر به حساب می‌آید همان گشت و گذار در بازارهای محلی و مراکز تجاری شهر مقصد و خرید صنایع دستی و سوغاتی‌هایی است که نشان از ذوق و سلیقه خاص مردمان یک منطقه دارند. در این مطلب هم قرار است با هم سری بزنیم به یکی از محبوب‌ترین شهرهای خطه شمال کشور و سوغاتی‌های محبوب آن را به شما معرفی کنیم.
شهر رشت که از شهرهای پرگردشگر ناحیه شمال محسوب می‌شود، در میان مقاصد گردشگری این ناحیه دارای بیشترین تنوع در اقلام سوغات به ویژه سوغاتی‌های خوراکی است. به‌طوری که نام آن در فهرست خلاق‌ترین شهرهای سازمان یونسکو تحت عنوان شهر خلاق در زمینه خوراک شناسی به ثبت رسیده است.

رشته خوشکار

یکی از لذیذترین و البته معروف‌ترین سوغات رشت را می‌توان رشته خوشکار دانست. این سوغات خوشمزه در واقع نوعی شیرینی است که قدمت پخت آن به حدود ۳۰۰ سال می‌رسد. بنابراین در میان تنقلات مردم گیلان و به خصوص رشتی‌ها این شیرینی طرفداران بسیاری دارد و در مهمانی‌ها و دورهمی‌ها از آن جهت پذیرایی از مهمانان استفاده می‌شود. در واقع به خانه هر رشتی که بروید حتما در کنار چای با این شیرینی از شما پذیرایی خواهد شد.

در ماه مبارک رمضان نیز وجود این شیرینی خوش‌طعم جزوی از خوراکی‌های ثابت در سفره‌های افطار مردم رشت است. در تهیه این شیرینی سنتی از مواد اولیه مغز گردو، هل سابیده شده، آرد برنج، دارچین و شکر استفاده می‌شود. طرز تهیه آن هم به این صورت است که ابتدا لازم است تا از مخلوط آرد برنج و کمی آب یک مایع خمیر مانند درست شود تا بتوان رشته‌های شیرینی را از آن تهیه کرد. بعد از درست کردن رشته‌ها لازم است تا مواد میانی آماده شوند. مواد میانی شیرینی شامل مخلوطی از گردوهای خرد شده به همراه هل، دارچین و شکر است. در نهایت با سرخ کردن مخلوطی از مواد که به صورت رشته‌های جداگانه و به وسیله ریختن مواد از یک قیف در روغن داغ است می‌توان این سوغات خوشمزه را درست کرد. لازم به یادآوری است که در مراکز فروش سوغات و قنادی‌ها رشته خوشکار به دو صورت عرضه می‌شود: یکی به صورت خام و مواد سرخ نشده و دیگری به صورت رشته‌های سرخ شده و آماده.

حصیربافی؛ سوغات اصیل رشت

به محض ورود به رشت بسیاری از مغازه‌ها و دکان‌های سنتی را خواهید دید که لوازم حصیری می‌فروشند. از زنبیل‌های حصیری گرفته تا کلاه، بادبزن، زیرانداز و حتی جاروهای سنتی را در این مغازه‌ها خواهید دید. خرید سوغاتِ رشت را از همین مغازه‌ها شروع کنید و یکی از این زنبیل‌های زیبا را خریداری کرده و با خود به بازار سنتی ببرید. در بازار سنتی هم زنبیلتان را با رب انار، سبزی محلی و… پر کنید تا خاطره سفر به رشت برای همیشه در حافظه‌تان ثبت شود. با استفاده از این حصیرها علاوه بر زیبا کردن شهر، به محیط‌زیست نیز کمک خواهید کرد. جالب است بدانید که این حصیرهای سنتی را با سوف و نی می‌بافند، این دو گیاه پر کاربرد نزدیک باتلاق‌ها و تالاب‌ها رشد می‌کنند. از سوی دیگر نی بامبو نیز در هنر بامبوبافی که شباهت زیادی به حصیربافی دارد، استفاده می‌شود. هنر و ذوق گیلانی‌ها را می‌توانید در بافت ظریف و زیبای بامبو نیز تماشا کنید.

عروسک‌های سنتی؛ اسباب بازی اصیل ایرانی

عروسک‌های پارچه‌ای و کاموایی نیز مانند لوازم حصیری در هر گوشه و کنار شهر دیده می‌شوند. این عروسک‌های خاص و منحصربه‌فرد را برای کوچولوهای‌تان کادو بخرید تا سفر به رشت برایشان دلپذیرتر شود! از سوی دیگر زنان محلی رشت نوعی دستگیره نیز می‌بافند که در طرح و رنگ‌های مختلف و زیبا عرضه می‌شود. این دستگیره‌ها نیز همانند عروسک‌ها با دقت و ظرافتی بی‌نظیر به صورت کاملا سنتی بافته می‌شوند.

زیتون؛ سوغات معروف رشت

شهرستان رودبار واقع در استان گیلان یکی از مکان‌های اصلی کاشت و پرورش زیتون است و از این رو انواع زیتون از سوغات اصلی گیلان و شهرهای این استان از جمله شهر رشت بشمار می‌رود. این سوغات خوشمزه و محبوب را می‌توان به صورت‌های مختلف خریداری کرد: به صورت زیتون نارس یا زیتون رسیده. با این حال روغن‌های زیتون به دلیل خواص زیادی که دارند و همچنین محصولات زیتون پرورده محبوبیت بیشتری در میان گردشگران دارند.
در برخی از فروشگاه‌های خوراکی رشت می‌توان روغن زیتون خانگی نیز خریداری کرد. این روغن‌ها در مقایسه با نمونه‌های شرکتی از غلظت بیشتری برخوردارند و رایحه زیتون آنها نیز قوی‌تر است. با این حال ممکن است برخی علاقه‌ای به بوی روغن‌های زیتون نداشته باشند و از این رو روغن‌های بدون رایحه را ترجیح دهند. در هر صورت آنچه مسلم است این است که خرید زیتون و فراورده‌های مربوط به آن می‌تواند یکی از مناسب‌ترین گزینه‌های سوغات شهر رشت باشد که می‌توان انواع آن را متناسب با سلیقه شخصی خود از مراکز سوغات این شهر تهیه کرد.

ماهی سفید

ماهی سفید یکی از ماهی‌های شمال ایران و دریای خزر است که در رودخانه‌های استان گیلان به‌وفور یافت می‌شوند. ماهی سفید مرغوب‌ترین ماهی شمال است و تیغ‌های زیادی دارد.

کلوچه فومن

کلوچه فومن از قدیمی‌ترین و خوشمزه‌ترین کلوچه‌های استان گیلان است که در بیشتر شهرهای این استان پیدا می‌شود. در ابتدا زنان فومنی این کلوچه‌ها را برای مصارف شخصی می‌پختند، ولی توریست‌ها نسبت به این کلوچه خوشمزه علاقه نشان دادند و امروز این کلوچه در همه شهرهای استان به فروش می‌رسد.

کوکی

کوکی یکی دیگر از سوغات رشت است که در شیرینی‌ فروشی‌ها نیز عرضه می‌شود.

البته این نوع کلوچه به صورت کارخانه‌ای نیز توسط برندهای مختلفی تولید می‌شود. از جذاب‌ترین بخش این کلوچه، تکه‌های شکلات یا کشمشی هستند که برای تهیه آن استفاده می‌شود.

کوکی های گیلان بیشتر با کشمش تهیه می‌شوند اما می‌توانید کوکی‌هایی را نیز پیدا کنید که در تهیه آن از شکلات چیپسی استفاده شده است. مواد اولیه لازم برای پخت کوکی، آرد، گردو، روغن مایع، شیر، کشمش و شکر است.

پنیر سیاهمزگی

پنیر سیاهمزگی یکی از پنیرهای محبوب شهر رشت است که در منطقه شفت تهیه می‌شود. این پنیر را بدون گرفتن خامه از شیر درست می‌کنند و همین شیوه تهیه‌اش باعث می‌شود که این پنیر بسیار چرب و خوشمزه باشد.

برنج و چای

برنج و چای دو محصول مهم شهرهای شمالی کشور هستند. رشت یکی از شهرهای مهم تولید و عرضه برنج است و چای رشت هم که دیگر نیازی به تعریف ندارد. چای رشت عطروطعم خوبی دارد و یکی از گزینه‌های مناسب برای سوغاتی است.

نان برنجی

نام نان برنجی رشت با نام نان برنجی کرمانشاه یکی است، اما بسیار با یکدیگر متفاوت هستند. نان برنجی رشت از آرد برنج درست می‌شود و بسیار مقوی است. در شهر رشت به این نان، تیمیجان نیز می‌گویند. این نان دایره‌ای شکل بوده و طعم شیرین و خوشمزه‌ای دارد. مردم رشت این نان را با حلوای ارده استفاده می‌کنند که بسیار خوشمزه می‌شود. این نان را هم می‌توانید از قنادی‌ها و هم از نانوایی‌های شهر رشت خریداری کنید.

بافتنی‌های پشمی؛ زیبا و منحصربه‌فرد

جوراب‌های رنگی و پشمی سوغات خاص گیلان هستند. این جوراب‌های زیبا و اصیل را در کمتر جایی پیدا خواهید کرد. چراکه این بافتنی‌ها توسط زنان مسن و هنرمند به وسیله چندین میل بافتنی بافته می‌شوند. در بافت برخی از این جوراب‌ها هیچ درزی وجود ندارد و با استفاده از ۹ میل بافته می‌شوند! از دیگر محصولات پشمی و زیبای رشت می‌توان به دستکش، شال گردن و لباس‌های متنوع دیگر اشاره کرد. این محصولات رنگی و بااصالت با پشمی مرغوب که توسط دستگاه ریسندگی به نخ تبدیل شده است، بافته می‌شوند. در سفر به رشت چشم بگردانید و این بافتنی‌های زیبا و منحصربه‌فرد را پیدا کرده و برای خود و عزیزانتان تهیه کنید.

چای

بعد از برنج بیشترین محصولی که در شهر رشت کشت و برداشت می‌‌شود، چای است. چای رشت حدود ۹۰ سالی است که در این شهر کشت می‌شود. شما می‌توانید این چای را از اکثر فروشگاه‌های رشت خریداری کنید.

مربای شقاقل و بالنگ

این دو مربا در بیشر مناطق شمال کشور و ازجمله رشت به وفور یافت می شود. بالنگ نوعی از مرکبات است . شقاقل نیز گیاهی دو ساله و مانند هویج است. مربای این دو محصول بسیار لذیذ و خوشمزه است.

شال‌ بافی؛ عایق باران و سرما

از آنجایی‌که سایه‌ی باران و ابر همیشه بر فراز شهر رشت بوده و هست؛ اهالی شهر نوعی شال تولید کرده‌اند که از نفوذ رطوبت و سرما جلوگیری می‌کند. شال‌بافی هنری زیبا و ارزشمند در شمال کشور است که توسط زنان محلی انجام می‌شود. جنس این دست‌بافته‌ی گرم و نرم از پشم مرغوب است و در هنگام سرما و باران از کمر و سر محافظت می‌کند. این شال‌های رنگارنگ را به عنوان نمادی از گیلان، خریداری کنید و با آن‌ها زیر باران‌های گاه و بیگاه شهر پیاده‌روی کنید!

مروار بافی

مرواربافی یکی از رشته‌های صنایع‌دستی و از دسته سبدبافی است که در سال‌های اخیر در گیلان رواج پیداکرده است. مروار نوعی چوب ترکه است که در منطقه سولقان در اطراف تهران کاشته می‌شود و از آن انواع سبدها بافته می‌شود. ظاهر محصولات سبدبافی شبیه به آثار بامبو بافی است و از دیگر محصولات این صنعت دستی می‌توانیم به سبد، کاسه، جای میوه، ساک پیک‌نیک و… اشاره‌کنیم که از صنایع دستی گیلان است

رشتی دوزی

رشتی دوزی، همان قلاب‌دوزی است، اما به روش زنان رشتی. در رشتی دوزی از نخ‌های ابریشمی استفاده می‌کنند و با استفاده از آن طرح‌های زیبایی روی محصولات مصرفی طراحی می‌کنند.

چادرشب

چادرشب پارچه‌ای ۲*۲ متر است که در بسیاری از روستاهای رشت بافته می‌شود و از آن به‌عنوان زیر سفره‌ای، زیرانداز و قرار دادن نان استفاده می‌کنند. چادرشب‌ها رنگ‌های زیبایی دارند و با دستگاه خاصی با نام «پاچال» بافته می‌شود.

بامبو بافی

بامبوبافي يكي از صنايع دستي در استان گيلان است كه مواد اوليه از ني خيزران بدست مي آيد. شروع کار بامبو بافي از حدود يكصدسال پيش با کشت چاي در گيلان رواج يافت و مهمترين مرکز توليد آن لاهيجان به ويژه منطقه ليالستان است. بامبو در مرداب ها و اطراف رودخانه هاي لاهيجان و رشت كه بسيار مرطوب است، مي رويد و محصولات آن هم جنبه تزييني و هم كاربردي دارد.

بامبو كه در زبان فارسی به نی خیزران شهرت دارد، گیاهی است كه در دامنه كوه ها و تپه هایی كه دارای رطوبت ۶۵ تا ۹۰ درصد باشد روئیده با كشت می شود. میزان رطوبت، حرارت موجود در منطقه و نوع خاك تعیین كننده كیفیت و مرغوبیت بامبو بوده و هر چه میزان رطوبت و حرارت بیشتر باشد، كیفیت محصول نیز بهتر خواهد بود.

گیاه بامبو كه تا كنون بیش از ۶۶۲ نوع آن شناخته شده دارای قطر و ضخامت های متفاوت است و در حال حاضر بهترین نوع بامبو در ژاپن، چین و بطور كلی كشورهای شرق آسیا ئ هند روئیده و كشت می شود و در ایران میتوان لیالستان لاهیجان، علی آباد(در فاصله سخت سرو تنكابن )، قاسم آباد رودسر و تقریبا بیشتر نقاط شمال كشور را در زمره مساعدترین مناطق رویش بامبو بحساب آورد.

نمد مالی

شکل دهنده ی مواد اولیه و اصلی نمد مالی گیلان که در گویش محلی گیلان نمط (Namat) تلفظ می گردد، پشم است. نمد با مالیدن و ممزوج شدن پشم با آب به دست می آید. به جهت آسیب پذیری زود هنگام نمد، اطلاعات زیادی از محل زایش و پیدایش آن به غیر از محدود آثاری که از حفاری های غار کمربند، تپه ی مارلیک، دیلمان و غیره به دست آمده، در دست نیست.

کشف نمونه هایی از نمد مالی گیلان همراه با دوک های سنگی و مفرغی، حاکی از آن است که اقوام شمالی ساکن در کناره های جنوب دریای خزر، با پیدایش پشم، آن را بهترین و مناسب ترین جایگزین پس از حصیربافی با توجه به شرایط آب و هوایی منطقه دانسته اند، به طوری که در اندک زمانی این زیرانداز نرم و رطوبت گیر به یکی از اقلام ضروری زندگی آنان تبدیل شد.

نمد مالی گیلان به سبب کار طاقت فرسا مردانه محسوب می شد. گیله مردان پس از چیدن پشم های پاییزه به جهت قابلیت چسبندگی، آن را خوب می شویند و پس از خشک نمودن با رنگ های گیاهی “پشم را به رنگ های مختلف – که عموما قهوه ای، قرمز، سیاه، طوسی، آبی، سبز، سفید (پشم رنگ نشده) و سورمه ای است – رنگ آمیزی می نمایند. در حال حاضر این شیوه ی رنگ آمیزی مانند بقیه ی صنایع دستی استان با گسترش رنگ های شیمیایی، به فراموشی سپرده شده است.

قالی چیست؟

منبت کاری

منبت کاری، غالبا بر روی چوب انجام می‌شود. این جمله بدان معناست که زمینه‌ی چوب و نقوش برجسته می‌تواند، ماده‌ی اولیه‌ای به غیر از چوب ( مانند فلز ) نیز داشته باشند اما آنچه در فرهنگ عامیانه به عنوان هنر منبت کاری شناخته می‌شود همان شاخه‌ی مهم منبت کاری چوب است! بنابراین منبت در زبان عامیانه و غیر تخصصی، به معنای کنده‌کاری و برجسته سازی نقوش بر روی چوب طبیعی است.

منبت کاری ، علاوه بر این که یک هنر مهم و قابل اعتناء محسوب می‌شود، یک صنعت است و در حوزه صنایع قرار می‌گیرد.

با استفاده از هنر و صنعت منبت ، کار‌ها و آثار تزئینی و کاربردی بسیاری تهیه و ساخته می‌شود که علاوه بر کاربرد و مورد استفاده‌ای که دارند، زیبایی چشم نوازی نیز داشته و باعث زیباتر شدن محیطی می‌شوند که از آن‌ها استفاده می‌شود.

خراطی

 خراطی چوب از صنایع، حِرف و هنرهای مرتبط با چوب است که از دیرباز در کشورمان رواج داشته است. خراطی یکی از کارهای هنری چوبی است که بر روی قطعات چوبی انجام می شود تا یک شی چوبی ساخته شود. اشیایی مانند پایه آباژور، گهواره، صندلی، ظروف، نرده و… اشیایی هستند که با استفاده از هنر خراطی توسط دستگاه خراطی ساخته می شوند. برای ساخت وسایل با استفاده از هنر خراطی، از چوب های نرم و مرطوب استفاده می شود. خراطی چوب در واقع تراش و فرم دادن چوب به وسیله دستگاه خراطی و مغار است. کار خراطی یک کار کارگاهی است و در منزل و ابزار خانگی قابلیت اجرا ندارد

سفالگری

هنر سفالگری، هنر ساخت ظروف و اشیا با گل است. در قدیم با سفال ظرف‌های گوناگون مانند کوزه، پیاله و امروزه گلدان و اشیای تزئینی می‌سازند. علی رغم قدیمی بودن این هنر و صنعت، با گذشت زمان از بین نرفت، بلکه توانست به کمک ذوق و ایده‌ی بشر توسعه پیدا کند. سفالگری به خاطر فراوانی و ارزانی و در عین حال زیبا بودنش طرفداران زیادی دارد. همچنین سفال دارای استحکام زیادی است و می‌تواند هزاران سال زیر خاک دوام بیاورد. البته ناگفته نماند که استحکام سفال به روش درست کردن و پخت آن هم بستگی دارد.
واژه‌ی سفال در لغت نامه‌ی دهخدا این گونه معنا شده است:
“سفال به گیلکی «سوفال». معروف است که ریزه‌ی کوزه سبوی شکسته باشد. (برهان). آوند گلی و خزف. (غیاث). اسم فارسی خزف است. (تحفه‌ی حکیم مومن). گل پخته. (الفاظ الادویه): و بام خانه هاشان [ خانه‌های طبرستان]همه سفال سرخ است. (حدود العالم).”